Ekonomi yavaşlayınca bütçe açığı büyüyor 
Güngör Uras Olayların içinden
Ocak-mart aylarını kapsayan 3 aylık dönemde, dahilde alınan Katma Değer Vergisi, 2011 yılının aynı dönemine göre yüzde 9.3 oranında arttı. Özel Tüketim Vergisi’nde artış yüzde 4.5 oranında, İthalde Alınan Katma Değer Vergisi’nde artış yüzde 5.9 oranında gerçekleşti.
İthalde Alınan Katma değer Vergisi artışının gerilemesi, ithalatın yavaşlamasından kaynaklanıyor. Bir yılda fiyatlar yüzde 10 dolayında artarken Dahilde Alınan Katma Değer Vergisi ile Özel Tüketim Vergisi’nin artış oranının enflasyon oranının altında kalması iç talepteki yavaşlamayı işaret ediyor.
İthalat, ekonominin büyüme hızı, iç talep yavaşlayınca vergi gelirleri genelde geriler. Olan budur. Bütçe gelirlerinin anası olan vergi gelirleri gerileyince, toplam gelirler bütçe giderlerini karşılayamaz olur. Bütçe açığı büyür..
Ocak-mart döneminde bütçe giderleri artışı yüzde 15.1 oranında iken, bütçe gelirleri artışı yüzde 12.6 oranında arttı. Sonuç olarak 3 aylık dönemde bütçe 6.4 milyar TL açık verdi.
2012 yılı bütçesinde 12 aylık açığın 21.1 milyar TL olacağı tahmin ediliyordu. Yılın ilk 3 ayındaki açık, yılın tamamında açığın tehlikeli boyuta ulaşacağını göstermez. Yılın kalan aylarındaki gelişmeler farklı olabilir.
Kaldı ki açığı büyüten hükümetin politikalarıdır. Hükümet ithalatı ve ekonomideki büyümeyi yavaşlatacak tedbirler aldığı için vergi gelirlerinde gerileme oldu.
Yılın ilk 3 ayında bütçe açığını büyüten bir başka etken faiz giderlerindeki artıştır. 2011’in ilk 3 ayında 13.9 milyar TL faiz ödenmişken bu yılın aynı döneminde faiz giderleri yüzde 24.0 oranında arttı. 17.3 milyar TL faiz ödendi. Yılın tamamında 50.2 milyar TL’lik faiz ödeneceği tahmin ediliyor.
Her şeye rağmen “Türkiye’ye Dışarıdan Bakanlar” için, (1) Ülkenin bütçe açığı hazmedilebilir boyutta. Ülke bu açığı kapatmak için TL ile borçlanıyor. Borçlanma sorun yaratmıyor. (2) Bütçe faiz dışı fazla veriyor. Açık anlatımıyla bütçe gelirleri, faiz ödemeleri bir yana fazlalık gösteriyor. Bu demektir ki bu bütçenin borç ödeme gücü var.
Bugün ABD ve birçok AB ülkesinde ise, (1) Bütçe açıklarının milli gelire oranı çok yüksek. (2) Bütçeler faiz dışı fazla vermiyor. Bu iki gösterge ülkelerin krizden çıkamadıklarına işaret ediyor. (Son günlerde İspanya konusunda başlayan tartışmaların kaynağı da bu.)
Düzeltilmiş işsizlik % 8.9 2011 Ocak ayı işsizlik oranı yüzde 10.2 olarak açıklandı. İşsizlik oranı yüzde 10’un altına düştü diyerek seviniyorduk. N’oldu da böyle oldu? TÜİK işsizlik oranlarını “Mevsim Etkilerinden Arındırıyor”. Bu arındırmaya göre üzülmeye gerek yok. Ocakta işsizlik oranı artmadı, geriledi. Aralıkta yüzde 9.2 olan işsizlik oranı ocak ayında yüzde 8.9’a düştü. TÜİK’in “Mevsim Etkilerinden Arındırılmış” verilerine göre aralıkta 24 milyon 319 bin olan çalışan sayısı ocakta arttı ve 24 milyon 465 bine yükseldi. Halbuki yıllardır izlenen “Temel İşgücü Göstergeleri” çalışan sayısının ocakta 203 bin azalarak 23 milyon 475 bine düştüğünü gösteriyor. Sanayide çalışanların sayısında bir ayda 16 bin, ücret ve yevmiyeli çalışanların sayısında 90 bin azalma olmuş. Ocak ayının özelliğini dikkate almakta yarar var. Ocak ülke genelinde soğuktu. Buna ithalatı ve büyümeyi yavaşlatma tedbirlerinin etkisi eklenirse istihdamda düzelme görülememesinin nedeni ortaya çıkar. Önemli olan, ekonomideki yavaşlamanın önümüzdeki dönem istihdamı nasıl etkileyeceği. Şu bir gerçek ki ekonomi yavaşlarken istihdam artışı zor, hatta imkânsız. |
