Tarım Bakanlığı'nın önemli araştırması, bir tarım ülkesi olan Türkiye'de nereye, ne kadar ve ne yatırımı yapılabileceğini gösteriyor.
İSTANBUL - Tarım, önemli bir yatırım alanı. Gıda ile ilgili global analizler, bu sektörün giderek önem kazanacağını gösteriyor. Bir “tarım ülkesi” olarak Türkiye, iklim ve toprakları açısından şanslı. Hem kendi nüfusunu hakkıyla besleyebilir, hem de dünyaya çok daha fazla gıda satabilir. Yatırım, yatırım ancak nereye, ne yatırımı? Tarım Bakanlığı‘nın bu konuda önemli bir araştırması var. Hangi ile hangi konuda tarım yatırımı karlı olur? Hangi ilde hangi sektör için potansiyel var?.. Bakanlığın araştırmasında bu soruların cevapları bulunuyor.
Yatırımcılar, illerle ilgili teşvik olanakları ve üretimle ilgili başka verilere de ulaşabiliyorlar. 81 ilin tamamında yatırım rehberi dokümanı içinde genel bilgilerin yanı sıra tarımsal alanların büyüklükleri, toprak durumu, bitkisel ve hayvansal varlık envanteri, tarımsal sanayiler, o ile yatırım yapmak için 10 neden, tarımsal yatırım için uygun sektörler, destekler, teşvikler gibi ayrıntılı bilgiler veriliyor. Dosyada ayrıntıları yer alıyor. Biz, Türkiye haritasında, batıdan, dolayısıyla Edirne’den başlayarak doğuya doğru il il yatırım önerilerinin bir özetini çıkardık. Önerilen yatırım alanlarından kısa bir seçki yapacak olursak.... • İstanbul’da mantara • Bursa’da aromatik ve tıbbi bitkilere • Bilecik’te kanola ve aspire • Afyon’da alg üretimine • Konya’da ‘Kaşınhanı havucu’na • Tekirdağ‘da şaraplık üzüme • Kocaeli’de manda yetiştiriciliğine • Eskişehir’de yarış atına • Karabük’te cincile mantarı ve çavuş üzümüne • Kastamonu’da üryani eriğine • Tokat’ta bağ yaprağına • Maraş‘ta firik üretimine • Hatay’da tuzlu yoğurt paketlemeye • Trabzon’da İzabelle üzümü ve Of koyununa • Ardahan’da tuj koyunu, • Artvin’de hemşin koyununa • Kars’ta kaz etine • Siirt’te zivzik narına • Başkent’te ‘protokol çok’ diye kesme çiçeğe yatırımı öneriliyor. Karar tabi yatırımcının, dosya dikkat çekmek ve bazı yatırımlar için altyapı, hammadde, kaynak açısından durumu özetlemesi bakımından da dikkate değer. EDİRNE
Meyvecilik: Meyvecilik için uygun. Büyük pazarlara (İstanbul ve AB) yakın. Tarımsal sulama: Hamzadere ve Çakmak barajları faaliyete geçiyor. Sulama altyapı, alet ve ekipmanlara ihtiyaç var. Tohumluk:Çeltik, ayçiçek, buğday için sertifikalı tohumluk ihtiyacı var. Tarla bitkileri tohumları konusunda da yatırım potansiyeline sahip. KIRKLARELİ: Lisanslı depoculuk: Cazip bir yatırım olarak değerlendirilebilir. Soğuk hava depolarına da ihtiyaç var. Gıda sanayi: Süt sanayii gelişmiş, ancak et sanayinin de yatırım açığı var. Yine meyve sebze işleme ve değerlendirme, şarapçılık ve hardaliye üretimi gibi alanlarda gıda sanayii yatırımı olabilir. Arıcılık: Trakya arı ırkı koruma altında. Potansiyel mevcut. Kırsal turizm: Deniz, orman, mağara, tarihi eser, av ve yaban hayat ile el sanatları konusunda potansiyel var. Kırsal turizm yatırımı için avantajlı. TEKİRDAĞ Sofralık ve şaraplık üzüm: Şarköy sofralık ve şaraplık üzümde yeterli potansiyele sahip. Su ürünleri: 42 baraj ve sulama göleti var. Tatlı su balıkçılığına imkan veriyor. Ayrıca kent Marmara kıyısında, deniz mamulleri işleme sektörü açısından yüksek potansiyele sahip. Seracılık: İlde