TÜFE çift haneye gidiyor, ayrıca on yıllık eğilim de kırılıyor
Alaattin AKTAŞ
Alaattin AKTAŞ / EKO ANALİZ
mailto:[email protected]
Artık kimsenin TÜFE’de yıllık yüzde 7.6’lık tahminde kalınabileceğini söyleyecek hali yok. Hedefin çok uzağında bir gerçekleşme olacağı gün gibi ortada. Şimdi korkulan, TÜFE’nin yılı çift hanede kapatması. Ama bundan da kaçış yok gibi görünüyor.
Koşar adım çift haneye gidiş dışında bir başka olumsuzluk daha var enfl asyonda. 2003 yılı baz alınarak oluşturulan yeni seri TÜ- FE’de, 2004 yılından 2013’e gelinceye kadar üst üste iki yıl artışın artarak devam ettiği hiç görülmemişti. Grafikte de bu durum açıkta gözlenebiliyor zaten. TÜFE’de yıllık artış hep zikzak çizmişti. Bunun tek istisnası vardı, o da olumlu anlamda bir istisnaydı. Yıllık TÜFE, 2009 yılında yüzde 6.53 arttıktan sonra, izleyen yıl yüzde 6.40 artmış, yani artış daha düşük gerçekleşmişti.
Oysa bu yıl, geçen yılki artışı arayacağımız kesin. Bu durum, yeni ortaya çıkmış da değil. Merkez Bankası, yılın ikinci enfl asyon raporunda yüzde 7.6’yı tahmin olarak dile getirdiğinde, zaten 2013’ün yüzde 7.4’lük oranının üstünde bir artış kabul edilmişti. Yani yıllık TÜFE bu on yıllık dönemde ilk kez bir önceki yıldan daha yüksek oranda bir artış kaydetmiş olacak.
Ama yüzde 7.6 da aranır oldu. Yıllık gerçekleşme yüzde 7.6 dolayında kalsaydı, 2013’ün yüzde 7.4’üne göre çok büyük bir değişim olmadığı dile getirilebilirdi, bu da doğruydu üstelik. Oysa şimdi, yüzde 7.6 hayal oldu ve gidiş çok daha yukarıya doğru...
Çift haneden kaçış zor
Geçen yıl ağustosta TÜFE yüzde 0.1 gerilemiş, eylül ve ekimde yüzde 0.77 ve yüzde 1.80’lik yüksek artışlar olmuş, kasımda fiyatlar yalnızca yüzde 0.01 artış göstererek neredeyse hiç değişmemiş, yıl da aralık ayındaki yüzde 0.46’lık artışla kapatılmıştı.
Basit bir matematik gerçeği; bu yıl da ağustostan itibaren aynı oranlar gerçekleşirse yılı yüzde 9.32’lik artışla kapatacağız.
Ama, bir de geçmiş yılların eğilimi, ortalaması var. 2004-2012 dönemini kapsayan dokuz yıl gösteriyor ki ağustos aylarındaki ortalama artış yüzde 0.26, eylül artışı yüzde 0.90, ekim artışı yüzde 2.13 düzeyinde. Ortalama artış kasımda yüzde 1.13’e, aralıkta ise yüzde 0.22’ye iniyor.
Şimdi, eğer bu yılın son beş ayında da 2004-2012 dönemi ortalaması düzeyinde bir gerçekleşme olursa, 2014 yılını yüzde 11.2 düzeyinde bir TÜFE artışıyla kapatacağız demektir. Ve böyle bir gerçekleşme olursa, yeni seri TÜFE ilk kez bu düzeye çıkmış olacaktır. Daha önce çift haneye iki kez çıkmış; 2008’de yüzde 10.06, 2011’de yüzde 10.45’lik artışlar yaşamıştık.
Son beş ayda 2004-2012 dönemi ortalaması kadar yüksek bir artış yaşanmayacağı, yani 2014’ün tümünde yüzde 11’i aşacak bir artış olmayacağı varsayılsa, umulsa bile yine de karşımızdaki gerçek, artışın yüksek seyredeceğidir. Bir “umut oranı” verelim; son beş ayda, söz konusu dokuz yıldaki ortalama artışın yarısı kadar bir artışta kalabilsek bile 2014 yılı TÜFE artışı yüzde 8.7 olacaktır. Kaldı ki, dokuz yıl ortalamasının yarısında kalmak mucizeden öte bir durumdur. Zaten onun için “umut oranı” diyoruz ya...
Kaybedilmiş yıl
2014, enfl asyonda kaybedilmiş bir yıldır, bu kesin. Suçlu, sorumlu, hava koşullarıydı, gıda fiyatlarıydı, şuydu, buydu... Sonuç önemli, enflasyona yine yenik düştük.
Her yıl yeni bir umuttur, enfl asyonda da öyledir ve bu yıl kaybedildiği için de umutlar 2015’e ertelenmekte, enfl asyonun 2015’te mutlaka yüzde 5’te tutulabileceği görüşü dile getirilmektedir.
Biz tüm yıllara enfl asyonda yüzde 5 hedefiyle başlamaya alıştık. Bu oranın tutturulamamasına da... Dolayısıyla 2015 için de yüzde 5 deriz, hedef tutmazsa bir gerekçesi mutlaka buluruz.
|
