Deneysel hayvanların da refahı sağlanacak
-Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının yönetmeliğine göre, prosedürlerde
minimum sayıda hayvan kullanılması ve minimum derecede ağrı, eziyet, sıkıntı
ve
kalıcı hasara yol açılması hedeflenecek
-Tüm hayvanlara, davranışsal özelliklerini rahatlıkla yapabilecekleri
yeterli
büyüklükte yer ayrılacak
-Bir prosedürün sonunda ölümün gerçekleşmesi mümkün olduğu ölçüde
engellenecek ve
daha erken sonuç veren ve insani bir son ile yer değiştirilecek
-Son nokta olarak ölümün kaçınılmaz olduğu durumlarda mümkün olduğu kadar az
sayıda
hayvanın ölümü sağlanacak
ANKARA (A.A) - Deneysel ve diğer bilimsel amaçlar için
kullanılan hayvanların refahı ve korunması sağlanacak.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ''konuya ilişkin yönetmeliği Resmi
Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlandı. , Yönetmelik, deneysel ve diğer bilimsel amaçlar için kullanılacak hayvanların
yetiştirilmesi, beslenmesi, barındırılması, bakılması; üretici, tedarikçi,
kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluş iş ve işlemlerini, hayvanların menşei,
üremesi, işaretlenmesi, bakım ve barınması ile öldürülmesi iş ve işlemlerini,
gerektiğinde hayvanların prosedürlerde kullanılmasıyla ilgili projelerin
değerlendirilmesi ve prosedürlerin yetkilendirilmesi, çalışan personelin
nitelikleri, tutulacak kayıtlar, prosedürlerde kullanılmak üzere izinli
kuruluşlarda üretilmesi zorunlu türler, hayvan türlerini ve kuruluşların uyacağı
esasları belirlemek, prosedürlerde kullanılmak üzere üretilen, tedarik edilen
veya prosedürlerde kullanılan hayvanların refah ve güvenliklerini sağlamayı
amaçlıyor. Yönetmeliğe göre bütün araştırmaya yetkili kuruluşlarla üretici, tedarikçi
ve kullanıcı kuruluşların barındırdıkları hayvan türlerine ve prosedürler
uygulanması halinde ise uygulanan prosedürlere uygun teçhizat ve ekipmana sahip
olması zorunlu olacak.
Prosedürler minimum sayıda hayvan kullanarak ve minimum derecede ağrı,
eziyet, sıkıntı ve kalıcı hasara yol açarak güvenilir sonuçlar elde edilmesini
hedefleyecek. Hayvanların nakilleri mümkün olan en kısa zamanda, alanında uzman kişi ve
görevlilerinin kontrolü ve gözetimi altında, çevresel kirletme riski en aza
indirilerek yapılacak. Hayvanların nakilleri sırasında kullanılan kafes ve
ortamın hayvana, hayvanın da ortama zarar vermesini engelleyecek özellikte
olacak.
Bütün kuruluşlar tesislerini, bu tesislerinde tutulan türlerin fizyolojik ve
davranışsal gereksinimlerini dikkate alan bir çevre sağlayacak şekilde inşa
edecekler.
-Hayvanların rahat edeceği koşullar sağlanacak-
Barındırma odaları bakımından, kuruluşlar, odalarla ilgili düzenli ve etkin
bir temizlik programı oluşturacak ve sürekli olarak hijyen standartlarını
sağlayacak. Av ve avcı gibi uyumlu olmayan türler aynı odada hatta birbirinin
görüş, koku veya ses alanı içinde, farklı çevre şartları gerektiren hayvanlar ise
aynı odada barındırılmayacak. Genetiği değiştirilmiş hayvanlar aynı türde dahi olsalar diğer hayvanlar ile
aynı odada, hatta birbirlerinin görüş veya koku alanı içinde barındırılamayacak. Kuruluşa yeni gelen hayvanlar sorumlu yönetici tarafından gerekli kontrol ve
muayeneleri yapıldıktan sonra araçlardan indirilerek karantina bölümlerine,
kafeste barınan hayvanlar ise önce temiz kafeslere yerleştirilerek karantina
odasına alınacak. Hayvanların yem ve su ihtiyaçları öncelikle giderecek. Depolar, yem ve hayvan yataklarının kalitesinin korunmasını sağlayacak
şekilde tasarlanacak, kullanılacak ve bakımı yapılacak. Bu odalarda haşarat ve
böceklerin girmesini ve barınmasını engelleyecek gerekli tedbirler alınacak.