örtü altı tarımına uygun mikro klima bölgeleri bulunuyor. İSTANBUL Organik tarım: Baraj havzalarının tamamı organik tarım için hem mevzuat hem de çevre korunması anlamında uygun. Karlı bir yatırım olur. Gıda: Tarıma dayalı sanayi ve işlenmiş hazır gıda sektörü şehrin tüketim potansiyeli göz önünde bulundurulduğunda cazip. Mantarcılık: Mantar üretiminin küçük alanlarda yapılabilmesi, pazara olan yakınlığı, tüketim alışkanlığının olması ve işlenmiş gıda sektörüne de hammadde sağlaması nedenleri ile yatırım için uygun sektörlerden birisi olabilir. Seracılık: Şehrin süs bitkileri ve sebze ihtiyacı göz önünde bulundurulduğunda bu çevre orman köylerinde örtü altı yetiştiriciliğinin geliştirilmesine yönelik çalışmalar ön plana çıkabilir. ÇANAKKALE
Yağlı tohumlar: Yağ sanayiine yatırım için yerinde kaliteli hammadde sağlanması açısından büyük potansiyeli var. Su ürünleri: 671 km’lik kıyı uzunluğu ile çipura ve levrek gibi değerli balıklar ve çift kabuklular için uygun üretim alanları bulunuyor. Kazdağları’nın suyu alabalık yetiştiriciliğine uygun. Süt ve süt ürünleri: Kaliteli süt var. Bayramiç’in koyun, keçi ve inek sütlerinin karışımı Ezine peyniri dünyaca ünlü. BALIKESİR Yerel ürünler: Zeytinyağı, Yağcibedir halısı, höşmerim, Edremit çizik zeytin, Gönen baldo pirinci, iğne oyası, kelle peyniri, pembe domates, Manyas fasulyesi, kaymaklı ekmek tatlısı, tirit, zeytinyağlı sabun kozmetik, çömlekçilik, helvacılık, kuşkonmaz, turşu ilgi görüyor. Süt hayvancılığı: Entegre tesislere ihtiyaç var. Tarımsal işletme: Meyveciliğe çok uygun. İyi ve organik tarım: Doğal, organik tarıma elverişli arazileri var. Haşhaş, buğday, yulaf, domates, biber, çam fıstığı, arpa, fiğ, nohut ve zeytin organik tarıma kazandırılabilir. BURSA Küçükbaş hayvancılık: Özellikle dağ keçisi yetiştiriciliği için uygun potansiyele sahip. Süt sığırcılığı: Pazar problemi yok. Üzümsü meyvecilik: Ekolojik şartlar uygun. Antioksidan yönünden zengin üzümsü meyve yetiştiriciliğinin artması gerekiyor. Seracılık ve organik tarım: Potansiyel yüksek. İhracatçı kuruluş fazla, dış pazar imkanı var. İpekböcekçiliği: Özellikle monokültür alanlarda ve dağ ilçelerinde kapasite var. Aromatik ve tıbbi bitkiler: Kekik yabani olarak bulunuyor. Ticari yatırım yapılabilir. Arıcılık: Doğal flora uygun. YALOVA Soğuk hava deposu: Kivi, kiraz, şeftali ve elma için meyve depolama, ambalajlama ve sınıflama yatırımına müsait. Sebzecilik: İstanbul’a yakın. Bu pazara dönük üretim olur. Organik ve iyi tarım: Çınarcık, Armutlu son derece uygun. Su ürünleri: Deniz ve kültür balıkçılığına müsait. Süs bitkileri: Salon ve süs bitkileri bahçe ve çevre düzenlemesinde kullanılan ağaçlar, soğanlı rizomlu süs bitkileri ve kesme çiçek üretilebiliyor. Yoğurt için manda yetiştiriciliği kârlı KOCAELİ Büyükbaş hayvancılık: Besicilik, damızlık yatırımı karlı olur. Sebzecilik, seracılık: Kandıra Biberi, Tepeköy çalı ve kuru fasulyesi gibi ünler öne çıkıyor. Arıklar Göleti bölgesinde sözleşmeli üretimle sebzecilik yapılabilir. Seracılık için uygun. Meyvecilik: Yarımca kirazı, Eşme ayvası dikkat çekici ürünler. Karamürsel, Gölcük yetiştiriciliğe uygun. Mandacılık: Kandıra’nın manda yoğurdu markadır. Manda yetiştiriciliği yapılabilir. Gıda işleme, paketleme, depolama: Kavşak durumundaki ilde işleme, paketleme tesisleri, soğuk hava depoları, antrepolar kurulabilir. SAKARYA
