ALİ EKBER YILDIRIM / TARIM DÜNYASINDAN
Zeytinciliğin talanı... Son yıllarda zeytinciliğin gelişmesinde, ağaç varlığının 90 milyondan 170 milyona çıkmasında Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın önemli katkısı var.Verdiği fidan desteği ile zeytin dikimini hızlandırdı.Uygulamada bazı yanlışlıklar yapılsa da özünde doğru bir uygulamaydı.
Bakanlık destek vermekle yetinmedi, zeytincilerin önüne çok önemli hedefler koydu. Bakan Mehdi Eker tarafından açıklanan ve her fırsatta dile getirilen o hedeflere ulaşıldığında, Türkiye, zeytincilikte İspanya'dan sonra dünyanın ikinci büyük ülkesi olacaktı. 2009-2014 dönemini kapsayan 5 yıllık hedeflerin bir bölümüne yaklaşıldı. Bir bölümünün gerçekleşmesi 2014'e kadar olanaksız. Fakat, tam da bu dönemde aynı bakanlık, hedefleri ve zeytinciliği yerle bir edecek yönetmelik değişikliği yaptı.
Bakanlığın koyduğu hedefler ve yaptığı yönetmelik değişikliğine birlikte bakalım:
Bakanlığın 2009-2014 dönemi hedefleri neydi?
1- Zeytinlik alanı 1 milyon hektara, zeytin ağacı sayısını 180 milyon adede ulaştırmak.
2- Sofralık zeytin üretimini 650 bin tona, yağlık zeytin üretimini 3 milyon tona, zeytinyağı üretimini 750 bin tona çıkarmak.
3- Kişi başına zeytinyağı tüketimini 1 kilodan 5 kiloya yükseltmek.
Bu hedeflerden bazılarının verilen sürede gerçekleşemeyeceği sektör tarafından da biliniyor. Fakat, hükümetin, bakanlığın zeytinciliğe bakışı açısından çok önemli hedeflerdi. Üreticileri, girişimcileri umutlandıran ve yeni yatırıma yönlendiren bu hedeflerin yarattığı olumlu hava ile zeytincilik sektörü büyüdü.
Dikilen milyonlarca zeytin fidanı meyve vermeye başladı. Böyle bir dönemde inanılması zor, ama bu iddialı hedefleri koyan Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı zeytinciliğin sonunu getirecek yasal bir düzenleme yaptı. Bu düzenleme ile hedeflere ulaşmak bir yana zeytin alanları talan edilecek, yatırım yapanlar pişman olacak.
Resmi Gazete'nin 3 Nisan 2012 tarihli sayısında yayınlanan "Zeytinciliğin Islahı, Yabanilerinin Aşılattırılmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" zeytin alanlarını madenciliğe, enerji yatırımlarına açıyor.
Yönetmelik değişikliği ile "Küçük Ölçekli Tarımsal İşletme" ve "Zeytinlik Saha" tanımı yeniden yapılıyor. Yönetmeliğin 23.maddesi ise şu şekilde değiştirildi:
"Zeytinlik sahaları içinde ve bu sahalara en az üç kilometre mesafede zeytin ağaçlarının bitkisel gelişimini ve çoğalmalarını engelleyecek kimyevi atık, toz ve duman çıkaran tesis yapılamaz ve işletilemez. Bu alanlarda yapılacak zeytinyağı fabrikaları ile küçük ölçekli tarımsal işletmelerin yapımı ve işletilmesi Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın iznine bağlıdır. Ancak; alternatif alan bulunmaması ve Çevresel Etki Değerlendirme Raporu (ÇED)'na uygun olması, bitkilerin vegetatif ve generatif gelişimine zarar vermeyeceği Bakanlık araştırma enstitüleri veya üniversiteler tarafından belirlenmesi durumunda;
a) Jeotermal kaynaklı teknolojik sera yatırımları,
b) Bakanlıklarca kamu kararı alınmış plan ve yatırımlar,
c) Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretim tesisleri,
ç) İlgili Bakanlıkça kamu kararı alınmış madencilik faaliyetleri petrol ve doğal gaz arama ve işletme faaliyetleri,
d) Savunmaya yönelik stratejik ihtiyaçlar için, yukarıda belirtilen faaliyetlerde bulunmak isteyenler, ilgili Bakanlıkların onaylı belgeleri ile mahallin en büyük mülki amirine başvurur.
Müracaat sahibi, çevrede oluşabilecek ÇED raporu ile belirlenmiş zararları önleyecek tedbirleri almak koşulu ve dikim normlarına uygun, eşdeğer büyüklükte il/ilçe müdürlüğünce uygun görülecek alanda zeytin bahçesi tesis eder.
Olumsuz cevap başvuru sahibine yazı ile tebliğ edilir. İzin alınmaksızın yapılan faaliyetlerin yürütülmesi yetkililerce men edilerek, umumi hükümlere göre kanuni takibat yapılır.
Bu madde kapsamında valiliklerce verilen kararlara yapılan itirazlar, Bakanlık tarafından değerlendirilerek karara bağlanır."
Yönetmelikte yapılan değişiklikle zeytin alanları başta madencilik olmak üzere yukarıda da yer aldığı gibi yatırımcılara açılacak. Bu değişiklik ilk kez gündeme gelmiyor. Daha önce 4 defa yasal değişiklik yapılmak istendi her defasında Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde ret edildi. İki yıl önce yapılmak istenen değişiklik oybirliği ile ret edilmişti. Fakat özellikle altın avcıları, madenciler bu işin peşini bırakmıyor. Zeytincilikte dünyada ilk iki ülkeden biri olmayı hedef olarak koyan Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'na bu yönetmeliği çıkarttırdılar. Yasa ile yapılamayanı, yönetmelikle yaptılar. Zeytincilik sektörü de kendi iç kavgasından uyanamadı. Şimdi yönetmeliğin iptali için davalar açılacak. Büyük bir olasılıkla iptal olacak.
Asıl düşündürücü olan Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın bu kadar iddialı hedefler koyduğu zeytinciliğin köküne kibrit suyu dökmesi. Bakanlık bunu nasıl açıklayacak?
Yeri gelmişken, 2012 tarım destekleri açıklandı. Sofralık zeytine yine destek yok. Zeytinyağı destekleme primi ise geçen yıl ile aynı. Sektörün sıkıntıda olduğu, fiyatların yerinde saydığı bir dönemde primin artırılmaması üreticiye de ihracatçıya da zarar verir.
*****
Seracılar yasta...
Modern tarımın öncülerinden, İzmir Dikili'de Avrupa'nın en büyük serasını kurarak sektöre öncülük yapan Agrobay Seracılık Yönetim Kurulu Başkanı ve Seracılar Birliği Başkanı Hasan Şentürk, genç yaşta (47) yaşama veda etti. Ailesine, dostlarına ve tarım camiasına başsağlığı dileriz. Toprağı bol olsun. |
