Merkez yılın son haftasında 3.5 milyar dolar rezerv kaybetti, net rezerv 46 milyara indi
Alaattin AKTAŞ / EKO ANALİZ
[email protected]
Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, geçen hafta sonu Bursa'da yaptığı konuşmada, 30 Aralık'ta dövize Cumhuriyet tarihinin en sert müdahalesinde bulunulduğunu, bu müdahale yapılmamış olsaydı doların yılı 1.94'ten kapatacağını söyledi. Hatırlanacaktır, dolar Merkez Bankası'nın müdahalesiyle yılı 1.89'dan kapattı.
Peki bu müdahalenin "bedeli" ne oldu, yani Merkez Bankası 30 Aralık'ta ne miktarda döviz sattı? Bir başka ifadeyle Merkez ne miktarda döviz kaybetti?
Merkez Bankası, döviz alım ya da satım müdahalelerinde tutarı 15 işgünü sonra açıkladığı için 30 Aralık'taki müdahalenin kesin tutarını henüz bilmiyoruz; ama Merkez Bankası verilerinden yaklaşık bir rakam çıkarma şansımız var.
Merkez Bankası'nın net döviz rezervi yılın son haftasında tam 3.5 milyar dolar azaldı. Ancak bu azalmanın tümü, 30 Aralık'taki müdahaleden kaynaklanmıyor. Merkez Bankası, yılın son haftasında ihaleler yoluyla 1.1 milyar dolarlık satış yaptı. Buna göre, 30 Aralık'ta müdahale yoluyla satılan döviz 2.4 milyar dolar oldu.
Merkez Bankası, dövizde daha hızlı bir artış olmaması ve psikolojik eşik sayılan 2 TL sınırının aşılmaması için yoğun çaba harcadı. Şimdi ortalık biraz sakin görünüyor. Ama bu sükunet uzun soluklu olur mu, bilinmez.
Böyle bir dönemde geçen hafta sonu Bursa'da konuşan Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, çok iddialı mesajlar verdi. 2012 yılı, Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı'nın dediği gibi "TL'nin doları yeneceği bir yıl" olacak mı, en azından biz bilemeyiz tabii ki. Başçı, 2012'de TL'ye yatırım yapan herkesin kazanacağını söylüyor. Merkez Bankası olarak 2012'de TL'nin değer kazanmasına "izin verecekleri"ni vurgulayan Başçı, "Kendiliğinden olmazsa bunu Merkez Bankası kademeli olarak yapar" görüşünü dile getiriyor.
Bu konuşmadan, genel eğilimin TL'nin değer kazanması yönünde olduğunu, şimdiye kadar buna izin verilmediğini, ancak 2012'de TL'deki değerlenme eğiliminin önünde durulmayarak bunun sağlanacağını mı anlamak gerekiyor!
Bu tür iddialı açıklamalar, bizi ta yıllar öncesine, 1994'e götürüyor ve "Dövize yatırım yapanın eli yanar" şeklindeki açıklamaları akla getiriyor.
Net rezerv 46 milyar
2012'ye ilişkin tahmin yapmak için çok ama çok erken olduğunu, köprünün altından daha çok sular akacağını hesaba katmak gerekiyor. Merkez Bankası Başkanı Başçı, "Araçlar bakımından en zengin merkez bankasıyız" diyor. Biz yine de en önemli araç olan döviz rezervine, yani Merkez Bankası'nın elinde ne kadar "barut" kaldığına bakalım…
Merkez Bankası'nın net döviz rezervi 30 Aralık itibariyle 46 milyar dolar düzeyine geriledi. Bu, 2011'in en düşük düzeyine işaret ediyor.
Merkez Bankası, ay sonları itibariyle geçen yıl en yüksek rezerve 62 milyar dolarla temmuzda ulaşmıştı. Yani net rezerv, temmuzdan itibaren beş ayda tam 16 milyar dolar azaldı.
Net rezerv; ağustos 2.3 milyar, eylülde 2.6 milyar, ekimde 4.4 milyar, kasımda 2 milyar ve nihayet aralıkta 4.7 milyar dolar gerileme gösterdi.
Son üç ay
Merkez Bankası'nın net döviz rezervindeki hareketi 2011 için ay sonları itibariyle verdik. Son üç ayı ise haftalık izleyerek daha ayrıntılı bir tablo oluşturduk. Net rezerv, son üç aylık dönemde iki haftada dramatik düşüşler göstermiş durumda. İlk hızlı gerileme 3.2 milyar dolarla 14-21 Ekim haftasında yaşandı.
İkinci gerileme haftasını ise daha önce de belirttik, yılın son haftası. Zaten her türlü rekor bu haftada kırıldı ve net rezervde 3.5 milyar dolarlık bir kayıp ortaya çıktı. Öyle ki, aralık ayının tümündeki 4.7 milyar dolarlık rezerv kaybının neredeyse dörtte üç oranında 3.5 milyarı bir haftada yaşandı. 3.5 milyar, rezervde temmuzdan sonraki dönemde ortaya çıkan 16 milyar dolarlık eksilmede de beşte birden fazla pay aldı.
MB'nin eli zayıflıyor
Merkez Bankası dövize müdahalede bulunmayı bu yıl da sürdürdü. Ayrıca, rutine bindirilen satım ihaleleri de devam etti.
Piyasa ne miktarda müdahalede bulunulduğu konusunda çeşitli tahminler yürütüyor. Geçen hafta yapılan müdahaleye ilişkin kesine yakın rakamı birkaç gün sonra göreceğiz. Merkez Bankası 12 Ocak'ta 6 Ocak'taki rezerv düzeyini açıklayacak. Net rezervin, 12 Ocak itibariyle 45 milyar doların altına indiğini görmemiz şaşırtıcı olmayacak.
Merkez Bankası'nın elinde döviz kurlarının yönünü etkileyecek, konumuz artış olduğu için dövizdeki artışı yavaşlatacak, hatta tersine çevirecek bir dizi araç var. Bu araçların başında da kuşkusuz dövize talep gösterecekleri bir anlamda gözdağı verecek güçlü rezerv geliyor. Ocak ayının ilk haftasında 45 milyar dolara doğru gerileyen bir rezerv, güçlü ve caydırıcı etki yapabilir mi, tartışılır. Her geçen gün bu rezervin bir miktar daha azaldığı da dikkate alınırsa…
Merkez Bankası'nın tek önlemi elbette yalnızca döviz satmak değil. Hem, 45 milyarlara inmiş rezervin daha ne kadar aşağı gitmesini göze alabiliriz ki…
Önümüzdeki iki yol var gibi… Ya dövize olan talep hız kesecek ve Merkez Bankası ılımlı satışlarla piyasaya yön vermeye çalışacak ya da hızını kaybetmeyecek döviz talebi karşısında satışın çare olamayacağı görülerek başka önlemlere başvurulacak.
