Küresel iklim değişikliği Karadeniz'in fındığını da vurdu. İklim değişikliği fındıkta polen yayılmasını ve döllenmeyi azaltınca fındık üretimi olumsuz etkilendi.

Kabuklu fındık üretimi en iyimser tahminle 450 bin ton olacak. Rekoltenin 400 bin tonun altında kalacağını bekleyenlerin sayısı hiç de az değil.

Hava şartlarındaki değişikliğe bağlı olarak normalde Ağustos ayı başında başlayan hasadın bu yıl 15 Ağustos'a bazı bölgelerde Eylül ayına sarkması bekleniyor.

Yeni sezon öncesinde fındıktaki gelişmeleri şöyle özetleyebiliriz:

1-İklim değişikliğinden olumsuz etkilenen kabuklu fındık üretimi geçmiş yıllara göre düşük seviyede gerçekleşecek. Fındık üretiminin olduğu 14 ildeki Tarım İl Müdürlükleri tarafından yapılan rekolte tahmin çalışmasına göre, bu yıl 452 bin ton kabuklu fındık üretimi olacağı tahmin ediliyor. Dünya Sert Kabuklu Meyveler Birliği(INC)'nin 20-22 Mayıs 2011'de Budapeşte'de yaptığı toplantıda Türkiye'nin üretimi 630 bin ton olarak açıklanmıştı. Bu rakamın gerçekçi olmadığı anlaşılıyor. En iyimser tahminle kabuklu fındık üretimi 450 bin ton olacak. Üretim 400 bin tonun altında kalırsa şaşırmamak gerekir.

2-Hükümetin 3 yıllık "Yeni Fındık Stratejisi" bu yıl son kez uygulanacak. 2010 yılında uygulamaya başlanan stratejinin iki önemli ayağı vardı. Birisi fındık dikim alanlarının sınırlandırılması ve buna bağlı olarak fındık dikimi yerine fındık sökümünün teşvik edilmesiydi. Üretici fındığını sökmeye yanaşmadığı gibi, fındık dikim alanı daha da genişledi. Bu yılki üretim, fındık söküm politikasının ne kadar yanlış olduğunu bir kez daha kanıtlamış oldu. Stratejinin ikinci ayağı ise, fındık üreticisine alan bazlı destek ödemesi yapılmasıydı. Dekar başına 150 lira ödeme bu yıl son kez yapılacak. Gelecek yıl ne olacak? Bunu kimse bilmiyor. Fındık ihracatçıları ürüne değil alana yapılan bu desteğin sürdürülmesinden yana. Fakat her yıl 700 milyon lira civarında ödemeyi öngören böyle bir desteği hükümet veya Hazine sürdürür mü?

3- Bu yıl da devlet adına fındık alımı yapılmayacak. Fındık fiyatı serbest piyasada oluşacak. Piyasada 2011 ürünü kabuklu fındık fiyatının 4.5 ile 5 liradan açılması ancak daha sonra fiyatın 6- 7 liraya kadar çıkması bekleniyor. Üretimin az olması nedeniyle fındık fiyatının yükselmesini bekleyen yatırımcıların fındık alımına yönelmesi bekleniyor. Fındık üreticisinin de fiyat artışı beklentisi ile ihtiyacı olmadıkça fındık satmayacağı öngörülüyor.

4- Toprak Mahsulleri Ofisi(TMO), 2006- 2007 ve 2008 üretim yılında devlet adına fındık alımı yaptı. Üç yılda toplam 694 bin ton kabuklu fındık alımı karşılığında üreticiye 2 milyar 83 milyon lira ödeme yaptı. TMO, iki yıldan beri fındık alımı yapmıyor. Bu yıl da alım yapmayacak. Ancak, elindeki stokla fındık piyasasını büyük ölçüde TMO yönlendiriyor. TMO,3 yılda aldığı 694 bin ton fındığın 155 bin tonunu kabuklu olarak sattı. 29 bin tonu kavrulmuş iç fındık, kıyılmış iç fındık ve fındık ezmesi imalatında değerlendirdi. 313 bin tonunu fındık yağı imalatında değerlendirdi. TMO'nun stokunda yaklaşık 196 bin ton fındık var. TMO, 2008 ürünü levant kalite fındığı piyasada 4 lira 80 kuruştan, Giresun kalite fındığı ise 5 liradan satıyor. Satış işlemi 15 Ağustos'a kadar sürecek. TMO, hasada günler kala fındık satışı yapmasaydı 2011 ürünü fındık piyasası en az 5.5- 6 liradan açılırdı.

5- İhracatta miktar bakımından ciddi bir artış var. 2010- 2011 ihracat sezonunda bugüne kadar 246 bin ton iç fındık ihracatı yapıldı. Bunun karşılığında 1 milyar 537 milyon dolarlık döviz girdisi sağlandı. Sezon sonu itibariyle ihracatın 270 bin tona, döviz girdisinin ise 1.7 milyar dolara ulaşması bekleniyor.

6- Fiskobirlik bu yılda piyasada etkin olamayacak. Üreticiye 80 milyon lira geçmiş dönem borcu olan Fiskobirlik, Trabzon'da sattığı gayrimenkulden kalan para ile sezonun hemen başında bir miktar fındık alacak. Fiyat yükselmesinden yararlanarak faaliyetini sürdürmeye çalışacak. Hükümetin, 12 Haziran seçiminden bir gün önce 11 Haziran 2011 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan kararname ile Toprak Mahsulleri Ofisi'ndeki stoktan Fiskobirlik'e 50 bin ton kabuklu fındığın kilosu 1.1 liradan verilmesi kararlaştırıldı. Fakat,bu fındığın "sadece yağ imalatında kullanılması" şartı ile verilmek istenmesi kararnameyi işlevsiz kıldı. Fiskobirlik yöneticileri günlerdir Ankara'da kararnameyi düzeltmeye çalışıyor. Yağ imalatı şartını kaldırabilirse TMO'dan ucuza alacağı fındıkla geçmiş dönem borçlarını kapatabilir.

Yazıyı tamamlarken fındık uzmanı dostumuz Osman Çakmak aradı. Ordu'nun Saraycık köyünde köylülerle sohbetini anlattı. Köylüler, bu sene kuruyemiş (taflan) yok, fındık da yok" diyorlarmış. Karadeniz'de karayemişin olmadığı yıllar fındık üretimi de olmuyor.

Özetle, fındığın az olduğu 2011'de fiyat artışının çok konuşulacağı bir sezon yaşanacak.