Türkiye'de yaygın olarak süt hayvancılığı yapılıyor. Et ırkı hayvancılık yeterince gelişmediği için et üretimi de büyük ölçüde süt hayvancılığından karşılanıyor.
Sütte yaşanan olumsuzluk eti de doğrudan etkiliyor. İki yıl önce çiğ süt fiyatının dibe vurması, bugünkü et krizini doğurdu.
Şimdi daha büyük bir tehlike ile karşı karşıyayız. Verilen sıfır faizli kredi ile süt üretimi artarken , tüketime yönelik ciddi hiçbir çalışma yok. Süt tüketimi artırılamaz ve çiğ sütün fiyatı düşerse ülke hayvancılığı biter. O zaman ithalat da yetmez. Bu ülke aç kalır.
Süt tüketimini artırmak için ne yapmalı?
Sektördeki herkesin bu konuda çaba göstermesi, fikir üretmesi şart. Hükümet, muhalefet bu konuyu siyaset üstü bir yaklaşımla ele alarak ülke hayvancılığını kurtarmak için süt tüketimine yönelik proje geliştirmeli.Bu projeler yaşama geçirilmeli. Süt tüketimi artırılarak üreticinin üretime devam etmesi sağlanmalı.
Bu konuda hemen aklımıza gelen iki başarılı örnek var.
Biri, Tire Süt Kooperatifi'nin İzmir Büyükşehir Belediyesi ile iki yıldır uyguladığı okul sütü projesi. Buna bağlı olarak Tire Süt Kooperatif'inin İzmir'de sınırlı miktarda da olsa satışa sunduğu pastörize süt ve organik süt.
Diğeri ise, İzmir'in Foça İlçesi'ndeki Bağarası ve Yeni Bağarası Tarımsal Kalkınma Kooperatifi'nin ürettiği "Foça" yoğurdu.
Tire'nin sütünü ve Foça'nın yoğurdunu tüketiciyle buluşturan ise, İzmir'in en güçlü yerel market zinciri Pehlivanoğlu.
Mahmut Eskiyörük yönetimindeki Tire Süt Kooperatifi, başarılı çalışmaları ile örnek gösterilen kooperatiflerin başında gelir.
İki yıl önce süt fiyatının dibe vurduğu dönemde, üretici süt ineğini kesmeye gönderirken İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu'nun çabaları ile Tire Süt Kooperatifi ile bir anlaşma yapıldı.
Tarım Bakanlığı'nın yıllardır konuştuğu, ama bir türlü kaynak bulup uygulayamadığı "okul sütü" projesini İzmir Büyükşehir Belediyesi İzmir'de uygulamaya başladı.Bu anlaşma ile belediye Tire Süt Kooperatifi'nden her gün 36 ton süt alıp okullarda dağıtıyor. Geçen yıl başarıyla uygulanan proje, okulların açılması ile geçen hafta yeniden başladı.
Bu proje gündeme gelince Tire Süt Kooperatifi pastörize süt üretmek için geçen yıl 600 bin liralık yatırım yaptı. Bunun 175 bin lirası hibe, geri kalanı kooperatifin özsermayesi. Bu yatırımı yaptı, yılda 6 milyon liralık sütü belediyeye satıyor. Belediye süt almasa bu yatırım yapılamazdı.
Okul sütü projesinin başlaması ile Tire'deki çiftçinin sütü değer kazandı. Üretim arttı. Tüketim arttı. Çocuklar süt tüketiyor ve sağlıklı bir nesil yetişiyor. İki yıldır sürdürülen proje ile sütün kalitesi de fiyatı da artırıldı.
Proje kapsamında pastörize süt üretim yatırımı yapan 2 bin ortaklı Tire Süt Kooperatifi, piyasaya da süt satışına başladı. Günde 1 ton pastörize ve 1 ton organik süt satışı yapıyor. Pehlivanoğlu marketler zincirinde satışa sunulan süt, tüketici tarafından da güvenle tüketiliyor.
Tire Süt Kooperatifi Başkanı Mahmut Eskiyörük, Aziz Kocaoğlu'nun çabaları ile başlatılan bu proje ile üreticiye doğrudan destek sağlandığını, projenin sosyal boyutunun da çok önemli olduğunu söylüyor. Projenin köyden kente göçü önlediğini hatırlatan Mahmut Eskiyörük, daha önce değişik ülkelerde uygulanan okul sütü kampanyalarının süt tüketimini büyük ölçüde artırdığını belirterek şu örnekleri veriyor: "Çin'de kişi başına 5 litre olan süt tüketimi okul sütü projesi ile 25 litreye, Tayland'da 2 litreden 28 litreye, Portekiz'de 29 litreden 70 litreye ulaşmış. Türkiye bunu neden yapmasın. Tüketilmedikten sonra sütü üretmenin bir anlamı yok. Bizim uyguladığımız projenin Türkiye'ye, belediyelere, kooperatiflere örnek olmasını istiyoruz."
Bir başka başarılı örnek ise, İzmir'in Foça İlçesi'ndeki Bağarası ve Yeni Bağarası Tarımsal Kalkınma Kooperatifi'nin ürettiği "Foça" yoğurdu. Günde 15 ton üretilen "Foça" yoğurdu, tüketiciler tarafından adeta kapışılıyor. Pehlivanoğlu marketlerinde satışa sunulan doğal ve katkısız yoğurdun tiryakileri var. Yoğurdun yanı sıra süt, ayran,peynir, çökelek ve lor üretimi de yapan Bağarası ve Yenibağarası Tarımsal Kalkınma Kooperatifi'nin bu çabaları ile üreticinin sütü değer kazanıyor. Türkiye'de sütün en yüksek fiyatla satıldığı yerlerden biri Foça ve yöresi.
İzmir'de yaşayıp Tire'nin sütünü, Foça'nın yoğurdunu tüketen şanslı bir azınlık var. Bu şanslı tüketicilerden birisi de iki buçuk yaşındaki kızım Ekin. Tire Süt Kooperatifi'nin "organik" sütünü tüketiyor. Foça yoğurdundan başka yoğurt tüketmiyor.
Tire ve Foça örneği yaygınlaşır ve süt değer kazanırsa hayvancılık yeniden ayağa kalkar. Süt üretimi artarken tüketim artmazsa hayvancılık yok olur.
Sadullah Usumi'yi özlemle anıyoruz…
Türkiye'nin yetiştirdiği, yaşamıyla, tavrıyla, örnek kişiliği ile gazeteci, politikacı ve daha da önemlisi gerçek bir "çiftçi dostu" ve bizimde ustamız olan Sadullah Usumi'yi ölümünün 8. yılında saygı ve özlemle anıyoruz.
Ali Ekber Yıldırım
| 
