Yine, kırsal ve tarımsal sanayiinin kırsaldaki insanların daha fazla yararlanabilecekleri biçimde geliştirilmesi, doğal kaynakların korunarak kullanılması ve zenginliklerin kırsaldaki bireylerin de hayatına yansıma sürecinin yönetilmesi faaliyetleri göz önüne alınmaktadır.

Küresel bağlamda değerlendirildiğinde özellikle son çeyrek yüzyılda tüm insanların mutlu ve refah içinde yaşadığı bir ortam sağlamak amacı ile kırsal alanlarda yaşayanlara yönelik kalkınma arayışları hızlanmıştır. Doğal olarak gerek yerel yönetim gerek ulusal idare gerkese uluslararası kuruluşlar (Birleşmiş Milletler, Dünya Bankası, Avrupa Birliği vs.) ve kararvericiler kırsal kalkınma konusuna daha fazla kaynak, bilgi ve zaman ayırma durumuna gelmiştir. Yerel düzlemde ele alındığında da benzer durum görülmektedir. Artık yerel yönetimler de tarım ve gıda sektörünü geliştirmek suretiyle kırsal kalkınma projelerini yürürlüğe koymaktadır.

Küreselleşme Süreci ile Birlikte Tarım ve Kırsal Kalkınma Çabaları Armıştır

Kalkınma sorunu gelişmekte olan ülkelerin olduğu kadar, gelişmiş ülkelerin de sosyal ve ekonomik politikalarının belirlenmesinde temel konuları oluşturmaya devam etmektedir. Dünya kaynaklarının sınırlı olması, insan ihtiyaçlarının ise sınırsız olması, insanlığı yenilenebilir kaynakların kullanımını sınırlandırmaya yenilenemeyen kaynakların ise yok olmasına karşı önlemler almaya mecbur bırakmıştır. Gelişmiş ülkeler kırsal kesime uyguladıkları politikaları da son yıllarda sürdürülebilir kalkınma kapsamında düzenleme yoluna gitmektedirler. Bu bağlamda Avrupa Birliği (AB)’de gübre ve kimyasal ilaç kullanımını kontrol altına alabilmek için mali yardım politikası yerine çiftçi eğitim programlarına daha fazla ağırlık verilmektedir. Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’de teknik danışmanlık hizmetlerinin kırsal kalkınmayla birlikte yoğun olarak uygulanması, ormanlaştırma çalışmalarının hızlandırılması sürdürülebilir kalkınma kavramı ön plana çıkmıştır (Gürlük, 2001).

Tarım ve Kırsal Kalkınmada Öne Çıkan Yaklaşımlar ve Stratejiler

Yerel dinamiklerin harekete geçirilerek halk-devlet dayanışmasının yoğun olarak yaşandığı kırsal kalkınma projelerinin devamının tüm yurda yayılması halkın büyük bir çoğunluğuna yaşama ortamı sağlayan kırsal bölgelerde uygulanacak proje tekliflerinin devlet kurumları tarafından değil yerel yönetimler tarafından yapılması ülkemizde kırsal kalkınmanın hedefine ulaşması için gerekli şartlardır. Kırsal kalkınma projesi uygulanacak bölgenin sosyal ve kültürel yapısını bilen, kırsal kalkınma projelerine sürdürülebilir kalkınma ruhunu yansıtabilecek ve aynı bölgede yaşamakta olan kişilerin lider olarak kırsal kalkınma projelerine katılması, hem sürdürülebilir kalkınmayı sağlayacak hem de projelerin başarısını arttıracaktır. Kırsal kalkınma projeleriyle birlikte oluşan yoğun ve bilinçsiz girdi kullanımıyla tarımsal ürünlerde görülen artış, tarımsal gelirleri arttırmamaktadır. Uygun pazarlama koşullarının yaratılamaması yüzünden yurtiçi piyasalarda fiyatlar dalgalanma göstermekte ve çiftçi örgütlenmesi sağlanamadığı için ihracat imkânı da ortadan kalkmaktadır. Oysaki kırsal kalkınma projelerinde tarımsal ürün artışı yerine çiftçi gelirlerini arttırıcı hedefler belirlenmeli ve alternatif gelir alanları araştırılmalıdır. Batılı ülkelerde ve ABD'de gübre ve kimyasal girdi kullanılmayan organik tarımsal ürünlerin satışı ve ihracatı kırsal kalkınma projelerinin bir parçası konumundadır. Yine kırsal yaşama özlem duyanlara, çiftlik evlerinde konaklama yaparak tatil yapma imkânı sağlayan kırsal turizmin geliştirilmesi de tarımsal gelirli arttırmak bakımından önemli stratejilerdendir. Bu tür kırsal turistik potansiyeli olan bölgelerin belirlenmesi de proje merkezinin görevleri arasında olmalıdır (Gürlük, 2001).

