2008 kâbusu dönüyor. Global çapta sıcak arttıkça hububat rekoltesi darbe yiyor. Vadeli işlemlerde boğa piyasası durmuyor.
İSTANBUL - Gıda krizi söylentileri yeniden gündemde. Uluslararası kâbus senaryolarını tetikleyen; beklenenden sıcak hava koşulları ve vadeli işlemlerdeki son bir ayda yaşananlar. Özellikle mısır , buğday ve soyada kontrat fiyatlarındaki artış kontrol edilemiyor. Türkiye ’nin de içinde bulunduğu birçok hububat üreticisi ülkede bu yıl trajik rekolte kayıpları beklenirken düşüş tahminleri de giderek arttırılıyor. Tarım Bakanlığı’nın açıklamalarına göre de Türkiye ’de hububat üretimi yüzde 30 azalacak. Ekonomi analistlerine göre en önemli sıkıntılar ABD merkezli. Ülke, mısır ve soya üretiminde dünya lideri. Rekoltenin düşmesinde temel etken aşırı sıcaklar. Son 117 yılın en sıcak temmuzunun yaşandığını söyleyen meteoroloji sıcaklıkların 32 derecenin altına düşmesini de beklemiyor. Bu gelişmeler ile mısır kontratlarında fiyat 10 ayın zirvesinde. Chicago Ticaret Borsası’nda aralık vadeli mısır kontratları geçen hafta toplam yüzde 6,8 artarak haftalık bazda dördüncü rallisini yaptı.
Buğday ise Şubat 2011’den bu yana en yüksek seviyelerde. Eylül vadeli buğday kontratlarında fiyatlar 22 Şubat 2011’den bu yana en yüksek seviye olan bushel başına 8.6 dolara yükseldi. Haftalık artış ise yüzde 5,1. Soyada da fiyat grafikleri yukarı doğru. Kasım vadeli kontratlar 11 Temmuz’da 15.75 dolar/bushel’e ulaşarak gıda krizinin yaşandığı 2008 Temmuz’undan bu yana en yüksek değeri gördü.
Arz tarafında da rakamlar boğa piyasanın gerekçelerini ortaya koyuyor. ABD Tarım Bakanlığı mısır rekoltesi tahminini yüzde 12 düşürdü. Soya hasadının ise son dört yılın en düşüğünde olması bekleniyor. Global olarak buğday hasadının yüzde 1 düşeceği verisi de bu alanda kriz emarelerinden biri olarak değerlendiriliyor.
Türkiye genelindeki hububat rekoltesinin ise yaklaşık 17 milyon ton olarak gerçekleşmesi bekleniyor. Bu rakam geçen yıl 22 milyon tondu. Ağustos itibari ile bitecek olan hasadın bu düşüş ile yüzde 30 arz kaybı yaşayacağı görülüyor.
2008’de neler yaşandı?
2007 ve 2008 yıllarında dünya çapında gıda fiyatlarındaki yüksek artışlar bir küresel krize dönüşmüş, siyasi ve ekonomik istikrarsızlıklara, gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerde sosyal huzursuzluklara neden olmuştu. Tarım ürünleri üreten ülkelerdeki kuraklıklar ve petrol fiyatlarındaki artışlar ile nakliye bedellerinin yükselmesi global sıkıntılara neden olmuştu. Ayrıca finansal krizin etkisiyle yatırımcılar gıda ürünlerini yatırım aracı olarak görmüşlerdi. Bu durum artışların hızlanmasını beraberinde getirdi. Birçok ülkede kriz hükümet değişikliklerine, ölümlerin yaşandığı ayaklanmalara neden olmuştu.
