Nesli tükenmekte olan meyve türlerine ilişkin gen bankası oluşturan Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (KTAE), Amasya Elması’nın da her yıl meyve verebilen türünü geliştirdi.
Hazırlanan proje çerçevesinde Amasya Valiliği İl Özel İdaresi de enstitüden gönderilecek tescilli 5 bin adet yeni tür elma fidanı diktirerek yaygınlaşmasını sağlayacak. Fidan dikenler, orjinali enstitü bilim adamlarında olmak kaydıyla üretim yapabilecek. Uzun süredir meyvede yerli gen kaynaklarının oluşturulmasına yönelik çalışma yapan bilim adamları, bölgesel araştırmalarında nesli tükenmeye yüz tutmuş yerli ırk meyveleri toplamaya çalışıyor.
Trabzon Hurması, Karayemiş, Amasya Elması, Kocayemiş, Kiraz ve Vişne birçok meyve ve türlerinin yerli ırklarını korumaya çalışıyor. Araştırmalarına devam eden enstitü bilim adamları, gelen ihbarları ise değerlendiriyor. Buldukları farklı yerli türlerini koruma altına alan bilim adamları, meyve türlerini canlı tutmaya ve bunları gelecek nesillere aktarmaya çalışıyor. Yerli ırk meyve türlerinden Amasya Elması ile ilgili 12 yıldır özel bir çalışma yürütüyor. Gen bankası olarak dikilen Amasya Elması üzerine yapılan çalışmalar hakkında bilgi veren KTAE Müdürü Dr. Hasan Özcan, “Amasya elmasıyla ilgili çalışmamız 12 yıldır devam ediyor. Amasya elmasıyla ilgili bu güne kadar Amasya, Tokat, Samsun’un iç kısımlarını, Havza, Vezirköprü, Ladik’in üst kesimlerini tamamen taradık. Farklı tipleri bodur anaçlar üzerinden aşıladık. Meyve kalitesi, meyvenin dayanıklılık süresi, her yıl meyve verip vermeme gibi özellikleri yönünden değerlendirdik. Değerlendirme sonucu bunlardan bir tanesini Amasya Elması adıyla tescil ettirdik. Şu an da tescile aday 8 ürünümüz daha var. “ dedi. Her yıl meyve verebilen yeni tür Amasya Elması fidanı geliştirdiklerini söyleyen Dr. Hasan Özcan, “Amasya Elması’nın en büyük sıkıntısı bir sene meyve verip gelecek sene vermemesidir.
Biz özellikle bunun üzerinde çok durduk. Yani her sene meyve verebilen Amasya Elması türümüz olmasını istedik. Bunu da nispeten başardık. Şuan geliştirdiğimiz ve tescil ettirdiğimiz tür, her sene meyve veriyor. Örneğin bir sene ağaç başına 100 kilo veriyorsa bu bir sonraki sene 90 kiloya düşüyor ama bu hiç zaman sıfıra düşmez.
Çalışmamız devam ediyor. 1-2 senesi daha var bu çalışmanın. Dolayısıyla burada amaca ulaşmış durumdayız." dedi. Projeyi, Amasya Valiliği İl Özel İdaresi de destekliyor. Özcan, gönderecekleri 5 bin fidanın dağıtımının yapılacağını kaydetti. Meyveleri yetiştirirken biyolojilerinin iyi bilinmesi gerektiğinin altını çizen enstitü müdürü, "Sadece çeşit yetiştirmeyle iş bitmiyor. Biyolojilerini de iyi bilmek gerekiyor. Denetime ve tozlayıcıya ihtiyaçları var. O tozlayıcısı olmazsa aradan 10-15 sene de geçse meyve alınamaz. Bizi fidanla birlikle tozlayıcı da veriyoruz. Fidan satan yerlerden fidan alırken uygun tozlayıcının da alınması gerekiyor. Onun için fidanları uzman yerlerden almakta fayda var." ifadelerini kullandı.
