Bitki ve hava arasında oluşan bir ilişki yumağı vardır.Yağış, sıcaklık, nem, vb.' nin parametrelerin miktar ve dağılımındaki değişikliklerin bitkileri kısa ve uzun vadede nasıl etkileyeceğinin bilinmesi gerekir.
Bugüne kadar tarımsal üreticiler hava tahmini konusunda deneyimlerini kullandılar. Kimi zaman don riski olan gecelerde sabaha kadar nöbet beklediler. Yağmur duasına çıktılar, meteoroloji müdürlüğünden gelecek bilgilere dikkat kesildiler.
Üretim aşamasında bitkilerin en çok etkilendiği meteorolojik olay olan don riskinin, çiftçiler tarafından önceden bilinmesi durumunda sebze, narenciye bahçelerinde ve seralarda ekonomik kayıpları en aza indirgenebilir.
Ülkemizde her yıl yaşanan don olayı çeşitli oranlarda ekonomik kayıplara yol açmaktadır. Her bitkinin don olayından gördüğü zarar, çeşidine ve gelişme durumuna bağlı olarak değişir. Tarımda büyük zararlara neden olan don olayının önceden tahmini, yılın kritik mevsimlerinde ve özellikle dona karşı duyarlı türlerin yetiştirildiği belirli bölgelerde, zamanında gerekli önlemlerin alınmasını sağlar.
Havanın açık ve sakin olduğu durumlarda, atmosferin su buharı oranının düşük olması da eklenince, karasal bir sıcaklık rejimi olan don için elverişli koşulları oluşmuştur.Kondüksiyon ve radyasyonla yeryüzü sıcaklığının geceleyin aşırı düşmesi sonucu, sıcaklığın 0°C'ın altına inmesiyle oluşur. Arazi yapısının da çok etkili olduğu bu meteorolojik olayın toprağın yapısının ve bitki örtüsünün türünün de don oluşumunda etkisi vardır. Nemli topraklar kuru topraklara göre daha yavaş donarlar. Ormanlık alanlar ise açık alanlara göre daha yavaş az etkilenirler.
Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, kısa adı ZDUS adı verilen Zirai Don Uyarı Sistemi ile hizmet vermektedir. Veritabanında referans olarak kullanılan “Bitki” tablosu ve güncel verilerin bulunduğu “Veri” tablosu bulunmaktadır. “Bitki” tablosunda 96 bitki türü, safhaları ve bu safhalara ait kritik sıcaklıklar bulunmaktadır. “Veri” tablosunda ise her meteoroloji istasyonuna ait 4 günlük tahmin edilen minimum sıcaklıklar, 10 günlük gerçekleşen minimum sıcaklıklar ve 10 günlük uzun yıllar ortalama minimum sıcaklık değerleri bulunmaktadır.
Üreticilerin tarım alanlarına kuracağı otomatik meteoroloji istasyonları(OMİ) kanalıyla elde ettikleri meteorolojik veriler, iklim değişikliğinin bitkiler üzerindeki etkilerinin incelenmesi, bitki hastalıkları, kuraklık, verim tahminleri, don erken uyarılarını ve sulama zamanının belirlenmesini sağlayacaktır.