Barındırma odalarının izolasyonu, ısıtılması ve havalandırılması hava akımının,
toz düzeyinin ve gaz konsantrasyonunun barındırılan hayvanlar için zararlı
olmayacak sınırlar dahilinde tutulması sağlanacak. Doğal ışığın uygun ışık, karanlık döngüsünü sağlamadığı durumlarda,
hayvanların biyolojik ihtiyaçlarını karşılamak ve tatmin edici bir çalışma ortamı
sağlamak için kontrollü aydınlatma yapılacak. Ultrason da dahil gürültü düzeyi, hayvan refahını olumsuz yönde
etkilemeyecek şekilde düzenlenecek. Barındırma odaları, gereken durumlarda,
gürültü yalıtımı ve ses emici özelliği olan malzemelerle donatılacak. Kuruluşların, hayvan refahını koruyacak ve bilimsel gereklilikleri
karşılayacak, hayvanların sağlıklı olmasını sağlayacak belirlenmiş bir stratejisi
bulunacak. Bu strateji sağlığın düzenli olarak gözlenmesini, mikrobiyolojik
gözetim programını ve sağlık bozukluklarıyla mücadele planlarını içerecek ve
yeni hayvanların alınması için sağlık parametrelerini ve prosedürlerini
tanımlayacak.
Hayvanlar en az günde bir kez sorumlu yönetici veya onun görevlendirdiği bir
veteriner hekim tarafından kontrol edilecek, kontrollerde tüm hasta veya yaralı
hayvanlar belirlenecek ve gerekli tedbirler alınacak. Tüm hayvanlara, davranışsal özelliklerini rahatlıkla yapabilecekleri yeterli
büyüklükte yer ayrılacak.
Hayvanların, stres kaynaklı davranışlarının azaltılması amacıyla çevrelerini
seçme ve kontrol etmelerini sağlayacak şartlar oluşturulacak kuruluşların,
hayvanların yapabilecekleri faaliyetler dizisini genişletmek ve başa çıkma
faaliyetlerini artırmak için türe uygun fiziksel egzersiz, yiyecek arama, el
becerisine dayalı ve bilişsel faaliyetleri içeren uygun zenginleştirme teknikleri
bulundurulacak. Hayvan bölmeleri hayvan sağlığı için zararlı malzemelerden yapılamayacak. Beslenme bakımından da diyetin biçimi, içeriği ve sunumu hayvanların
beslenme ve davranış ihtiyaçlarını karşılayacak nitelikte olacak.
Tüm hayvanlar için temiz ve kontamine olmamış içme suyu sağlanacak.
Hayvanların bulunduğu bölümlerde, türlere uygun olacak şekilde, tüm hayvanlar
için sağlam, rahat istirahat alanları sağlanacak.
Her üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşta bir
hayvan refahı birimi kurması zorunlu olacak.
-Prosedürlerin amacı-
Öte yandan, prosedürler ''Temel araştırmalarda, translasyonel veya
uygulamalı araştırmalardan insan, hayvan veya bitkilerdeki hastalık, rahatsızlık
ve diğer anormalliklerden veya bunların etkilerinden kaçınma, önleme, tanı veya
tedavilerinde, translasyonel veya uygulamalı araştırmalardan hayvanların refahı
ve tarımsal amaçlarla yetiştirilen hayvanların üretim şartlarının
iyileştirilmesinde, ilaç, aşı, gıda, yem ile diğer maddeler ya da bunların
ürünlerinin kalitesinin, etkinliğinin ve güvenirliğinin geliştirilmesi, insan ya
da hayvanların sağlık veya refahı için doğal çevrenin korunmasında, türlerin
korunmasını amaçlayan araştırmalarda, adli tıp araştırmalarında'' kullanılacak. Nesli tehlike altında olan türlerin, aşağıdaki istisnalar dışında
prosedürlerde kullanılmasına izin verilmeyecek. Prosedürlerde doğal yaşamdan
alınan hayvanlar ile Kedi, köpek ve benzeri evcil türlerden başıboş ve yırtıcı
olanlar kullanılmayacak. Prosedürler Bakanlıktan izinli kullanıcı kuruluşlarda
gerçekleştirilebilecek. Kullanıcı kuruluş dışında gerçekleştirilecek prosedürler
için Bakanlıktan önceden izin alınması zorunlu olacak.
