ALAATTİN AKTAŞ / EKO ANALİZ Borsa Borsa dedikleri, birkaç milyarder Türk’le üç beş Coni!
[email protected]
İMKB'de 2011 sonundaki yatırımcı profili belli oldu. Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği'nin (TSPAKB) Merkezi Kayıt Kuruluşu'nu (MKK) kaynak göstererek yayımladığı verilere göre, artık klasik hale gelen tablo yine karşımızda… Bu tabloyla ilgili başlığımız da klasikleşti zaten. Bu kez biraz değiştirdik; ama, özde aynı başlığı kullandık.
Bu klasik tablonun özeti şu: Borsa'da 1 milyonun üstünde yatırımcı var; ancak, Borsa'daki portföyün dörtte üç kadarı sayıları 10 bini, yani yatırımcı sayısındaki payları yüzde 1'i bile bulmayan yerli ve yabancı yatırımcının kontrolünde.
2011 sonu itibariyle toplam bakiyeli, yani hisse senedi bulunan yatırımcı sayısı 1 milyon 98 bin. Bazı yatırımcıların birden fazla hesabı olmasından dolayı hesap sayısı biraz daha fazla, 1 milyon 239 bin.
Yerli sayıda, yabancı pahada!
1 milyon 98 bin hesabın yüzde 99.30 oranında 1 milyon 90 bini yerli yatırımcılara ait. Hesap sayısında yüzde 99.30 pay alan yerli yatırımcıların, hisse senedindeki payları ise yalnızca yüzde 38 düzeyinde. Bir başka ifadeyle yatırımcı sayısındaki payları yalnızca yüzde 0.70 olan yabancılar hisse senedi portföyünden tam yüzde 62 pay alıyorlar.
Yerli yatırımcının her birinin 48 bin liralık portföyü bulunuyor. Yabancılarda ise yatırımcı başına portföy değeri 11.2 milyon liraya ulaşıyor. Bu ortalamalar hesaplanırken hem yerlide, hem yabancıda fon, tüzel kişi ve yatırım ortaklıkları, bünyelerinde çok sayıda kişi barındırıyor olmakla birlikte tek bir yatırımcı gibi dikkate alındı.
Yabancıda ağırlık fon ve tüzel kişide
Aslında yabancıları çok az sayıda portföye sahip gerçek kişilerden arındırıp değerlendirmeye tabi tutunca sayı-portföy çarpıklığı çok daha belirginleşiyor. Yabancı yatırımcı sayısı 7 bin 732. Bu yatırımcıların 4.545'i gerçek kişi. Ama gerçek kişilerin yalnızca 346 milyon liralık hisse senedi var.
Oysa 2 bin 85 yabancı fon, yatırımcı sayısında yüzde 0.19 pay alırken, bu fonların hisse senedindeki payı yüzde 44'e yaklaşıyor. 1.100 yabancı tüzel kişi de yatırımcı sayısında yüzde 0.1 pay alıyor, bu kişilerin hisse senedi portföyündeki payı ise yüzde 18'i aşıyor.
1.000 kişi yarısına sahip
Borsa'da hisse senedi bulunan 1 milyon 90 bin yerli yatırımcının 1 milyon 86 binini gerçek kişiler oluşturuyor. Gerçek kişilerin toplam hisse senedindeki payı yüzde 21 düzeyinde.
Sayıları 3 bini aşan yerli tüzel kişiler de toplam hisse senedi portföyünde yüzde 12 pay alıyor.
Yerli bireysel yatırımcılar arasındaki hisse senedi dağılımı da ilginç bir tablo oluşturuyor. 1 milyon 86 bin gerçek kişinin toplam 29 milyar 959 milyon lira tutarında hisse senedi var. Yani her bir yatırımcının ortalama 27 bin 577 liralık hisse senedi bulunuyor.
Borsa'nın zenginlerine bakalım şimdi de… Gerçek kişiler arasında en yüksek tutarda portföye sahip ilk 10 yatırımcının tam 4.2 milyar liralık hisse senedi var. Yani her bir yatırımcının 424 milyon lirası…
İlk 10 yatırımcı, toplam yatırımcı sayısında “yüz binde 1” pay alıyor; ama bu yatırımcıların portföydeki payları yüzde 14 düzeyinde.
İlk 100 yatırımcının yatırım tutarındaki payı yüzde 30'u buluyor, ilk 1.000 yatırımcının payı da yüzde 46'ya ulaşıyor. Bir başka ifadeyle, en fazla paraya sahip ilk 1.000 yatırımcı, 1 milyon 86 bin bireysel yatırımcının sahip olduğu 30 milyar liralık yakın hisse senedinin neredeyse yarısına sahip durumda.
İlk 10 bin kişinin payı yüzde 65, ilk 100 bin kişinin payı yüzde 90, ilk 1 milyon kişinin payı yüzde 99.91 düzeyinde bulunuyor.
İlk 500 bin kişinin 29 milyar 931 milyon liralık hisse senedi var. İkinci 500 bin kişinin ise yalnızca 28 milyon liralık hisse senedi.
Çarpıklık, yatırımcı başına hisse senedi kıyaslamasıyla çok daha belirgin bir şekilde ortaya çıkıyor. İlk 500 bin kişinin her birinin yaklaşık 60 bin liralık hisse senedi var. İzleyen 500 bin kişinin her birinin ise yalnızca ama yalnızca 56 liralık hisse senedi bulunuyor.
Yatırımcı başına 6.7 kuruş
Borsa'da hisse senedi bulunan gerçek kişi sayısını verdik; 1 milyon 86 bin 400 kişi. Borsa'daki yatırımı en az olan bu 86 bin 400 kişinin toplam 5 bin 788 liralık hisse senedi bulunuyor. Tutarda yanlışlık yok; yalnızca 5 bir 788 lira! Yani yatırımcı başına hisse senedi tutarı ne kadar mı; hesaplamakta zorluk çekebilirsiniz, biz söyleyelim 6.7 kuruş!
Elbette bunu bir yatırım olarak görmek doğru değil. 5 bin 788 lira bir anlamda hisse senetlerinin kalıntısı olarak aracı kurum ve bankalarda duruyor; 86 bin 400 kişi de Borsa yatırımcısı olarak görünüyor.
Aslında, ilk 500 bin dışında kalan yatırımcıları da pek hisse senedi yatırımcısı olarak görmemek gerekiyor. İkinci 500 bin kişi, yatırımcı sayısı açısından gerçek kişiler arasında yüzde 46'lık bir yer tutuyor. Ancak bu kişiler, sahip oldukları yaklaşık 28 milyon liralık hisse senediyle, toplam gerçek kişi portföyünde yalnızca yüzde 0.09 pay alabiliyor. Bu 500 bin kişinin her birinin sahip olduğu ortalama hisse senedi tutarını da daha önce verdik. Hatırlatalım; yalnızca 56 lira. http://www.dunya.com/ |
