Et sorununun çözümü firmaları doğru yönlendirecek bir hayvancılık politikasıdır.

İşaretler aralıkta ortaya çıkmaya başladı. Önce Banvit daha sonra da Koç bundan böyle et üretimine yönelik hayvancılıktan çıkacaklarını açıkladılar. Her iki şirketin açıklamalarının da gösterdiği şudur: Tarım Bakanlığı’nın hayvancılık politikası yine yanlış yoldadır. Vaziyetimizin kaynağı, aynı bakanlığın hatalı yem politikasıydı. Şimdi de eksik tasarlanan et ithali politikası probleme neden olmaktadır. Sanayisizleşen Türkiye’de işler hayvancılıkta da iyi değildir. İşlerin neden yanlış yolda olduğunu geçenlerde Sayın Mehdi Eker pek güzel açıkladı. Bakanın açıklaması iki aşamalıydı ama ilk dediği ikinci dediğini tutmuyordu. 

Sayın Bakan önce dedi ki, “Firmalar kendileri kâr zarar hesabını yapıyor, nerede daha fazla kâr görüyorsa oraya gidiyor” Piyasanın nasıl işlediği konusunda fikir sahibi olmak güzeldir. Bu ilk bölüm ona kanıttı. Ama sonra da dedi ki: “Bizim işimiz vatandaşlarımızın ucuz ete ulaşmasını sağlamaktır.” 

Sayın Bakan Türkiye’de vatandaşlarımızın orta vadede kırmızı ete ucuza ulaşmasını sağlamak istiyorsa, yapması gereken memlekette besiciliği öldürmeyecek bir et ithali politikası uygulamaktır. Peki, bunun yolu nedir? Besicilikten çıkma kararı alan şirketlerimizin yöneticileri bunu günlerdir anlatıyorlar. Ben bile anladım ama yöneticilerimiz daha anlamış gibi durmuyorlar. Hayvancılıkta üretimin çıktısı, hayvanın ya eti ya da sütü. Kırmızı et üretimi için hayvanı para verip alıyorsunuz. Sonra ona yer, yiyecek yem vb. sağlıyorsunuz. En sonunda ise kesip etini satıyorsunuz. Kırmızı et üretiminde değer zinciri işte bu aşamalardan oluşuyor. Problemin bu değer zincirinin içinde bir yerlerde olması gerekiyor. Üreticiler diyor ki: “İthal et ile rekabet edemiyoruz. Fiyatı, maliyetimize göre ucuz.” İşletmeyi kapattıklarına göre haklı olmalılar. Neden rekabet edemiyorlar? Bizim üretim girdilerimizin bir bölümü daha pahalı. İlk yatırım için “kredi aldık, faiz ödüyoruz” demesinler çünkü sıfır faizli kredi bu dönemde var. Ne kalıyor? Ya hayvan barınağının metrekare fırsat maliyeti yüksek olabilir, bunun için üretimi şehrin ortasında yapıyor olmak lazım ki öyle değil, bu durumda, ya suyun ya da yemin pahalı olması lazım. Üreticiler diyor ki, “Yem fiyatları bizde daha pahalı.” Bu durumda, millet ucuz et yesin diye et ithal eden bir hükümetin, yerli hayvancılığımız ölmesin diye ne yapması lazım? Mesela yem fiyatlarını destekliyor olması lazım. Benim anladığım biz bunu yapmıyoruz. Firma da kapanıyor. 

Kısırdöngü 

O zaman ne oluyor? Artan üretim maliyetlerini karşılayabilmek için daha fazla hayvanı kesmek gerekiyor. Yalnızca kırmızı et üretimine yarayanları değil, süt üretimine yarayanları da daha fazla kesmek gerekiyor. Daha fazla kesip, artan nakit çıkışını finanse etmek gerekiyor. Böyle olunca ne oluyor? O vakit, yalnızca kırmızı et fiyatlarının değil, süt fiyatlarının da daha hızlı artmasını beklemek gerekiyor. Hükümetimizin bu politikasına göre, o zaman daha fazla et ithal etmek gerekiyor. Ama yem fiyatları hâlâ kontrol edilmediği için, kısırdöngü yine devam ediyor. Arada memleketin hayvancılık sektörü ölüyor. Kötü oluyor. 

Marifet, “kendi kâr/zarar hesabını yapıp, nerede kâr görüyorsa oraya” giden firmaları doğru yönlendirecek bir hayvancılık politikası tasarlamaktır. Bu da füze ilmi değildir. Sonunda nasıl “aklı olan bu devirde sanayiye girmez” ise hayvancılık sektörüne de girmemektedir. Hata firmalarda değil, firmaları güdüleyecek, doğru müşevvikleri tasarlayamayanlardadır. 

Söyledim ve ahiretimi kurtardım.

Güven Sak

http://www.radikal.com.tr/