Çalışmak isteyenler artmaya görsün, işsizlik fırlıyor!
Alaattin AKTAŞ / EKO ANALİZ [email protected]
TÜİK’in dün yaptığı açıklamaya göre 2013 yılındaki işsizlik oranı yüzde 9.7 oldu. İşsizlik oranında bir önceki yıla göre 0.5 puanlık artış var. 2013 yılının ilk on bir ayındaki ortalama da zaten yüzde 9.7 olmuştu, dolayısıyla yıllık oranın bu düzeyde oluşması beklenen bir durumdu.
İşsizlik oranını belirleyen bazı temel etkenler var. Bunların başında büyüme geliyor. Büyüme ne kadar hızlanırsa, büyüme oranı ne kadar yüksek gerçekleşirse, işsizliğin de o ölçüde düşük oluşacağı varsayılıyor. Bu varsayım elbette yanlış değil. Ama bizim durumumuzdaki ülkeler için tam anlamıyla doğru da sayılmaz.
Büyüme-istihdam ya da işsizlik bağlantısının tam kurulabilmesi için işgücüne katılma oranının belli bir düzeye oturması gerekiyor. Oysa bizde işgücüne katılma oranı öylesine düşük ve yıldan yıla öylesine hızla değişme olasılığı var ki… Bu yüzden de, işgücüne katılma oranındaki değişimin işsizliğe etkisi, büyümenin yarattığı etkiyi gölgeleyebiliyor. Ama yine altını bir kez daha çizelim, bu demek değil ki, büyümenin işsizlik üzerinde etkisi yok ya da göz ardı edilecek kadar küçük. Büyüme önemli, ama bizde işgücüne katılma oranı daha da önemli, söylemek istediğimiz bu.
Yüzde 8.2 yerine 9.7!
Yüzde 8.2 de nereden mi çıktı, hemen açıklayalım. Hani hep diyoruz ya çalışmak isteyenler, yani işgücüne katılmak isteyenler az olsa, işsizlik nasıl düşük gerçekleşir, diye. İşte bu konudaki somut bir hesaplama…
Geçen yılın tümünde işgücüne katılma oranı yüzde 50.8 oldu. Yani 15 ve daha yukarı yaştaki her 1000 kişinin 508’i çalışmak istedi. Bu sayı, 2012 yılında 508 değil, 500 kişiydi. Bir başka ifadeyle işgücüne katılma oranı 2012 yılında yüzde 50 düzeyinde oluşmuştu.
Şimdi, şöyle bir hesaplama yapalım. İşgücüne katılma oranı geçen yıl da 2012’deki gibi yüzde 50 düzeyinde oluşsaydı ne olurdu? Hemen söyleyelim, işsizlik oranı geçen yıl yüzde 9.7’ye çıkmaz, tam tersine yüzde 8.2’de kalırdı.
Bu hesaplamayı TÜİK’in rakamları üzerinden yaptığımızı, yalnızca geçen yılın rakamlarını işgücüne katılma oranı yüzde 50 düzeyindeymiş gibi değiştirdiğimizi belirtelim.
Bu tabloya bakınca “İyi ki çalışmak isteyenimiz fazla değil” temennisini yeniden dile getirmek en iyisi galiba!
Büyümenin etkisi
Girişte de vurguladık; işgücüne katılma oranının durağan hale geldiği ve hızlı değişimler göstermediği bir ekonomide işsizlik üzerinde normalde en büyük etkide bulunması gereken büyüme hızı. Bizde, büyüme hızının işsizlik üzerindeki etkisi hiç yok değil elbette, ama ikinci planda.
İşgücüne katılma oranı ile işsizlik oranı arasındaki ilişkiyi anında görüyoruz. Ancak, büyüme hızındaki değişim işsizliğe her zaman anında yansımayabiliyor. En azından işgücüne katılma oranı-işsizlik oranı bağlantısı bir hesaplama sonucu belirleniyor ve aynı zaman dilimini kapsıyor. Büyüme hızı-işsizlik bağlantısı ise bir süreç sonucu ortaya çıkıyor ve bu konudaki bağlantı belli bir zaman diliminde belirgin olarak kendini gösteriyor. İşte grafiğimiz! 2004’ten itibaren büyüme hızı giderek yavaşlıyor, ama sonuçta bir büyüme yine de var. Ancak, zaman içinde büyüme iyice hız kestikçe işsizlik artmaya başlıyor. En belirgin ayrışma yılı 2009. Söz konusu yıl ekonomi yüzde 4.8 daralıyor, işsizlik de yüzde 14 ile rekor kırıyor.
2013’te büyüme yüzde 4 dolayında bekleniyor, yani 2012’ye göre bir artış var. Ancak, işsizlikte de bir artış görülüyor. İşte bu da işgücüne katılma oranının artmasından kaynaklanıyor.
Bu aşamada en önemli soru kuşkusuz 2014’te bizi nasıl bir tablonun beklediği. Büyümenin yüzde 2’lerde kalacağı tahmin edildiğine göre, bir de çalışmak isteyenler artarsa, üç yıl aradan sonra yeniden çift haneyi göreceğiz demektir.
http://www.dunya.com/ |
