ALAATTİN AKTAŞ / EKO ANALİZ İşsizlikte tek haneye veda
Yanlış anlaşılmasın, tek haneye henüz veda etmiş değiliz, ama yakındır, onu kastediyoruz. Yoksa, işsizlik oranı geçen yıl olumlu anlamda rekor üstüne rekor kırdı. Yeni nüfus projeksiyonuna göre oluşturulan işsizlik oranı, yıllık bazda ilk kez 2011'de tek haneli gerçekleşti. 2011'in ilk üç ayında çift haneli olan işsizlik oranı, yılın son dokuz ayında hep tek haneli seyretti. Ama bu olumlu eğilim hep sürecek; hele hele işsizlik oranı azalmaya devam edecek değil. Daha aşağıya indirilemeyecek bir düzey var. Bu düzey, yüzde 9'lar olarak görülüyor. Kaldı ki, tek haneli düzeyleri korumak bile mümkün olmayacak. İşsizlikte bizi 2012'de yine çift haneli rakamlar bekliyor. TÜİK'in dün aralık ayı verisi olarak açıkladığı yüzde 9.8'lik işsizlik oranı; kasım, aralık ve ocak aylarının ortalamasını gösteriyor. Bundan sonra aralık, ocak ve şubat aylarının ortalaması açıklanacak. Aralık verisi olarak açıklanan rakamdan, bir sonraki yılın ocak verisi olarak açıklanan rakama geçişte hep artış yaşanıyor. Bu mevsimsel etkenlerden kaynaklanıyor; kış aylarıyla birlikte tarım ve hizmetlerdeki istihdamın düşmesine bağlı olarak işsizlik hep artış gösteriyor. Bu artış eğilimi, yavaşlamakla birlikte genel olarak şubat verisinde de kendini gösteriyor. Aralık verisinden ocak verisine, ocaktan da şubata geçişte yaşanacak yükselmeler, yukarıda belirttik ağırlıkla mevsimsel etkenlere bağlı. Ama ya yıl bazında ortaya çıkması olası yükselmenin kaynağı ne? Bu yıl, 2011'in yüzde 9.8'lik yıllık ortalama işsizlik oranını yakalamanın çok zor, hatta olanaksız olduğu. Bu yılki işsizlik oranı çok büyük olasılıkla yeniden çift haneye çıkacak. İşsizliği yeniden çift haneye taşıyacak en büyük etken, hiç kuşku yok ki geçen yıl yüzde 8.0-8.5 arasında gerçekleştiği tahmin edilen büyümenin bu yıl yarı yarıya azalacak olması. Kaldı ki, sanayi üretiminde ocak ayında geçen yıla göre ortaya çıkan artışın yalnızca yüzde 1.5 olması, ekonominin tahmin edilenden hızlı ve tahmin edilen süreden erken yavaşlamaya başladığı biçiminde de yorumlanıyor. Dün açıklanan şubat ayı bütçe verileri de ekonomideki yavaşlamanın bir başka göstergesi. Bu yavaşlamanın doğal bir sonucu olarak işsizlikte ortaya çıkacak artışa şaşmamak gerekiyor. 2011'in işsizlik oranı, yılın son dokuz ayında tek hanede kalınmasına rağmen ancak yüzde 9.8 olmuştu. Yani bir anlamda kıl payı bir farkla tek hanede tutunmak mümkün oldu. Dolayısıyla zaten çift haneye çok yakın bir düzeyde bulunuluyor. 2012'ye ilişkin sanayi üretimi gibi, bütçe gibi veriler de işsizliğin kolaylıkla çift haneye çıkacağını gösteriyor. Hükümetin beklentisi ne? Orta vadeli program çerçevesinde öngörülen işsizlik oranı da çift haneli. 2012-2014 dönemine ilişkin OVP'de, 2012'nin işsizlik oranı yüzde 10.4 olarak öngörülüyor. Ancak, OVP kapsamındaki öngörülerin 2011 için de tutmadığı dikkati çekiyor. OVP'de 2011 işsizlik oranı yüzde 10.5 olarak tahmin edilmişti; gerçekleşme yüzde 9.8 oldu. Dolayısıyla 2012 için öngörülen yüzde 10.4'ü, yüzde 10.5'lik beklentiyle ilişki kurarak düşünmek gerekiyor. Yani hükümet 2012'de işsizliği 2011'in altında kalacağını öngörmüştü. Bu durumda yüzde 9.8'den daha düşük bir işsizlik mi bekleniyor, belli değil.
