2012'de daha az büyüyecek, daha az cari açık verecek; ama yüksek enflasyondan kurtulamayacağız Alaattin AKTAŞ / EKO ANALİZ [email protected]
Bir hafta sonra yılın ilk iki ayını geride bırakacağız. Henüz 2012'ye ilişkin veri akışı pek başladı sayılmaz. Ama bir dizi tahmin yapılıyor, gidişata ilişkin çeşitli görüşler dile getiriliyor. Biz de, başlıca göstergelerdeki geçen yılın gerçekleşmesini hatırlatıp, bu yıla ilişkin hedeflere ve beklentilere değinmek istedik.
GSYH hız kesecek
GSYH'de 2011 yılı gerçekleşmesini öğrenmeye daha bir buçuk ay var. GSYH'ye ilişkin 2011'in son çeyrek, dolayısıyla yıllık verileri 2 Nisan'da açıklanacak.
Geçen yılın ilk üç çeyreğinde sırasıyla yüzde 12, yüzde 8.8 ve yüzde 8.2 büyüyen, böylece ilk dokuz aydaki artışı yüzde 9.6'yı bulan GSYH'nin yılın tümündeki artışının en az yüzde 8 olacağı tahmin ediliyor. Yüzde 8'lik yıllık büyüme için, yılın son çeyreğindeki büyümenin yüzde 3.7 olması yetecek. Son çeyrek büyümesi yüzde 5.6 olduğu takdirde, yıllık oran yüzde 8.5'e ulaşacak. Yılın son çeyreğinde sürpriz bir şekilde yüzde 8 gibi bir büyüme gerçekleştiği takdirde, 2011 yılının büyümesi yüzde 9.1'i bulacak.
2011 gerçekleşmesine ilişkin tahminler ağırlıklı olarak yüzde 8.0-8.5 aralığına işaret ediyor. GSYH'de yılın tümüne ilişkin tahminleri artık "yüzde 8'in altı kötü, yüzde 9'un üstü iyi sürpriz olacak" diye yorumlamak da mümkün.
Büyümede bu yılın resmi hedefi yüzde 4. Ekonomi bu yıl geçen yıldan daha yavaş büyüyecek büyümesine ama, gerçekleşme yüzde 4 mü olacak, yoksa 4'ün altında mı kalınacak ya da sürpriz bir şekilde daha yukarıda bir oran mı gerçekleşecek; bu konuda tahmin yapmak için çok erken. Her ne kadar çeşitli varsayımlarla tahmin yapmak mümkünse ve bunu yapan kuruluşlar oluyorsa da, sağlıklı tahmin için biraz beklemekte yarar var.
Türkiye'nin 2012'de hiç büyüyemeyeceğini öngören kuruluşlara da rastlanıyor, resmi hedef düzeyinde, hatta daha yukarıda büyüme bekleyenlere de. Büyümenin sıfır olması sonucunu doğuracak ölçüde bir ekonomik sıkıntı varsayımı neye dayandırılıyor, bilmiyoruz. Ekonomik büyüme bu yıl yavaşlayacak; ama herhalde sıfıra inmeyecek.
Dış ticaret de yavaşlayacak
İthalattaki artış, özellikle döviz kurlarındaki yükselmenin etkisiyle, geçen yıl son aylarda belirgin ölçüde hız kesmişti. Bu eğilimin, 2012'nin ilk aylarında da sürdüğü tahmin ediliyor.
İthalatı etkileyecek en önemli gelişme kuşkusuz büyüme performansı. Ekonomik büyümedeki yavaşlamanın doğal yansıması olarak ithalatın geçen yılki artış hızının çok uzağında kalması şaşırtıcı olmaz. Öyle ki, 2012'nin ithalatı orta vadeli programda öngörülen 249 milyar dolara bile ulaşmayabilir. Bizim tahminimiz, 2012 ithalatının büyümenin düzeyine bağlı olarak 230 ile 250 milyar dolar arasında gerçekleşeceği yönünde.
Ancak, son günlerde petrol fiyatlarında ortaya çıkan artışın kalıcı olması halinde ithalatta pek de öngörülmeyen bir yükselişle karşı karşıya kalabiliriz.
