Türkiye'de yalnızca hayvan yemi ve malt endüstrisinde kullanılan arpa, artık insan gıdasında da kullanılabilecek.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü'nce kavuzsuz (çıplak, taneyi dıştan kaplayan tabakasız), gıda ürünlerinde de kullanılabilecek özel bir arpa çeşidi geliştirildi.
Enstitü tarafından ''Özen'' adıyla tescil ettirilen arpa çeşidi, çiftçinin hizmetine sunuldu.
Geliştirilen yeni çeşitle taneleri vitamin ve minerallerle beta-glukan açısından zengin arpanın, Türkiye'de ekmek, makarna, erişte gibi gıda maddelerine farklı oranlarda karıştırılarak kullanılması, kahvaltılık tahıl karışımlarına, çorpa, lapa gibi diğer ürünlerinde de tüketimi söz konusu olabilecek.
Türkiye'de kavuzlu arpa üretimi yapılırken, harman sırasında tohum kabuğu ve kavuzun birbirine yapışık kalması, kavuzun ayrılamaması nedeniyle arpa, sadece hayvan beslenmesinde ve bira sektörü gibi malt endüstrisinde kullanılıyordu.
Mevcut durumda, Avrupa'nın bazı ülkelerinde, Avustralya, Kanada, Japonya gibi bir çok ülkede arpa, insan gıdasında da tüketiliyor.
Kışlık kavuzsuz arpa da tescil için sırada bekliyor
Dünyada arpanın insan gıdası olarak kullanımına ilginin son zamanlarda artmasıyla kavuzsuz arpa önem kazanmaya başladı. Son yıllarda kavuzsuz arpanın ıslahı, üretimi ve gıda yem ve diğer endüstriyel uygulamalarda kullanılmasıyla ilgili yoğun araştırmalar yapılıyor.
Bu çerçevede birçok ülkede olduğu gibi Türkiye'de de 1997 yılında dünyanın farklı ülkelerinden getirilen kavuzsuz arpalar melezleme programına alınarak ıslah çalışmalarına, yazlık ve kışlık olarak başlandı.
Melezleme sonunda elde edilen kavuzsuz çeşit adayları verim ve bölge verim denemelerinde değerlendirilirken, yazlık çeşit adayları içerisinden öne çıkan, verim ve kalite yönüyle üstün performans gösteren çeşit, Özen ismiyle tescil ettirildi.
Kışa dayanıklılığı iyi olan, kışlık ekime uygun iki çeşit adayın ise tescil başvurusu yapıldı.
Öte yandan, kavuzsuz arpanın ilk etapta, belli oranda buğday ununa katılarak ekmekte kullanılması yönünde çalışmalar devam ediyor.
Arpanın sağlığa faydaları
Arpa, beta-glukan çözünebilir lif içeriği yönüyle önemli bir besin kaynağı oluşturuyor.
Birçok farklı tahıl sadece dış kepek tabakası lif içermesine rağmen, arpa tüm tanesinde lif içeriyor. Bu nedenle arpanın tam tanesi ya da işlenmiş ürünleri, kan şekeri düzeylerini düzenlemek üzere yeterli miktarlarda kullanılabiliyor.
Taneleri temel vitamin ve mineraller içermesi ve sindirilebilir liflerden özellikle beta-glukan çözünür lif için mükemmel bir kaynak olması nedenleriyle arpa, Tip 2 diyabet veya pre-diyabet sorunu olanlar için ideal bir besin seçeneği olarak sunuluyor.
Ayrıca yapılan bilimsel çalışmalarda çözünebilir liflerin kan kolesterolünün düşürülmesinde etkili olduğu belirtiliyor.
Arpanın içerdiği Beta-glukanın, plazma LDL kolestrolü düşürücü, diyabetiklerde kan şekeri seviyesini ve insüline tepkiyi düzenleyici ve kolon kanser riskini azaltıcı etkilerinin olduğu ifade ediliyor.