İstenilen sonucu elde etmek için Türkiye'nin de taraf olduğu uluslararası
sözleşmeler çerçevesinde canlı hayvan kullanımını gerektirmeyen başka bir yöntem
veya test stratejisi mevcut olmaması halinde hayvanlar üzerinde prosedür
uygulanacak.
Prosedürler arasında seçim yaparken, büyük ölçüde, ''Minimum sayıda hayvan
kullanımı, ağrı, eziyet, sıkıntı ve kalıcı hasar oluşma ihtimali en düşük olan
hayvanların kullanımı, en az ağrı, eziyet, sıkıntı ve kalıcı hasar veren
prosedürün uygulanması'' gereklerini yerine getiren ve tatminkâr sonuç verme
olasılığı en yüksek olan prosedür tercih edilecek.
-Prosedürlerde ölüm mümkün olduğu ölçüde engellenecek-
Bir prosedürün sonunda ölümün gerçekleşmesi mümkün olduğu ölçüde
engellenecek ve daha erken sonuç veren ve insani bir sonla yer değiştirilecek.
Son nokta olarak ölümün kaçınılmaz olduğu durumlarda mümkün olduğu kadar az
sayıda hayvanın ölümü sağlanacak ve hayvanın çektiği acının süresini ve
yoğunluğunu asgari düzeye indirecek ve mümkün olduğunca acısız ölüm sağlayacak
bir yöntem kullanılacak.
Anestezi kullanımına uygunsuz bir durum olmadıkça, prosedürler genel veya
sınırlı uyuşturma altında yapılacak. Gerektiğinde ağrı, eziyet ve sıkıntının asgariye indirilmesine imkan veren
analjezi veya başka metotlar kullanılabilecek.
Bakanlık hayvanların kullanıldığı prosedürlerde elde edilenlerle aynı veya
daha yüksek düzeyde bilgi sağlayabilecek olan, ancak hayvan kullanımı içermeyen
veya daha az hayvanın kullanıldığı veya daha az ağrı veren prosedürler içeren
alternatif yaklaşımların gelişimine ve doğrulanmasına katkıda bulunacak ve bu
alanda araştırmayı teşvik etmek için uygun gördüğü diğer adımları atabilecek.
Bir prosedür, o prosedürle ilgili olarak yapılacak gözlem sonlandırılıyorsa
veya yeni genetiği değiştirilmiş hayvan soylarıyla ilgili olarak bu hayvanlardan
yeni nesil oluşturulamıyorsa ya da hayvanın tekrar yaşayacağı tecrübe bir iğnenin
batırılmasına eşdeğer veya daha fazla ağrı, eziyet, sıkıntı ve kalıcı hasar
oluşturuyorsa sonlandırılacak.
Prosedürün sonunda, hayvanın yaşamasına ilişkin karar veteriner hekim
tarafından verilir. Prosedür sonunda hayvan orta veya şiddetli ağrı, eziyet,
sıkıntı ve kalıcı hasarla yaşamaya devam edecekse öldürülmesine karar verilecek. Bir hayvanın yaşamaya devam etmesi durumunda, sağlık durumuna uygun bakım ve
barınma şartları sağlanacak.
Söz konusu yönetmeliğin yayımından önce 16 Mayıs 2004 tarihli ''Deneysel ve
Diğer Bilimsel Amaçlar İçin Kullanılan Deney Hayvanlarının Korunması, Deney
Hayvanlarının Üretim Yerleri ile Deney Yapacak Olan Laboratuvarların Kuruluş,
Çalışma, Denetleme, Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik'' çerçevesinde çalışma
izni almış kuruluşların izinleri, çalışma izni veriliş tarihinden itibaren 10 yıl
süreyle geçerli olacak.
Süre sonunda kuruluşların çalışma izin belgeleri geçerliliğini kaybedecek. Yönetmeliğin yayımından önce kurulmuş, ancak çalışma izni almamış
kuruluşlar, 1 Mayıs 2012 tarihine kadar kuruluşlarını bu yönetmelik hükümlerine
göre düzenlemek ve çalışma izni almak zorunda olacak. Yönetmeliğin yayımından
önce çalışma izni almış kuruluşların da mevcut hayvan kafeslerini 1 Ocak 2013
tarihine kadar yönetmelikle belirlenen kriterlere uygun hale getirmeleri zorunlu
olacak.
|