AB’ye tam üyelik yolundaki ülkemizde AB politikalarına her alanda uyum olduğu gibi kırsal kalkınma alanında da uyum sağlamak zorundadır. Gelecek kuşaklara da sağlıklı bir yaşam ortamı sağlayacak sürdürülebilir kalkınma kavramının kırsal kalkınma projelerine aktarılması ve mevcut kalkınma planlarımızda da yer alması kaçınılmazdır (Gürlük, 2001).

Aynı zamanda, son yıllarda yapılan projeksiyon ve planlamalarda; sürdürülebilirlik ilkesi çerçevesinde kaliteye dayalı üretim artışı ile gıda güvenliği ve gıda güvencesinin sağlanması; üreticilerin gelir düzeyinin yükseltilmesi ve istikrarının sağlanması, üretim maliyetlerini azaltıcı ve teknolojik gelişimi hızlandırıcı tedbirlerin uygulamaya konulması yoluyla üreticilerin rekabet düzeylerinin yükseltilmesi; tarımsal pazarlama altyapısının iyileştirilmesi ve üreticilerin pazara erişim düzeylerinin artırılması, tarım-sanayi entegrasyonunun geliştirilmesi, işleme sanayinin rekabet edebilirliğini artırıcı nitelikte uygun ve kaliteli ham maddenin temin edilmesi ile tüketici tercihlerinin karşılanması amacına yönelik tedbirlerin alınması; üreticilerin katılımını ve sorumluluğunu esas alan ve doğrudan üreticilere finansman sağlayan yaklaşıma dayalı kırsal kalkınma projelerinin oluşturulması ve söz konusu projelerin kırsal yaşam şartlarını iyileştirilecek biçimde uygulanması; kamudan bağımsız bir yapıda üreticilere, üretimden pazarlamaya kadar olan safhalarda hizmet vermek üzere; kar amacı gütmeyen Tarımsal Üretici Birliklerinin kurulması ve geliştirilmesi ile tarımsal nitelikli diğer üretici örgütlerinin geliştirilmesi, söz konusu örgütlerde denetimin özerkleştirilmesi temel stratejik amaçlar arasında görülmektedir.

Kırsal kalkınmayı sağlayacak programlar yavaş yavaş ve aşamalı olarak geliştirilmelidir. Bu kapsamda, kırsal kalkınmada köy veya yöre halkının yarar ve çıkarları ön planda tutulmalı; kırsal kalkınma ile ilgili çalışmalarda demokratik yöntemler kullanılmalıdır. Kırsal kalkınma etkinlikleri, yaşam düzeyini yükseltmek isteyen halkı kapsamalı; kırsal kalkınma etkinlikleri, yörenin kültürel yapısına ve değerlerine uygun olmalı; kırsal kalkınmada yerel önderlerden ve köydeki kurumlardan yararlanılmalı; kırsal kalkınma çalışmaları çerçevesinde yapılan tüm işler toplumsal yarar açısından değerlendirmeye tabi tutulmalı; dezavantajlı gruplara ayrıca yer verilmelidi. Sonuçta, kırsal kalkınma tüketici bir toplum yaratmaktan çok, sorumlu ve üretken bir toplum yapısını yaratmalıdır (Gülçubuk, 2001; 2009).

Dr. Hakkı Eraslan

http://www.iconomy.org/