Dikkat dolar 2 TL’yi aşabilir! Pazartesi sabahı piyasalar bugüne kadar olduğu gibi kendi haline bırakılır, Merkez Bankası’nın ve kamu bankalarının döviz satışı ile günler geçirilir ise dolar fiyatının ne olacağını hiç kimse tahmin edemez...
Güngör Uras Olayların içinden
[email protected]
Dolar fiyatı durup dururken neden tırmanışa geçti? 1) “Genel Tablo “şudur: Dünya piyasaları bir aydır çalkalanıyor. Bu çalkantıda bizde de sihir ve de sinir bozuldu. Dolar fiyatı tırmanışa geçti.
- Dünya piyasalarında dalgalanma başlayınca Türkiye gibi gelişmekte olan piyasalara para gönderenler, paralarını bu ülkelerden çekerek başka ülkelere aktarıyorlar.
Bunu sadece ülke riskinden korktukları için değil, başka ülkelerdeki yatırımları daha kârlı gördükleri için yapıyorlar.
 - Türkiye gibi ülkelerde döviz kurunun istikrarı önemlidir. Yabancı dolarını ülkeye girerken 1.75 TL bozdurup borsaya, bonoya yatırdıkdan sonra, ülkeden çıkarken doları 1.95 TL’den satın alacağını görür ise, o ülkeden fırsatını yakalayarak çıkmanın yolunu arar.
- Türkiye benzeri ülkelerde de piyasalar dalgalanıyor. Ama o ülkelerde merkez bankaları kur ve faiz araçlarını birlikte kullanarak döviz kurunda dengeyi sağlamaya çalışıyor.
Yabancılar gördüler, öğrendiler ki Türkiye’de Başbakan faiz aracının kullanılmasına karşı olduğu için Merkez Bankası’nın eli kolu (şimdilik) bağlı.
Merkez Bankası sadece döviz satarak dolar fiyatının daha fazla yükselmesini engellemeye çalışıyor... Bu da işe yaramıyor.
2) “Özel Tablo” (Cuma’nın Hikayesi) ise şudur:
Genel Tablo’da, dolar fiyatı tırmanışını sürdürürken, Cuma günü fiyat tırmanışı hızlandı. 1.97 TL seviyesi ilk kez görüldü. Acaba “dolar 2.0 TL’ye mi yükselecek” endişesi ortaya çıktı.
- Cuma gününün özelliği ABD’de ekonominin düzeldiğine işaret eden haberlerdir. ABD Merkez Bankası (FED) Başkanı Ben Bernanke için ABD’de ekonominin düzeldiğini gösteren 2 işaret (hedef) var: (1) Tarım dışında her ay 200 bin kişiye iş imkânı yaratılacak. (2) İşsizlik oranı yüzde 6.5’lara inecek.
Amerika ne yapıyor?
- ABD’de Haziran ayında tarım dışında 166 bin kişiye istihdam yaratılacağı beklentisi varken, 195 bin kişiye tarım dışı istihdam yaratıldığı açıklandı. Önceki 2 ayın istihdam rakamları da toplam 70 bin artırılarak düzeltildi. İşsizlik oranının yüzde 7.6’da kalmasına rağmen istihdamdaki olumlu artış, “ABD ekonomisinde düzelmenin başladığının işareti” olarak kabul edildi.
- Bernanke, ”ABD ekonomisinde canlanmanın başlaması için, en az yıl sonuna kadar piyasaya para akıtmaya (piyasadan tahvil satın alarak,nakit vermeye) devam edeceğini söylemişti.
Hesaplarını bu söyleme göre yapan piyasa oyuncuları, “Ekonomi canlandığına göre Bernanke, tahvil alımını (piyasaya para akıtmayı) yıl sonundan önce, belki Eylül ayında keser” şeklinde yorum yaparak, paracıklarını (dövizlerini) oradan alarak buraya gezdirmeye başladılar.
- Bernanke piyasaya para akıtmayı keser ise ne olur? ABD Tahvillerinin faizi yükselir. ABD ekonomisi canlanırsa ne olur? ABD borsaları şaha kalkar.
Bunun söylentisi bile işe yaradı.