Yaş sebze-meyve işleme, paketleme: Cazip yatırım konularından biri. Dondurulmuş gıda: Dondurulmuş gıdaya 4 mevsim hammadde sağlayabiliyor. Un ve unlu mamuller: Yatırım için uygun şartlar var. Süs bitkileri: Dış mekan süs bitkileri üretiminde marka. Gümrük kapısına yakın, yatırım için avantajlı. Laboratuvar: Gıda, toprak, kalıntı izleme analiz laboratuvarlarına ihtiyaç var. Et kesim tesisi: Yatırım açığı var. Damızlık yetiştiriciliği: Çok uygun ortam bulunuyor. DÜZCE Tahıl, un ve unlu mamuller: Önemli artış var. Kalifiye eleman bulunuyor. Organik ve iyi tarım: Bu sektör için uygun bölgeler var. Entegre su ürünleri işleme, paketleme: Karadeniz’e kıyısı bulunuyor.Barajlar ve balık göletleri ile güçlü bir üretim ve kültür balıkçılığı altyapısına sahip. Hayvancılık: Hayvan varlığı artıyor. Entegre et tesisleri için hammadde sorunu yok. ZONGULDAK Yaş meyve-sebze işleme, paketleme: Bodur meyve yetiştiriciliği ve sebzecilik gelişiyor. Süt ve süt ürünleri: Bu sektör gelişiyor. Organik tarım: Oldukça uygun bir bölge. Entegre su ürünleri: Karadeniz’e kıyı. Entegre et üretimi: Et üretimi var ancak işleme tesisi yok. Doğal ürün: Endemik bitkiler (koca yemiş, fındık çileği, böğürtlen, kuşburnu) açısından çok zengin. BİLECİK: Organik Tarım: Coğrafi yapısı oldukça uygun. Ürün çeşitliliği çok fazla. Üretici bilgi sahibi. Yatırım yapılabilir. Seracılık: İklim ve toprak elverişli. Domates, hıyar ve marul yetiştiriciliği yapılıyor. Pazarlama sorunu yaşanmıyor. Arıcılık: Rakım 200 metreden 1900’e kadar değişiyor. Her dönemde flora zengin, bol ve kaliteli bal üretimi mümkün. Su ürünleri: Su kaynakları müsait. Yağ bitkileri: Uygun iklim ve toprak yapısına sahip. Ayçiçeği üretimi yaygın. Kanola ve aspir için potansiyel mevcut. KÜTAHYA Unlu ve şekerli mamuller: Sektör için cazip. Meyve ve sebze işleme: Simav’da kapama kestane bahçelerinin oluşturulması yatırım için önemli potansiyel oluşturuyor. Yumurta ve et tavukçuluğu: Tavşanlı‘da 1 milyon yumurta tavuğu potansiyeli var ve artıyor. Süt hayvancılık: Önemli bir potansiyele sahip. MANİSA
Yaş sebze ve meyve sektörü: Sulanabilir geniş tarım alanları mevcut, verim yüksek. Soğuk hava deposu yatırım için uygun. Kurutulmuş gıda: Kuru üzüm, meyve ve sebze kuruları bol. İşlenme ve paketlenmesine yönelik tesis yatırımı artıyor. Seracılık: Jeotermal enerji kaynağı var, sera yatırımı cazip Organik ve iyi tarım: Uygun alan potansiyeli yüksek. Hayvancılık: Organik hayvancılığa oldukça müsait. Kaliteli süt var. Değerlendirilmesine yönelik işleme tesisleri için uygun. İZMİR Büyükbaş hayvancılık: Altyapı var. Seracılık: Termal sıcak su ve coğrafi konumu avantajlı Dış mekan süs bitkileri: Alt yapısı var. Zeytin ve zeytinyağı: İşleme, satış alanlarında alt yapı var. Tohumculuk, fidancılık: Altyapı ve birikim var. Su ürünleri: Deniz kıyısı var. Yatırım için uygun. Organik ve iyi tarım: Bilgi, üretim, kontrol-sertifikasyon ve işleme merkezi durumunda. Lisanslı depoculuk: Gelişiyor. AYDIN Gıda ürünleri ve içecek:Hammadde imkanı mevcut. Hayvancılık: İl ekolojik ve organize hayvancılık için uygun. Tarım alet ve makineleri: Sektör için potansiyel yüksek. Tarımsal ürün işleme, depolama: Birçok tarımsal üründe