İhracat ise, orta vadeli programda öngörüldüğü gibi 148.5 milyar dolar civarında gerçekleşebilir. Dünya konjonktürüne, özellikle de AB'deki duruma bağlı olarak ihracatın 135 milyarla 150 milyar dolar arasında gerçekleşmesi beklenmeli.
Cari açık 60 milyara iner mi?
Geçen yılı 77.1 milyar dolar düzeyinde kapatan cari açık için OVP çerçevesinde 2012 için öngörülen düzey 65.4 milyar dolar. Ama acaba büyümenin yüzde 4'ün altında kalması ve buna bağlı olarak dış ticaret açığının yine OVP'deki hedef olan 100 milyar doların altında oluşması cari açığı da 65 milyarın altına çekebilir mi? Doğrusu, bu hiç göz ardı edilemeyecek bir olasılık.
İşte 2012'nin cari açığı, büyüme ve dış ticaretteki gidişata bağlı olarak 65 milyarlık öngörünün altına sarkabilir ve 60 milyara, hatta daha aşağıya inebilir. Elbette tersi de mümkün… 2010 ve 2011'de olduğu gibi öngörülenin çok üstünde bir büyüme performansı yakalanırsa, cari açık da geçen yılki düzeyin üstüne çıkmasa bile herhalde kolay kolay 70 milyarın altına indirilemez. Ancak ağırlıklı tahminin 60-65 milyar dolar arası açıkta yoğunlaştığını belirtelim.
Dolar tahminleri 1.95'i pek aşmıyor
Dolarda resmi bir hedef açıklanmıyor; zaten bu tuhaf olurdu. Ancak, bazı makro büyüklüklerle ilgili hesaplamalar yapılırken yıl ortalamasını gösteren bir kur dikkate almak gerekiyor. Dolar geçen yılın ortalamasını 1.67 düzeyinde kapatmıştı. 2012 hesaplamaları yapılırken de yıl ortalaması kuru 1.7348 olarak dikkate alındı. Yılbaşından bugüne kadar olan dönemin ortalaması 1.80 dolayında. Ancak bu ortalamanın, dolar son günlerde 1.75'lerde seyrettiği için bir miktar daha aşağı gelmesi beklenmeli.
2012'nin tümünde doların yıl ortalamasının 1.75-1.85 aralığında oluşacağı tahmin ediliyor. Yılsonuna ilişkin tahmin yapmak ise kuşkusuz çok daha zor. Kurda birkaç gün içinde yukarı ya da aşağı yönde bir hareket meydana gelmesi, yılsonu için ifade edilen tahminin çok ötesine düşülmesi sonucunu doğurabilir. Ancak, yapılan tahminlerde, yılsonunda dolar kurunun 1.95'in çok üstüne çıkmayacağının belirtildiği dikkati çekiyor.
Enflasyonda havlu attık!
Merkez Bankası 2012 yılının TÜFE artışını yüzde 5 olarak öngörmüştü. 2011 sonunda yüzde 10.45 olan TÜFE artışının bir anda yarı yarıya, hatta daha fazla aşağı çekilmesinin zorluğu ortadaydı; bu yüzden de yüzde 5'lik hedef gerçekçi bulunmuyordu. Merkez Bankası da, 2012 enflasyonuna ilişkin henüz hiçbir resmi veri yokken, yani TÜİK ocak ayı enflasyonunu bile açıklamamışken gidişatı görüp yüzde 5'lik hedefi sabit tutarak tahminini yüzde 6.5'e yükseltti. 31 Ocak'ta açıklanan yılın ilk enflasyon raporunda, 2012'nin TÜFE artışının orta noktası yüzde 6.5 olmak üzere yüzde 5.1 ile yüzde 7.9 arasında beklendiği belirtildi.
Ancak öyle görünüyor ki yüzde 6.5 de iyimser bir tahmin olarak kalacak. Özellikle çok sert geçen kış koşulları yüzünden şubatla birlikte gıda maddelerinin fiyatında tahminlerin ötesinde bir fiyat artışı yaşanması kaçınılmaz. Zaten yapılan tahminlerde de yılsonunda TÜFE artışının en az yüzde 8 olacağı dile getiriliyor. Artışın yüzde 8.5'i bulmasının sürpriz olmayacağına da vurgu yapılıyor. |
