Haber, bir-iki gazetenin iç sayfasında yer aldı. Artık, yeni hazırlanan taslağa göre tüketici mahkemelerine başvuru bedelsiz olacak. Tüketicilere haklarını masrafsız arama olanağı tanınması, bence tüketim dünyamız açısından olağanüstü önem taşıyor.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın hazırladığı yasa taslağına göre, 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a eklenecek maddeler ile tüketicilerin hak aramak için hakem kurullarına ve tüketici mahkemelerine yapacakları başvurulardan artık harç ve masraf alınmayacak. Bu sınırlı önlem bile, tüketiciye hak aramada önemli kolaylık sağlayacaktır.
Usul yasamız gereğince tüketici mahkemelerine açılan davalarda, tüketicinin 400 lirayı bulan masraf avansını peşin yatırma zorunluluğu var. Yasa gereği dava açarken tebligat, tanık, bilirkişi, keşif gibi giderler için avans olarak en az 400 lira parayı peşin yatırmak zorunlu.
Yeni düzenleme ile artık tüketiciler masrafsız hak arayabilecekler; hem davayı açtıkları zaman hem de davayı kaybettiklerinde bir masraf ödemeyecekler.
2012 yılında 443 bin tüketici hakem heyetlerine başvuruda bulunmuş olup bunları %59’u olan 263 bin tüketici bankalar hakkında başvuru yapmıştır. Bankalarla ilgili başvurular da, daha çok kredi kartı ücretleri ile faiz dışı ücret ve masraflar, tüketici kredisi masraflarından oluşuyor. Yüz binlerce tüketicinin, yan ücretleri yüzünden bankalardan şikâyetçi olması düşündürücüdür. Ne gariptir, tüketiciler tek kuruşun hesabını yapma zorunda olmalarına rağmen karşısında, finans kuruluşları art arda kazanç rekorları kırıyorlar:
Dava açan tüketiciler lehine verilen kararlar benzer durumdaki tüketiciler için bağlayıcı olmadığından, zarar gören her tüketicinin bireysel başvuruda bulunması kaçınılmaz oluyor.
Bilinen bir gerçek ki, kural tanımayan ya da duyarlı davranmayan üretici firma veya kişiler, tüketiciyi zarara sokuyorlar. Sağladıkları haksız kazanç çoğu zaman da yanlarına kar kalıyor. Mal ve hizmet kalite ve fiyatındaki denetimsizliği vurgunculuğa dönüştürenlerin sayısı, maalesef hiç de az değil. Bazı üreticiler, tüketicileri zarara sokarak kazanç elde etmekten vazgeçmiyorlar. Ahilik ahlakı günümüzde artık bir nostalji sanki.
Yeni değişiklikle, basit ama çok etkili bir çözüm getiriliyor. Tasarıyı hazırlayan bakanlığı kutlamak istiyorum. Günümüz piyasa koşullarında artık kötü üreticileri yasakçı yöntemlerle denetlemek yeterli olamıyor. Etkili denetim ancak bilinçli ve örgütlü tüketiciye hak arama yollarının açılmasından geçiyor. Bankalar örneğinde olduğu gibi, yüz binlerce tüketici başvuru denetimini kullandığı zaman, kalite ve fiyat dengesi er geç sağlanıyor.
Üretilen mal ve hizmetin kalite ve fiyatını dengeleyen ve denetleyen mekanizmalar etkili olunca tüketiciler haksız kazanç ve haksız rekabet mağduru olmaktan kurtulacaklardır. Keşke sadece piyasalarda değil, hayatın her alanında çoğulcu ve katılımcı olabilsek, keşke denge ve denetim devlet hayatımızda da tam geçerli olabilse…