(1) ABD’nin 10 yıllık tahvillerinin faizi yüzde 2.70’e yükseldi. (2) ABD Borsaları hemen canlandı.
Türkiye sinirlendi!
- Geliniz görünüz ki, “ABD’de faiz oranları artıyor-ABD Borsası canlanıyor” telaşına düşen yatırımcılar, hemen pozisyon değiştirme (dövizlerini oradan alarak, buraya aktarma) havasına girdi. Eylem olmasa da, söylem sonucu Avrupa’daki borsalarda endeks yüzde 2 dolayında, bizde yüzde 3.03 oranında geriledi.
- Türkiye piyasası sinirlendi. Dolar 1.94 TL’den 1.97 TL’nin üzerine çıktı. Akşama doğru 1.96 TL’ye indi. Bizim 10 yıllık faiz oranımız yüzde 8.82-8.98 arasında gitti geldi.
- Merkez Bankası, piyasada dolar bolluğu yaratmak arayışından 11 Haziran’dan buyana 2 milyar 650 milyon dolar sattı. Cuma günü saat 15.00’de 250 milyon dolar sattığında dolar 1.95 TL idi. Merkez Bankası’nın satışından sonra dolar fiyatı 1.9460 TL‘ye geriler gibi oldu ama, birden 1.97’yi görüp, cuma günü kapanışta 1.96 TL’ye oturdu.
Yabancı hareketi var
Genel ve özel tabloyu anlattık. Gelelim “Yabancılar çekip gidiyor mu? Sıcak para kaçıyor mu? Kaçan döviz ne kadar?” sorusuna cevap aramaya.
- Piyasa uzmanlarının yaptıkları hesaplara göre (hisse senedi fiyat değişimi ve dolar fiyatındaki değişim ayıklandıktan sonra bulunan rakamlar), 1-28 Haziran tarihleri arasında, yabancıların (1) Borsadan çıkardıkları net döviz 1 milyar 72 milyon dolardır (İş Yatırım kaynaklı haberde bu rakam 1.2 milyar dolar veriliyor.)
(2) Bonodan çıkardıkları net döviz 354 milyon dolardır.
(3) Buna karşı repo hesaplarına ekledikleri döviz 533 milyon dolardır.
- Bu rakamlar doğru ise, yabancılar kaçıyor, sıcak paracılar piyasadan dolar topluyor da dolar fiyatları tırmanıyor söylemleri gerçeği yansıtmıyor.
- Yabancıların satışları bu kadar ise Merkez Bankası’nın sattığı 2 milyar 650 bin dolar dövizi kim aldı? Bir nokta daha var. Sadece Merkez Bankası döviz satmıyor. Kamu bankaları da dövizdeki ateşi söndürmek için piyasaya her gün döviz döküyor, saçıyor.
Pazartesi ne olacak?
Sonuç: Görülüyor ki, dolar fiyatında Haziran başından bu yana süregelen hareketi ve özel olarak Cuma günü ortaya çıkan tırmanışı, Türk ekonomisi, Türkiye riski ile ilgili olağanüstü bir gelişmeye bağlamak kolay değil. Ama bir gerçek var. Başka ülkelerde de dalgalanma olurken, Türkiye bu dalgalardan daha kötü etkileniyor.
Acaba Merkez Bankası politikalarındaki belirsizliğin, Merkez Bankası’nın faiz silahını kullanamamasının, Hükümetin ekonomi konusuna gündemdeki diğer maddeler kadar önem vermemesinin bu gelişmelerdeki etkisi ne ölçüdedir? Bana sorarsanız büyük ölçüdedir.
Pazartesi sabahına Merkez Bankası ile Hükümet‘in ekonomi politikalarına ilişkin inandırıcı söylemleri ve ciddi uygulamaları ile başlamaz isek, piyasalar bugüne kadar olduğu gibi kendi haline bırakılır, Merkez Bankası’nın ve kamu bankalarının döviz satışı ile günler geçirilir ise, dolar fiyatının ne olacağını kimse tahmin edemez.
Anadolu tabiri ile bu durumda dolar fiyatı “Allaha kalmıştır”. Allah büyüktür ama, dolar fiyatı Allaha bırakarak da ekonomi yöneltilemez.
http://www.milliyet.com.tr/ |
