MEYED, Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi ve GAP Bölge Kalkınma İdaresi'nin ortaklaşa düzenledikleri "bölgedeki meyveciliğin geliştirilmesi" konulu toplantıdan çıkardığımız dersleri dün özetlemeye çalıştım.
Üç konuyu açıklamaya çalıştım:
1)Tür, çeşit, iklim ve toprak uyumu,
2)Kültürün temel bir girdi olarak ele alınması,
3) Tarım ve hayvancılık yatırımlarda yapısal ve ekonomik özelliklere dikkat edilmesi...
GAP'la ilgili zenginlik üretimi konusunda birbiriyle çelişen, çoğu zaman ölçüsüz değerlendirmelerden beslenen "aşırı beklenti" yaratan, zihinleri çelen anlayışlar, hızla proje-odaklı analizlere taşınmalı. Bölgedeki tarım işletmelerinin mutlaka uyması gereken iki temel ilkeyi bu yazıda ele almak istiyoruz:
- "İlk yatırım ve işletme dönemi maliyetlerini" dikkate alan anlayış egemen kılınmalı…
- "Tedarik zinciri ve yatırım yönetimi ilkelerine" gölge sadakati gösteren anlayış öne çıkmalı… Bilmeden ya da kasıtlı olarak"kirletilmiş bilgileri" tedavüle sunanların tuzağına düşülmemeli…
İlk yatırım ve işletme dönemi maliyetleri
İnsanların çıplak gücüyle yapamadıklarını, akıllarını kullanarak buldukları metot, araç -gereçle yapması olan "teknoloji", binlerce yıllık deneyim, birikim, bilinç ve bakışları alt-üst edecek sonuçlar doğurabiliyor.
GAP'da insanların "su kıtlığına dayalı ürün desenlerini" birden bire "su-odaklı ürün desenine" kaydırmaları sanıldığı kadar kolay bir iş değil.
Binlerce yıl sadece kendi toprağını işlemiş, kendi ihtiyacını karşılamayı öncelikli amaç edinmiş kültürün, akşamdan sabaha "piyasa için üretim yapma" anlayışına taşınması, tıkır tıkır işleyen "sözleşmeli üretim" yapma aşamasına getirilmesi beklentisi gerçekçi olmayabilir.
Ayrıca, kültüründe "yıllık bitkileri yetiştirme" iyice yerleşmiş, bir alışkanlık haline gelmiş insanları, daha uzun yıllara dayalı üretim alanlarına yöneltmek de bazılarının sandığı kadar kolay olmayabilir.
Fidanın meyve verme zamanı teknoloji ile kısaltılmış olsa da, ilk yatırım aşamasında birkaç yıllık hasatsız zaman aralığı meyvecilik temel yapısal özelliği…
İlk yatırım maliyetlerindeki anlayış değişikliği kadar işletme dönemi maliyetlerini de yatırım aşamasında enine boyuna analiz etmeden yola çıkılmamalı.
Meyvecilik yayıldığında, üretimde kullanılacak mekanizasyon ihtiyacı mutlaka hesaba katılmalı.
Hasat işçiliğini dikkate almadan bir yatırımın, yatırımcıyı hüsrana uğratabileceği düşünce menzilinden çıkarılmamalı.
Tedarik zincirinin her halkası
Kuruluş maliyeti kadar işletme dönemi maliyetlerini, budamadan sulamaya, gübreden, lisanslı ya da lisansız depo altyapısına, ürünü değerlendirecek işletmelere götürmek için lojistik sorunlarına, sertifikalı fidandan, ürün standardına kadar değer yaratmanın bütün aşamalarını dikkate alan bir yatırım anlayışı geliştirmeden yola çıkılmamalı.
Kamu yetkililerinin "teşvik sistemleri" geliştirilirken, bir "temel strateji" çerçevesinde, tedarik zincirinde maliyetleri artıran, serbest ve adil piyasada rekabeti engelleyen ve üreticilerin "şans eşitliğini" yok eden engelleri ortadan kaldırması ivedilikli sorun…
Yasal düzenlemeler hızla tanımlanmalı…
Gözetim ve denetimi ödünsüz yapacak mekanizmaları kurmadan etkin kaynak kullanımının hayal olacağı bilinerek yola çıkılmalı…
Sonuç
Şanlıurfa'da yapıldığı gibi herkese açık "salon toplantılarının hiç yararı yoktur" diyen aşırı bir değerlendirme yapmak istemem. Herkese açık olan, "hedef kitleye odaklanmayan" toplantıların "düşük verimli" olduklarına epey zamandır inanıyorum...
Kendi inisiyatifimle toplantı yaptığımda, seçilmiş hedef kitleye yönelmeyi tercih ediyorum. Salonlardaki "kitle toplantılarını" kariyer için kullanıldığı kuşkusunu da taşıyorum.
MEYED yöneticileri ile Şanlıurfa'da STK'ların yöneticileri ve üniversite toplantı formatını değiştirmeli. Toplantıda açıklandığı gibi, "…1000 dönümün üzerinde arazisi bulunan bin 400 toprak sahibi " içinde istekli olanların bir listesi yapılmalı, potansiyeli yüksek, kapama bahçeler yapmaya uygun, standart ürün, uygun teknoloji kullanabileceklerle bir dizi toplantı yapılmalı… Ve yörede ayakları yere sağlam basan meyvecilik projeleri hayata taşınmalı… Bilimle değil, görgüyle düşünenlerimiz, alınacak olumlu sonuçları izleyecektir; meyvecilik o zaman yörenin derinliklerine daha çok yayılacaktır…
Rüştü Bozkurt
http://www.kobiden.com/ | 