İşsizlikte 2011 yüz güldürdü; ama ya 2012? (Yüzde) 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005
Ocak 11,9 14,5 15,5 11,6 11,3 12,1 11,8
Şubat 11,5 14,4 16,1 11,9 11,7 12,2 11,9
Mart 10,8 13,7 15,8 11,0 10,7 11,3 11,2
Nisan 9,9 12,0 14,9 9,9 10,1 10,3 10,4
Mayıs 9,4 11,0 13,6 9,2 9,2 9,2 9,6
Haziran 9,2 10,5 13,0 9,4 9,2 9,2 9,6
Temmuz 9,1 10,6 12,8 9,9 9,3 9,3 9,6
Ağustos 9,2 11,4 13,4 10,2 9,7 9,6 9,9
Eylül 8,8 11,3 13,4 10,7 9,9 9,5 10,1
Ekim 9,1 11,2 13,0 11,2 10,2 9,6 10,4
Kasım 9,1 11,0 13,1 12,6 10,5 10,0 11,0
Aralık 9,8 11,4 13,5 14,0 10,9 10,9 11,5
YILLIK 9,8 11,9 14,0 11,0 10,3 10,2 10,6
Ekonomi yavaşlıyor, bütçe açık veriyor Ekonomide ortaya çıkacak yavaşlamanın, işsizliği yeniden çift haneye iteceğini belirttik. Ekonomideki yavaşlamanın işaretleri de birer birer geliyor. Önce ocak ayı sanayi üretimindeki artış çok düşük gerçekleşmişti; dün açıklanan bütçe de, ekonomideki yavaşlamaya ilişkin bir başka önemli gösterge oldu. Bütçe, ocak ayında 1.7 milyar lira fazla vermişti; şubat ayı ise 2.6 milyar lira açıkla kapatıldı. Böylece bütçede iki ayın toplamında 900 milyon lira açık verildi. Peki ne oldu da bütçe şubat ayları itibariyle 1 milyar lira fazladan 2.6 milyar lira açık verme noktasına geldi?
Harcamalar yüzde 28 artarken, gelirdeki artış yüzde 12'de kaldı. Faiz harcamaları tam 40 arttı, vergi gelirlerindeki artış ise ancak yüzde 8 oldu. Bütçenin ekonominin yavaşladığına ilişkin ipuçları içerdiğini belirttik. Vergi gelirlerinin detayında bu ipuçlarını bulmak mümkün…
Dahilde alınan KDV'de şubat ayında geçen yıla göre yalnızca yüzde 0.2 artış oldu. Yani KDV tahsilatı reel olarak geriledi. İthalde alınan KDV'de yüzde 3.3 artış gerçekleşti; ancak dolar bazında hesaplama yapıldığında yüzde 6.5'lik bir gerileme dikkati çekiyor. Bu iki vergi kalemi, ekonomideki yavaşlamanın en tipik göstergeleri niteliğinde. Bu arada kamu alacaklarının yapılandırmasından şubatta yalnızca 224 milyon lira gelmesi de toplam gelirin düşük kalmasında ve açığın büyümesinde etkili oldu. Bu kalemden ocak ayında 1.2 milyar liralık tahsilat gerçekleştirilmişti. Kamu alacaklarının yapılandırılması kapsamında şubat sonuna kadar gelen tutar ise 14.7 milyar lira oldu. http://www.dunya.com/
|
