 AĞUSTOS İTHALATI TAHMİNLERİN ÜSTÜNDE; YILLIK AÇIK DA İLK KEZ 100 MİLYARI AŞTI
Ağustos ayı ithalatı tüm tahminleri geride bıraktı. Biz, Maliye Bakanlığı'nın ithalde alınan KDV verilerini esas alarak 17-18 milyar dolar arasında bir gerçekleşme olabileceğini tahmin etmiş, hatta 17 milyar dolara kadar bile inilebileceğini dile getirmiştik. Oysa TÜİK'in açıklamasına göre ağustos ayı ithalatı 19.5 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bizim tahminimizle gerçekleşmenin böylesine farklı gelmesi, bu yılın ağustos ayındaki ithalde alınan KDV'deki tahsilatın toplam ithalata oranının, önceki yılların ağustos ayındaki ortalamanın çok altında kalmasından kaynaklandı. KDV'nin ithalata oranı, bu yıl, önceki beş yıl ortalamasının bir puan altında gerçekleşti ve bu da tahminimizin tutmamasına yol açtı. Aslında ağustos ayı ithalatı konusunda yalnızca biz yanılmadık. Genel beklenti de ithalatın bu düzeye ulaşmayacağı yönündeydi.
Bu açıklamayı yaptıktan sonra gelelim ağustos ayı tablosuna ve yıllık bazda hangi düzeye ulaşıldığına…
En düşük ithalat artışı
İthalat, ağustos ayında her ne kadar tüm tahminleri geride bırakarak 19.5 milyar dolara ulaşmışsa da, geçen yıla göre artışta en düşük gerçekleşme ağustosta yaşandı. İthalat artışı ilk altı ayda geçen yılın yüzde 40 üstünde seyretti. İlk altı ayın toplamındaki ithalat, geçen yılın yüzde 43.6 üstünde oluştu. Artış, temmuzla birlikte bir anda hız kesti. İthalatın geçen yıla göre artışı temmuz ayında yüzde 29.9'a indi. Artış hızı, ağustosta ise biraz daha geriledi ve yüzde 26.3 oldu.
İhracatta geçen yıla göre kaydedilen değişim ise daha dalgalı bir seyir izledi. İhracat yılın ilk yarısında geçen yıla göre yüzde 11.7 ile yüzde 26.3 arasında arttı. İlk altı aydaki artış yüzde 19.9 olarak belirlendi. Temmuzdaki artış yüzde 24.1 oldu. İhracat artışı, ağustos ayında belirgin bir şekilde hızlandı. Ağustos ayı ihracatı geçen yılki düzeyin yüzde 32.2 üstüne çıktı.
Çok açık ki, döviz kurundaki yükselme ithalatı çok daha belirgin bir şekilde etkilemiş durumda. Bu eğilimin, eylülden itibaren daha da belirginleşmesi ve ithalattaki artış hızının giderek yavaşlaması şaşırtıcı olmayacak.
Yıllıkta rekor…
İthalat aylık artış hızı açısından bu yıl en düşük büyümeyi göstermiş olsa da yıllık bazda Cumhuriyet tarihinin rekoru kırılmaya devam ediliyor. Yıllık ithalat ağustos sonu itibariyle 230.7 milyar dolarla yeni bir rekor kırdı.
Ağustos sonundaki ihracat ise 129.8 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Yıllık ithalatta rekor, 2008 yılının ekim ayında 136 milyar dolarla kırılmıştı. Yani, ihracatta rekora daha 5 milyar dolarımız var…
Açıkta 100 milyar sınırı aşıldı
Yıllık dış ticaret açığında ağustos ayı itibariyle ilk kez 100 milyar dolar sınırı geride bırakıldı. Yıllık açık, ağustosta 100.9 milyar dolara ulaştı.
Yıllık ticaret açığı, geçen yılın ağustos ayında 57.5 milyar, bu yılın ocak ayında 75.2 milyar dolar düzeyinde bulunuyordu.
Ağustos itibariyle oluşan yıllık dış ticaret açığında, geçen yılın aynı ayındaki düzeye göre yaklaşık yüzde 76'lık bir artış var. Ancak, bu oranın yıl içinde kaydedilen en yüksek oran olmadığını belirtelim. Yıllık açıkta ağustosta oluşan yıllık artış oranı, yalnızca nisandaki orandan daha yüksek. Yani diğer altı ayda geçen yıla göre artış çok daha yüksek gerçekleşmiş; ocak, mayıs ve haziran aylarındaki artış yüzde 80'i de geçmişti.
Açıktaki artış hız kesiyor
Yıllık dış ticaret açığı mutlak değer olarak önemli bir eşiği geride bırakmışsa da, biraz önce de belirttiğimiz gibi geçen yıla göre artış oranı açısından yılın en iyi ikinci ayı ağustosta yaşandı. Çünkü, yıllık ticaret açığındaki artış, mutlak değer olarak da belirgin şekilde yavaşlıyor.
Mayıs ayı, bu konuda zirve yapılan aydı. Yıllık açık, mayısta nisana göre tam 5.2 milyar dolar büyüdü. Nisan sonunda 87.3 milyar dolar olan yıllık açık, mayıs sonunda 92.6 milyar dolara çıktı.
Daha sonraki aylarda yıllık açıktaki artış belirgin şekilde hız kesti. Yıllık dış ticaret açığı haziranda 4.6 milyar, temmuzda 2.5 milyar, ağustosta ise 1.3 milyar dolar arttı.
Son iki aya gelinceye kadar, aylık artış hızı 3.5 milyar doların altına düşmüyordu.
Yıllık ne olur?
Aylar önce 2011 yılı ithalatını 260, ihracatını 140, cari açığını da 80 milyar olarak tahmin ettiğimizi dile getirmiştik. Ama öyle anlaşılıyor ki, son kur hareketleri ve biraz da bunun etkili olacağı ekonomideki yavaşlama yüzünden bu rakamlarda bir miktar değişikliğe gitmek gerekecek. Özellikle ithalatın 260 milyar yerine 250 milyar dolayında kalacağı, ihracatın ise kolaylıkla 140 milyarı bulacağı beklenmeli. Hatta ihracatta 140-145 milyar arası bir gerçekleşme de şaşırtıcı olmaz. İthalatın 250'yi aşması ise sürpriz sayılmalı. Çok küçük bir olasılıkla 255'e kadar çıkılabilir.
Cari açıktaki tablo da üç aşağı beş yukarı belli gibi; yılı 75 milyar dolar civarında bir açıkla kapatacağız.  Alaattin Aktaş |
