Sanırsınız ki Türk halkı yıl boyu pirinç tüketmez. Sanırsınız ki sadece ramazanda pirince talep olur.

Ve her ramazan “Piyasada pirinç yok. Fakir halk pirinç bulamıyor. Pirinç fiyatları arttı” tartışması yaşanır. (Eski yıllarda her ramazan, margarin yağı kuyruğu sorun olurdu. Margarin yağı bulunmazdı. Daha sonra margarinin yerini pirinç aldı.)
Pirinç konusu neden her ramazan gündeme geliyor? (1) Bizde üretilen pirinç talebi karşılamıyor. (2) Pirinci belli tüccarlar ithal ediyor. Ve ramazan öncesi ithal pirinç fiyatları “fırsat bu fırsat” artırılıyor. O zaman da fakir-fukara mağdur oluyor.
Ramazanda pirinç fiyatları tırmanışa geçince de fatura hemen hükümete çıkarılıyor. ”Ey hükümet... Neredesin? Tedbir alınmadı... Pirinç satıcıları fakir-fukarayı kazıklıyor” feryatları yükseliyor. Geçmişte olanların yaşanmamasını isteyen hükümet, bu ramazan öncesi TMO’ya (Toprak Mahsulleri Ofisi) emir verdi. TMO, Mısır’dan 20 ton pirinç ithal etti. Şimdi bu pirinçleri marketlerde satışa çıkarıyor. Ramazan öncesi halkımız, Mısır’dan getirilen pirinci marketlerden KDV dahil kilosu 2 TL’den, istediği kadar satın alabilecek.

TMO ucuz satacak
Bakkallarda, marketlerde bugünlerde pirincin kilosu 3 i ile 8 TL arasında satılıyor. (Sezon Pirinç’ten yapılan açıklamaya göre, pilavlık Osmancık pirinci 4.49 TL, Trakya baldo pirinci 4.80 TL.) Bu nedenle, TMO’nun satışa sunduğu pirinçler sadece bu pirinçleri alanları mutlu etmeyecek, diğer pirinçlerin de fiyatını aşağıya çekecek. (Sezon Pirinç Yönetim Kurulu Başkanı fiyatları yüzde 5 ile yüzde 8 aşağıya çektiklerini açıkladı.)
Tarım konularını çok iyi izleyen tarım iktisatçısı dostum Ali Ekber Yıldırım’dan öğrendiğime göre, Türkiye’de yılda 550-650 bin ton pirinç tüketiliyor. Kişi başı tüketim ortalama 8 kg dolayında. (Kişi başı tüketim ABD’de 14 kg, AB ülkelerinde 6 kg.)
Türkiye’de pirinç üretimi son yıllarda hızla arttı. 2004 yılında 300 bin ton pirinç üretir, 475 bin ton pirinç ithal ederdik. Şimdilerde 450 bin ton pirinç üretiyoruz. 200 bin ton dolayında pirinci yurtdışından getiriyoruz.
Pirinç, çeltikten (sulu arazide yetişen, büyük emek isteyen, kabuklu, çekirdekli bitki türünden) elde ediliyor. 10 yıl önce Türkiye’de 340 bin çeltik üretilirdi. Geçen yıl üretim 750 bin tona yükseldi. 100 kg çeltikten 65 kg pirinç elde ediliyor.

Üretim artıyor
Geçen yıl TMO çeltiğin kilosuna primiyle birlikte peşin 96 Krş ödedi. 510 ton çeltik satın alabildi. Üretici 131 bin çeltiği de TMO’ya emanete bıraktı. Üreticinin pirinci geçen yıl türüne göre 2.00- 2.80 TL arasına da satıldı.
2009 ürünü henüz piyasaya çıkmadı. Bu yıl çeltik ve yerli pirinç fiyatlarının ne olacağı belli değil. TMO’nun ramazan öncesi (spekülasyonu önlemek arayışında) başlattığı satış sınırlı Mısır pirinci ithalatına dayalı. TMO’nun tanzim satışına karşı gelenler, genelde ithalatçılar ile ramazan öncesi stok yapanlar.
İthalatçılar dışarıdan getirdikleri pirinci gümrükten geçirirken yüzde 45 vergi ödüyor. Halbuki TMO, devlet kuruluşu olduğu için Mısır’dan gelen pirinci gümrük ödemeden içeriye soktu. İthalatçılar ve daha önce yüksek maliyetli pirinç stoku yapanlar devlet kuruluşunun gümrüksüz ithalatla kendileriyle haksız rekabete girdiğini, pirinç ticaretinin devletleştirildiğini ileri sürerek “ağlaşıyor”...
Her neyse... Sonuçta bu ramazan halkımız ucuz pirinç yiyecek. Sayın okuyucularımın gönüllerince, sağlıklı, huzurlu ramazanlar geçirmelerini dilerim.

Güngör Uras

milliyet.com.tr