 Ayşe Teyzem bileziklerini bozduruyor
Güngör Uras Olayların içinden
Ayşe Hanım Teyzem’in uzun süredir beni arayıp sorduğu yoktu. Çat kapı geldi. Lafı dolandırmadan konuya girdi “Hoca Efendi” dedi, “Bankalar altın toplamaya başladı... Nedir bu işin aslı, faslı... Benim birkaç bileziğim var. Banka bu bilezikleri emanete mi alacak? Benden satın alarak bana para mı ödeyecek? Altın hesabı açarak faiz mi verecek? Anlat bakayım...” Ayşe Hanım Teyzem’in sorusunu cevaplandırmamak olur mu? Gazetelere ilan vererek altın toplayan Kuveyt Türk, Bank Asya, Denizbank, İş Bankası ile Garanti bankasının yetkililerini aradım. Ayşe Teyzem’e öğrendiklerimi aktardım. Anlattıklarımı dinledi. “Ben şimdi ne yapayım?” diye sordu... “Ayşe Hanım Teyzeciğim. Benim işim, neyin ne olduğunu öğrenip, merak edenlere anlatmaktır. Ben kimseye şunu yap bunu yapma, şunu al bunu sat diyerek akıl veremem. Herkesin aklı kendine yeter” dedim.
Bankalar nasıl altın topluyor?
Her banka altın toplamıyor. Altın toplayan bankaların her şubesi altın toplamıyor. Belli bankalar ve bu bankaların belli şubeleri altın işi yapacak şekilde örgütlenmiş durumda. Kaç ayar olur ise olsun, altın bileziği, zinciri, takısı olan, Cumhuriyet, Reşat altını olan bu altınlarını çantasına koyarak banka şubesine gidiyor. Çok önemli bir nokta: Altın ziynet eşyasının içinde elmas, pırlanta, inci, zümrüt gibi kıymetli taşlar var ise bankalar değerlendirmiyor.. Gül Küpesi, Gül Yüzüğü, incili yaprak takısı olanlar bunları bankalara götürmesinler. Bazı bankalar bu kıymetli taşları takının altın olan kısımlarından sökerek, getirene iade ediyor.
Altınları kimler değerlendiriyor? Bu işlemleri yapan banka şubesinde (Bu altınları alarak eritecek olan) “Altın rafinerilerinin” uzmanları var. Bu uzmanlar getirilen bilezikler, zincirler, altınlar, sikkeler, kaç ayar olur ise olsun onların ayarlarının 24 ayar karşılığını tespit ediyorlar. Getirene diyorlar ki, “Altınlarınızın karşılığı (örneğin) 100 gr. 24 ayar altın ediyor.” Bu tespitte getirilen bileziğin, zincirin üzerindeki işçiliğin fiyatı dikkate alınmıyor. Sadece altının ayarına bakılıyor. Dikkat buyrulur ise bu tespitte fiyat söz konusu değil. Farklı değerlerdeki altınların gram olarak 24 ayar karşılığının bulunmasına çalışılıyor. Bu tespitten sonra uzmanın işi bitiyor. Karar altınlarını bozdurmaya gelende.
Hurdaya gidiyor Getirdiği altınların karşılığının 100 gr. 24 ayar altın ettiğini kabul eder ise, altınların getirenin artık getirdiği bilezikleri, zincirleri, takıları unutması gerekiyor. Çünkü onlar hurdaya gidiyor. Eritiliyor, 24 ayar altına dönüştürülüyor. Rafineri hizmet karşılığı ücret alarak 24 ayara dönüştürülen külçe altını bankaya teslim ediyor.
Hesap, gram ile altın hesabı Gelelim altınını bozdurmaya karar verenin durumuna.
Altınlarını bozdurmaya gelen eğer uzmanın yaptığı değerlemeyi uygun görüyor ise, 2 alternatiften birini seçmek durumunda: l Bankada vadeli altın depo hesabı veya l Vadesiz depo hesabı açtırabilir. “Altınımı bozdurmaya karar verdim. Mademki karşılığı 100 gr. 24 ayar altın. Bugün 24 ayar altının fiyatı ne ise, bana ödeyin. Gideyim...” diyemez. Çünkü banka sarraflık, kuyumculuk yapmıyor. Banka sadece ve sadece 24 ayar altının miktarı karşılığı gr. olarak müşteri adına vadeli veya vadesiz altın depo hesabı açıyor. Bankanın müşteriye verdiği hesap cüzdanında Türk Lirası yazmıyor. Sadece gram yazıyor.
Altın faizi veren banka da var
Bankalar: l Vadesiz altın depo hesabı müşterilerine faiz ödemiyor. l Bazı bankalar (bunu müşterilerine sorması gerekir) 1 yıl vadeli altın depo hesabı açtırana yılda yüzde 1 altın faizi ödüyor. Basit anlatımı ile 1000 gram altın hesabı açtıran bir yıl sonra 10 gr. altın faizi alıyor. Vadesiz altın depo hesabı açtıranın istediği gün, vadeli altın depo hesabı açtıranın vade bitince bankaya başvurarak, hesabındaki altınların o günkü alış fiyatından karşılığı Türk lirasını isteme hakkı var. Bu durumda isteyen altınının alış fiyatı ile TL’sine çevrilmesinden sonra karşılığını nakit olarak tahsil edebilir, isteyen bankada TL mevduat hesabı açtırabilir.
Altın depo hesabı olanlara bankalar altını 24 ayar külçe altın olarak geri vermiyor. 1 kg ve daha fazla altını olanlara bu imkan sağlanıyor. (Bazı bankalar gr. olarak külçe altın iadesi için hazırlık yapıyor.) Önemli bir nokta daha: Altın depo hesapları “mevduat hesabı” sayıldığından, TL mevduatı gibi 50 bin TL’lik altın değerine kadar, her bir hesap, devletin mevduat güvencesinde.
Bankalar altını ne yapıyor? Gelelim bankaların topladıkları altınları nasıl değerlendirdiklerine. Bankalar 24 ayar altınları öncelikle “müşterileri adına” saklamak mecburiyetinde. Altın ya yurtdışındaki bankalarda ya Merkez Bankası’nda saklanır.
MB’de altın nasıl saklanır? * Bankalar müşteri adına sakladıkları altınları Merkez Bankası’ndaki mevduat kanuni karşılık hesaplarındaki yükümlülüklerinde kullanabiliyorlar. * Bankalar bu altınları borç para alırken garanti olarak değerlendirebilirler.
Bankalar altına nasıl faiz ödüyor? Bankalar altın depo hesabına nasıl olur da altın faizi ödeyebilir? Bazı bankalar vadeli altın depo hesabına yüzde 1 yıllık faiz veriyor. Banka faiz ödeyerek topladığı ve faizsiz olarak Merkez Bankası’nda kanuni karşılık hesabına yatırdığı TL yerine Merkez Bankası’na altın yatırınca, belli ölçüde faiz kazancı sağlıyor. Bu nedenle altın hesabı açanları ödüllendirebiliyor. |
