İlkel toplumdan tarım toplumuna, daha sonra sanayi ve en son olarak da bilgi toplumuna geçildiğinde, yaşam şekillerimize bağlı olarak, iş yapış şekillerimiz de değişmektedir.
Tarihsel akış içinde ilkel toplum olarak adlandırdığımız gruplar, genelde avcılık ile yaşamlarını sürdürüyorlardı. Toprağa ilk tohumun atılması ile beraber tarım toplumuna geçen topluluklar, toprağı üretim faktörü olarak kullanmaya başlamış, yerleşik köyler şeklinde yaşanmaya başlamış ve ‘Ürün takası’ yeni bir ekonomi modeli olarak ortaya çıkmıştır.

Buharlı makinanın icadı ile beraber tarım toplumundan, yaklaşık iki asır sürecek sanayi toplumuna geçilmiştir. Sanayi toplumunda, tarım toplumunun geleneksel tecrübeye dayalı düşünce modelinden, rasyonel düşünceye dayalı bir modele geçilmiştir. Sanayi toplumunda, toplumların yaşam şekilleri de kökten değişmiş ve üretim merkezleri, kısaca fabrikalar, temel üretim faktörleri olarak ortaya çıkmıştır.
Geçen yüzyılın son yirmi senesi içinde teknolojinin ateşlediği büyük bir değişimin içine girdik. Bu büyük değişim de yaşam şekillerimizi, iş yapış şekillerimizi ve temel paradigmalarımızı kökten değiştirmiştir. Bilgi toplumu adını verdiğimiz yeni bir yaşam ve iş yapış şeklini hızla benimsemeye çalışıyoruz.

Geçen yüzyılda, genelde, ‘9-5 mesaisi’ dediğimiz bir iş yapış şekli vardı. Sabah dokuzda işyerimize gider, masamıza oturur veya tezgahımızda işimize başlardık. Akşam üzeri beş civarında ise işyerimizden ayrılır ve ertesi sabaha kadar işimizle doğrudan ilgilenmezdik. Oysa cep telefonlarının yaygınlaşması ile beraber, ‘9-5 mesaisi’ da tarihe karışmıştır. Şimdi artık hemen hemen hepimiz 24 saat esasına göre yaşamaya başladık. 9-5 arasında ise karvizitimizde yazan adresteki masamızı işgal ediyoruz. Evden veya daha genel bir tanım ile heryerden çalışma, giderek yaygın hale gelmeye başladı. Son yıllarda işyeri psikologlarının en önemli problemi, evden çalışma ile kaynaklanan sosyalleşmenin giderek azalmasının önüne nasıl geçilebileceği.

En son ne zaman bankaya gittiniz? Cep telefonunuzu veya bankanızın internet sitesini etkin kullanabilirseniz, bankanızın adresini bilmeniz gerekmiyor. Çünkü bütün bankacılık hizmetleri cep telefonunuza veya bilgisayarınıza gelmiş durumda.
Bilgi toplumunun ekonomisi artık bilgi ekonomisi ve temel üretim faktörü entellektüel sermaye veya kısaca bilgidir.
Şirketlerimizin sermayelerindeki öncelik sırası sanayi toplumlarında, fiziksel sermaye, finansal sermaye ve entellektüel sermaye şeklinde idi. Bilgi toplumlarında ise yaptıkları iş ne olursa olsun, şirket sermayelerinin öncelik sırası, entellektüel sermaye, finansal sermaye ve fiziksel sermaye şeklini almıştır.

Bu noktada özellikle şirket sahipleri ve üst yönetiminde paradigma değişikliğine ihtiyaç vardır. Üst yönetim, bilgi çağının özelliklerini çok iyi bilmeli, doğru yorumlayabilmeli, yeni dönemin iş yapış şekillerini benimsemeli ve doğru olarak uygulayabilmelidir. Bu kapsamda şirketin bilgi üretme kapasitesi gözden geçirilmeli ve bilgi yönetimi genel müdür yardımcısı düzeyinde temsil edilmeye başlanmalıdır. Bir bilgi işlem merkezine sahip olmak ve bilgi yönetimini tamamen bilgi işlem merkezi yöneticisine vermek doğru bir karar değildir. Modern bir bilgi işlem merkezi, sağlıklı bir bilgi yönetimine geçiş için gereklidir, ancak yeterli değildir.
Unutulmamalıdır ki bilgi toplumunun özelliklerini kavrayıp, benimseyip, uygulamaya başlayamadığımız zaman, sanayi toplumunun ötesine geçmemiz mümkün değildir.

Haluk Ünaldı

kobi-efor.com.tr