Aygun, yaptığı yazılı açıklamada, Türkiye'den izinsiz şekilde topladıkları çok sayıda endemik bitki türüne ait binlerce tohum, fide, çelik, soğan ve yumruyu yurt dışına kaçırmak isteyen iki Hollanda vatandaşının Kapıkule Sınır Kapısı'nda durdurulması ve araçlarındaki tohumlara el konulması olayının, Türkiye'deki önemli bir sorunu tekrar gündeme getirdiğine işaret etti. 

     Bundan bir süre önce de benzer şekilde bir İtalyan vatandaşının Türkiye'de izinsiz olarak topladığı bitki çoğaltım materyallerini yurt dışına çıkarmak isterken jandarma tarafından engellendiğini hatırlatan Aygun, son zamanlarda, Gümrük Muhafaza Teşkilatı ve jandarma görevlileri tarafından suçüstü yapılan bu tür biyohırsızlık girişimlerinin önlenmesinde, resmi görevliler kadar ilgili kamu kuruluşlarına ihbarda bulunan bilinçli ve sorumlu yurttaşların da rolü olduğunu vurguladı. Bunun, ulusal bitki gen kaynaklarının korunması bakımından memnuniyet verici olduğunu kaydeden Aygun, ancak, mevcut kaçakçılık ve genetik kaynakların korunması mevzuatıyla Türkiye'nin bitki gen kaynaklarının izinsiz şekilde yurt dışına çıkarılmasını engellemenin mümkün olmadığını belirtti. 

     Her iki biohırsızlık olayının faillerinin hemen serbest bırakıldığına, yalnızca yurt dışına kaçırmak istedikleri bitki çoğaltım materyallerine el konulduğuna işaret eden Aygun, ilgili tüm mevzuatın bir an önce tamamlanması veya değiştirilmesi, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'na bağlı gen bankalarının geliştirilmesi ve güçlendirilmesi gerektiğini vurguladı. 

     Türkiye'nin sahip olduğu bitki genetik materyallerini her zaman dünya araştırmacılarının kullanımına sunduğunu ve bunları insanlık adına paylaştığını hatırlatan Aygun, açıklamasında şu görüşlere yer verdi: 

     ''Bununla beraber bu paylaşımın Türkiye'nin de tarafı olduğu Gıda ve Tarım Amaçlı Bitki Genetik Kaynakları Uluslararası Anlaşmasına uygun şekilde yapılması sağlanmalıdır. Anlaşmaya göre, bir ülkeden diğerine genetik materyal transferi yapılabilmesi için hak sahibi ülkeden izin alınması ve iki ülkenin araştırma kuruluşları arasında uluslararası geçerliliği olan bir sözleşme imzalanması gerekir. Ayrıca genetik materyalin kullanımından doğacak yararların ?hak sahibi hükümran ülkenin röyalti ve patent hakları saklı kalmak üzere- iki taraf arasında adil ve eşit şekilde paylaşımı öngörülmektedir. 

     Buna rağmen, aynı uluslararası anlaşmanın altına imza atmış olan ülke vatandaşları, Türkiye'de kolaylıkla biyohırsızlık yapabilmekte ?muhtemelen yurt içinden bazı kimseler de- onlara yardım edebilmektedir. Türkiye bu hususta iki koldan harekete geçmelidir. Bunlardan birincisi bitki gen kaynaklarımıza bilimsel anlamda sahip çıkma diğeri ise müeyyideler uygulanmasıdır.'' 

     Tohumculuk Kanunu'nun 2. maddesinin ''bitki genetik kaynaklarının kayıt altına alınmasını'' öngörmesine rağmen bugüne kadar bu konuda bir yönetmelik ya da başka mevzuat çıkarılmadığını, mevcut belli başlı iki genbankasının altyapı, insan gücü, bütçe ve tahsisat imkanlarının sınırlı olduğunu anlatan TSÜAB Başkanı İlhami Özcan Aygun, Türkiye gibi binlerce değerli bitki gen kaynağı bulunan bir ülke için bunların yeterli olmadığını kaydetti. 

     

     -''BİYOHIRSIZLIKTA, HÜRRİYETİ BAĞLAYICI CEZA VERİLMELİ''- 

     

     Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ile biyohırsızlık suçlarına getirilen müeyyidelerin de yeterli olmadığını vurgulayan Aygun, şu görüşleri savundu: 

     ''Bu kanuna göre bitki genetik materyalleri gibi ihracı, lisansa, şarta, izne, kısıntıya veya belli kuruluşların vereceği uygunluk veya yeterlilik belgesine tabi olan eşyayı aldatıcı işlem ve davranışlarla yurt dışına çıkaran kişiye, eşyanın gümrüklenmiş değerinin yarısı kadar idari para cezası verilmesi öngörülüyor. Bu kanunda değişiklik yapılarak bitki ve hayvan gen kaynaklarını biyohırsızlık yoluyla yurt dışına kaçıranlara ve yurt içinde bunlara yardımcı olanlara hürriyeti kısıtlayıcı cezalar verilebilmelidir. 

     Bu gibi olaylarda beklentiler ve çözüm sadece devlete bırakılmaktadır. Haliyle, bir türlü vatandaş lehine sonuç elde edilememektedir. Ters lale olayının sonuna kadar takibinde vatandaş ve kamu görevlilerinin işbirliği ile endemik tohumlarımızı kaçırmaya çalışan hırsızlar yakalanmıştır. Aynı gümrük kapısından ilk defa geçen tohum hırsızı ilk bunlar mıdır? Vicdanlarınıza bırakıyoruz. 

     Türkiye, başta Tarım Bakanlığı, üniversiteler, güvenlik ve gümrük görevlileri ve bilinçli paydaş ve yurttaşlarımızın yapacakları ortak çalışmalar ile ülkemizden yapılan bitki gen kaçakçılığı ve biyolojik hırsızlığın önünü kesmelidir. Bu uğurda alınacak idari tedbirler kadar, önemli bitki genetik kaynaklarının tam bir envanterinin çıkarılması, bitkisel özelliklerinin tanımlanması, kayıt altına alınması, muhafazası ve idamesinin sağlanması şarttır. Bu bağlamda bitki gen bankalarının ödeneklerinin artırılması, altyapı ve insan gücü kaynaklarının geliştirilmesi ve özellikle bitki genetik kaynakları konusunda mastır ve doktora programlarının sayısının artırılması gereklidir.'' 

     TSÜAB olarak ulusal bitki gen kaynaklarının korunması hususunda genbankaları, ilgili araştırma kuruluşları ile işbirliği ve dayanışma içerisinde olacaklarını kaydeden Aygun; yabancı araştırma kuruluşları ya da araştırmacılarla ortak çalışma yapan Türk araştırmacılarının da dikkatli davranmalarını; hangi ülkeden gelirse gelsin, istismarcı ve kötü niyetli sözde araştırıcılarla, yetkili mercilerden izin ve onay alınmaksızın, ortak materyal toplama ve yurt dışına gönderme hususunda işbirliğine girmemelerini istedi. 

     Türk tohumculuğunu sabote etmeye yönelik açıklamalara da dikkati çeken Aygun, bu tür açıklamalar ile Türk tohumculuk şirketinin değerinin düşürülmeye çalışıldığını öne sürdü.