Türkiye'de 2009/10 döneminde, üretimin tüketimi karşılama oranı en yüksek ürün yüzde 1192,3 ile incir oldu. Toplam arzın yüzde
51,1'ini ithalat oluşturan muz için yeterlilik derecesi yüzde 48,9 olarak tahmin edildi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2009-2010 dönemine ilişkin ''Meyveler, Sert Kabuklular ve İçecek Bitkileri'' Bitkisel Ürün Denge Tablolarını açıkladı.
TÜİK verilerine göre, meyveler, sert kabuklular ve içecek bitkileri ürün grubunda yeterlilik derecesi en yüksek olan ürün incir.
Turunçgiller grubunda yer alan meyvelerde de kendine yeterlilik söz konusu. Turunçgiller üretiminde en düşük paya sahip greyfurtun yeterlilik derecesi yüzde 624,9 olurken, limon, mandalina ve portakalın yeterlilik dereceleri sırasıyla yüzde 262,7, yüzde 163,5 ve yüzde 110,9 olarak tahmin edildi.
-MUZDA YETERLİLİK DERECESİ YÜZDE 48,9-
Diğer meyveler grubunda yer alan, kendine yeterliliğin oldukça yüksek olduğu
ürünlerden, incirin yeterlik derecesi yüzde 1192,3, kayısının yüzde 495,4, üzümün
yüzde 135,9, narın yüzde 142,9 olarak tahmin edildi. Toplam arzın yüzde 51,1'ini
ithalat oluşturan muz için yeterlilik derecesi yüzde 48,9 olarak gerçekleşti.
Sert kabuklu meyvelerde en yüksek yeterlilik derecesi yüzde 904,9 oranı ile
fındık oldu. Sert kabuklular grubunda yer alan kendine yeterli olan diğer ürünler
ise yüzde 104,6 oran ile kestane, yüzde 102,8 oranı ile antep fıstığı.
Toplam çay arzının büyük bir kısmı yurt içi tüketimden karşılanırken,
yeterlilik derecesi yüzde 98,04 olarak kayıtlara geçti.
Ürün denge tabloları, tarımsal ürünlerin arz kaynaklarını ve kullanım
şekillerini belirli bir referans dönem boyunca karşılaştırarak ayrıntılarıyla
ortaya koyuyor. Bu tablolar tarımsal ürün piyasalarının yönetiminde karar
alıcılar için sektörün yapısı ve piyasaların gelişimi hakkında analiz aracı olma
işlevi görüyor.
TÜİK, ilk kez bitkisel ve hayvansal ürünler için takvim yılı esas alınarak
''Tarımsal Ürünlerde Teknik Dönüşüm Katsayıları ve Ürün Denge Tabloları 1989,
1995'' adlı istatistik yayımlamıştı. EUROSTAT metodolojisi göz önünde
bulundurularak, her bir ürünün piyasa dönemi esas alınarak tarımsal üretimde
önemli paya sahip 63 bitkisel ürün ile işlenmiş ürünlerden şeker için
2000/01-2004/05 piyasa yıllarına ait denge tablolarını 2007'de yayımlayan TÜİK,
2008'de ise 2005/?06, 2006/?07 piyasa yılları için toplam 44 ürünün denge
tablosunu hazırlamış ve yayımlamıştı. Daha önce kitap olarak yayımlanan ürün
denge tablolarının güncel bir şekilde kullanıcıya sunulmasını sağlamak amacıyla,
2007/?08 piyasa döneminden itibaren, ''Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler'',
''Sebzeler'' ve ''Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkileri'' olmak üzere üç ana ürün
grubuna göre haber bülteni olarak yayımlanmaya başlanmıştı.
Belirli bir ürüne ait denge tablosu, o ürünün piyasası hakkında genel bir
bilgi sunmak amacıyla, yalnızca hammadde olarak kullanılan birincil tarımsal
ürünü (örneğin buğday) değil, o üründen elde edilen işlenmiş ürünleri de (örneğin
buğday nişastası, un) kapsıyor. İşlenmiş ürünlere ait dış ticaret rakamları,
teknik dönüşüm katsayıları kullanılarak kendisini oluşturan birincil ürün
eşdeğerine dönüştürülmekte ve böylece mamuller üretildikleri hammadde başlığı
altında toplanıyor.
-DENGE TABLOLARI-
TÜİK'in 2009/10 Bitkisel Ürün Denge tablolarına göre bazı ürünlerin üretim,
tüketim, ithalat, ihracat, ve kendi kendine yeterlilik oranı şöyle:
ÜRÜN ÜRETİM (ton) KULLANIM İTHALAT İHRACAT
YETERLİLİK ORANI (yüzde)
--------- ------------ --------- -------- --------
------------------------
İncir 244.351 242.089 3.114 219.600
1192,3
Fındık 500.000 498.533 3.033 392.274
904,87
Çilek 291.996 283.987 167 37.627
115,21
Kayısı 660.894 635.135 1.999 510.031
495,43
Kiraz 417.694 397.312 85 59.219
117,49
Muz 204.517 406.615 207.824 7
48,89
Nar 170.963 168.368 311 50.803
142,95
Üzüm 4.264.720 4.155.556 14.513 1.083.986
135,96
Antep fıstığı 81.795 79.862 112 2.257
102,76
Badem 54.844 75.892 22.035 9.475
81,09
Ceviz 177.298 219.047 46.004 6.383
81,37
Kestane 61.697 58.255 383 2.948
104,64
Greyfurt 190.973 193.785 7.013 163.895
624,87
Limon 783.587 776.341 6.075 483.146
262,71
Mandalina 846.390 841.440 4.360 329.411
163,48
Portakal 1.689.921 1.732.155 103.071 264.088
110,97
Çay 1.103.340 965.966 28.127 9.405
98,04
