Kimi negatif faiz kimi yüksek faiz derdinde

TEVFİK GÜNGÖR / OLAYLARIN İÇİNDEN

Kriz sonrası dünyada nakit bolluğu var. Para gidecek yer arıyor. Fakat para sahipleri o kadar korkak ki, İspanya ve İtalya gibi ülkeler yüzde 7'nin üzerinde faiz ile para bulamazken, ABD ve bazı AB ülkelerinin Hazine tahvillerinin faizinin negatif olmasına rağmen insanlar 10 yıl vadeli bu negatif faizli tahvilleri kapışıyor.

Çünkü insanlar şu dönemde paradan para kazanmayı unuttu, dertleri ellerindeki paranın bütünü ile yok olmaması. Makul ölçüde negatif faizi göze alıyorlar. On yılda dörtte biri gitse, tümü ile yok olmasından iyidir diye düşünüyorlar.
Uğur Gürses geçen gün Radikal'deki köşesinde dünyadaki negatif faiz uygulamaları hakkında örnekler verdi.

Uğur Gürses diyor ki, "Kısa vadeli faizleri Merkez Bankası eliyle sıfıra yaklaştıran Amerika, bir süredir de uzun vadeli faizleri aşağı doğru bastırmaya çalışıyor. Ama finansal kriz yaşayan Avrupa'da ise istemeden başka bir faiz gelişmesine tanık olunuyor; negatif faiz. İşte bu, yakında sonuçlarına tanık olacağımız derin bir kırılmanın belirtisi.

Malum ABD Merkez Bankası (FED), kısa vadeli faizleri sıfıra yaklaştırdığı gibi, 2014'e kadar faizlerin yükseltilmeyeceği garantisini de vermişti. Bunun ötesine de geçilmiş; uzun vadeli faizleri de aşağı çekmek için, kısa vadeli satıp uzun vadeli tahvilleri alma operasyonuna yani 'operasyon twist'e başlamıştı. İstenen şu idi: Parasal aktarım mekanizmasının daha uzun vadeli bir görüş açısı olsun, finansal kuruluşlar kredi vermeye daha istekli olsunlar.

Öte yandan küresel ekonominin bir başka önemli merkezinde, Avrupa'da ise merkez bankası ECB borç verme faizini yüzde 1 seviyesinde tutarken 3 ila 6 aylık bonolarda negatif faiz ortaya çıkmıştı. Yakın zamanda borç verme faizini yüzde 0,75'e, borç alma faizini ise sıfıra çektikten sonra da iki yıla yakın vadelerdeki tahvillerde negatif faiz ortaya çıkıverdi. Bunun temel nedeni ise Avrupa'da finansal kuruluşlara ve sisteme olan güvensizliğin derinleşmesi, giderek borç sarmalının girdaba dönüşmesi. Politikacıların havanda su dövmesi, dişe dokunur önlem alınamaması.

ECB'nin faizleri aşağı çekmesi ile de görece 'güvenli limanlardaki' tahvil faiz oranları negatife dönüverdi. Avrupa Merkez Bankası (ECB), bir taraftan yüklü biçimde piyasaya para verirken diğer taraftan da verdiği para kendisine bankaların mevduatı olarak geri dönüyordu. Buna da 0.25 faiz öderken sıfıra çekti. Avrupa'da para birliğine katılmayan Danimarka'nın Merkez Bankası, geçenlerde bankaların tutacağı mevduata negatif faiz uygulamaya başlamıştı. Dün açıklama yapan bir ECB yetkilisi, kendilerinin de negatife çekebileceklerini söylüyordu.

Almanya, Hollanda, Finlandiya, İsviçre, Danimarka'da 2 yıl vadeli devlet tahvili faizleri negatif olurken Avusturya ve Fransa'da da sıfıra çok yakın faizler geçerli oldu. Almanya'nın daha önce ihraç ettiği tahvilleri ikinci piyasada negatif faize döndü ama asıl önemlisi; geçen hafta Alman Hazinesi'nin yaptığı ihalede, yani birincil arz olan ihalede faizler negatif olarak çıktı. Alman Hazinesi, 2 yıl vade ile 5 milyar euro tutarında borçlanırken üste yüzde 0,06 ortalama faiz 'alacak'! Bunun anlamı; katılımcıların Alman Hazinesi'ne "Aman paramız sende kalsın, üste para da veriyoruz" demeleridir.

Uğur Gürses, Avrupa'nın güçlü ülkelerinin 10 yıl vadeli tahvillerinin faiz oranlarını sıralamış: İsviçre tahvilleri yüzde 0,49, Danimarka tahvilleri yüzde 0.97, Alman tahvilleri yüzde 1,17, Finlandiya tahvilleri ise yüzde 1,41 seviyesinde. Japonya'nın 10 yıllık tahvilleri yüzde 0,74, ABD'nin ise yüzde 1,46 oranında.

Oysa İspanya ve İtalya'nın Hazine tahvil faizleri ise tarihsel rekor seviyeye yakın bir yerlerde, sırasıyla yüzde 7,27 ve yüzde 6,17'de dolanıyor.

Biz genelde İspanya ve İtalya'ya acıyoruz ama, bizde Hazine gösterge faizi şimdilerde yüzde 7.75'lerde dolanıyor. Biz faizin yüzde 8'in altına inmesinden mutluyuz. Yılbaşında yüzde 11.56 olmuştu.

Bizim Hazine gösterge faizimiz yabancılar için cazip, yerliler yüzde 6-7 oranındaki enflasyonu dikkate aldıklarında faizin reel getirisi negatif olmasa bile sıfıra yaklaşıyor.

Görülen o ki, biz kısa ve hatta orta dönemde enflasyonu yüzde 5'e çekmekte, Hazine gösterge faizini yüzde 5'lere yaklaştırmakta zorlanacağız.

Hazine gösterge faizi bu seviyelerde dolanınca, özel sektör yüzde 14'ün altında faiz ile banka kredisi kullanamıyor.

dunya.com