Ocak ithalatına bakarak sevinelim mi üzülelim mi? 
Güngör Uras Olayların içinden
Çok kişi ocak ayı ithalat rakamının ne olacağını merak ediyordu. Çünkü ithalat rakamları ekonominin gidişi konusunda doğru-yanlış bilgi verir.
Ocak ayında ithalat harcamalarını farklı kesimler, farklı nedenlerle merak ediyordu: - Cari açığın (döviz açığının) büyümesinin, ekonominin başına bela getirmesinden korkanlar, ithalatın azalmasını bekliyordu.
- Büyümenin yavaşlamasından, yatırımlarda ve üretimde gerileme sonucu işsizliğin artmasından korkanlar, ithalatın her şeye rağmen devam ettiğini görmek istiyordu.
- Ankara’nın (Hükümetin ve Merkez Bankası’nın) ne istediği belli değildi. Onlar “Du bakalım. N’olacak?” havasında idiler. Çünkü, bir ara cari açığı önemseyerek ekonomiyi frenleyecek tedbirlere ağırlık veren Ankara, daha sonra, politika değiştirmiş, büyümeden yana politikaları benimser olmuştu.
- Ne o yanda, ne bu yanda olanlar ise, “Dolar fiyatının pahalılanmasının, ithalatı nasıl etkilediğini?” merak ediyordu.
Ocak ayı ithalatı 2010 yılında 11.6 milyar dolardı. 2011 yılında yüzde 44.8 arttı 16.9 milyar dolar oldu. 2012 Ocak ayı ithalatı bir yıl önceye göre yüzde 2.8 artış ile 17.3 milyar dolara ulaştı.
İthalatta yavaşlama var
2011 yılında mart ayından itibaren aylık ithalat rakamı 20 milyar dolar dolayında dolaşıyordu. Eylülde 21, ekimde 19, kasım’da 18, aralıkta 20 milyar dolar olmuştu. Bu tabloya göre ocak ayı rakamları, ithalatta daralmayı işaret ediyor.
Ocak ayı ihracatı 2011 yılında bir yıl önceye göre yüzde 22.0 oranında artarak 9.5 milyar dolar olmuştu. 2012 Ocak ayında bir yıl önceye göre yüzde 8.6 oranında artış ile 10.3 milyar dolar oldu.
Demek ki, ocak ayında ihracat artışında da önceki yıllara göre yavaşlama var.
(Bilgi için 2011 yılının genelinde ithalat artış oranı yüzde 29.8, ihracat artış oranı yüzde 18.5 idi.)
2011 Ocak ayında bir yıl önceye göre ithalata ödenen döviz genelde 478 milyon dolar artarken, 2.0 milyar dolar olan tüketim malları ithalatı 1.5 milyar dolara geriledi. Buna karşılık hammadde ve ara malı ithalatı rakamı 12.5 milyar dolardan 13.2 milyar dolara yükseldi.
Açıklar küçülüyor “gibi!”
Bu rakamlara bakılarak ne söylenebilir?
- Tüketim malları ithalatındaki azalış, lüks ve ucuz tüketim mallarına olan talebin daraldığını gösteriyor.
- Buna karşılık sanayinin hammadde ve ara malı talebinin azalsa da canlılığını koruduğu anlaşılıyor.
Gelelim dış ticaret açığına. İthalata giden döviz ile ihracattan gelen döviz arasındaki farka. 2010 yılı Ocak ayında dış ticaret açığı 3.8 milyar dolar iken 2011 Ocak ayında 7.3 milyar dolar olmuştu. 2012 Ocak ayı dış ticaret açığı bir yıl önceye göre yüzde 4.7 azaldı, 7.0 milyar dolar oldu.
Dış ticaret açığı azalacak ki, cari açık (döviz açığı) da azalsın. (2011 yılında aylık dış ticaret açıkları ortalama olarak 8.7 milyar dolayında gerçekleşmişti.) Ocak ayı rakamına bakarak yılın tamamı için “ahkâm” kesilemez. Ama ocak ayı rakamı gösteriyor ki:
- Ekonominin büyümesi (yatırım ve üretim artışı) devam ediyor ama, yavaşlayarak devam ediyor gibi.
- Dış ticaret açığının küçülme eğilimine girmesi, cari açığın (döviz açığının) küçüleceğini gösteriyor gibi.
- Döviz fiyatındaki artış öncelikle tüketim malı ithalatının daralmasını sağlayacak gibi. “Gibi”lerin ne olduğunu şubat ve mart rakamları açıklandığında daha iyi anlayacağız. |