avantajlı. Enerji: Jeotermal, biyogaz, güneş ve rüzgar potansiyeli yüksek. Konserve, dondurulmuş gıda: Dört mevsim hammadde sağlayabilecek potansiyele sahip. Su ürünleri: Deniz kıyısı. Barajlar, göl ve göletler var. Bu sektö için altyapı mevcut. Lisanslı depoculuk: Bu yatırımlara büyük ihtiyaç var. Arıcılık: Uygun iklim yapısına sahiptir. Çam balı üretilebilir. İyi ve organik tarım: Büyük potansiyel mevcut. Endüstriyel ürünler: Başta pamuk olmak üzere birçok ürünün işlenmesi için büyük potansiyele sahip. MUĞLA İyi tarım: Potansiyel var, üretim yapılıyor. Paketleme, dolum ve depolama tesisleri: Bu sektöre yatırım için uygun. Ürün işleme tesisleri: Meyvecilik, sebzecilik ve süt için işleme tesisleri kurulabilir. Organik tarım: Doğası çok uygun. Yerli çeşitlerle ve yerli ırklarla üretim yapılabiliyor. Hayvancılık: Özelikle kıl keçisi yetiştiriciliği yapılabilir. Arıcılık: Potansiyel var. DENİZLİ Jeotermal seracılık: 7 jeotermal saha var. 10.000 da jeotermal ısıtmalı sera kurulabilecek alan mevcut. Büyükbaş hayvancılık: Sektör gelişiyor Meyvecilik: Üç ayrı iklim kuşağı var. Rakım 170 - 1350 m arası değişiyor, sulama imkanı fazla. Sektör için uygun. Yayla sebzeciliği: Acıpayam, Tavas ve Baklan ovaları çok uygun. Açıkta yayla sebzeciliği yapılabilecek 20 bin hektarın üzerinde arazi mevcut. Şarap sektörü: Yerli yabancı, birçok üzüm yetiştirilebiliyor. İhracata dönük üretim yapacak şarap fabrikalarına ihtiyaç var. Tarımsal sanayi: Bitkisel üretim fazla, işleme tesis yetersiz. Un fabrikası, turşu, yaprak salamura, çerezlik ayçiçeği işleme tesisi kurulabilir. UŞAK
Küçük baş hayvancılık: Arazi yapısı ve meraları elverişli. Kanatlı hayvancılık: Ekolojik koşullar uygun. Nohut üretimi: Altyapı mevcut Haşhaş üretimi: Haşhaş tohumunu işleyecek tesis gerekli. Meyvecilik: Soğuk hava deposu, ambalajlama ve paketleme tesislerine ihtiyaç var. Seracılık: Termal enerjili örtü altı tarım yatırım yapılabilir. ANTALYA Tohumculuk: Altyapısı var. Dış mekan süs bitkisi: Birçok süs bitkisinin gen kaynağı durumunda. Su ürünleri: Güçlü bir doğal altyapı var. Kesme çiçek: Ekolojik koşulları uygun, ısıtma maliyeti düşük, kış boyu üretim yapılabilir. Fidecilik: Altyapısı mevcut. Gıda: Yıllık 11 milyon yabancı ve yerli turisti besliyor. Gıda yatırımı için uygun. BURDUR Süt ürünleri: Hammadde açısından avantajlı. Hayvancılık: Damızlık, et, süt üretim ve işleme için avantajlı. Entegre su ürünleri işleme: Güçlü kültür balıkçılığı altyapısı var. Organik ve iyi tarım: Organik rezene, kekik ve anason üretiminde yığınlaşma var. Yaş sebze meyve işleme, paketleme: Taze fasulye, tarla domatesi gibi ürünlerde mukayeseli üstünlüğe sahip. Ceviz üretimi yapılabilir. Unlu mamuller: Önemli potansiyele sahip. Gülyağı bölgesine kozmetik yatırımı ISPARTA Su ürünleri: Göller Bölgesi. Altyapı var, potansiyel yüksek. Gül ve kesme çiçek: Türkiye’nin gül bahçesi. ilaç ve kozmetik yatırımı yapılabilir. Meyve ve sebze: Elma ve kiraz üretiminde cazibe merkezi oluyor. İşleme yatırımları olabilir. Et ve süt sığırcılığı: Sektör büyüyor. Süt ve et işleme, taşıma tesisleri yatırımı yapılabilir. Kıl keçisi ve koyun: Mera alanları ve yaylaları uygun. Konya’da ‘Kaşınhanı havucu’ yatırımı cazip KONYA Süt ve et sığırcılığı: Mera ve yem üretim alanları uygun. Küçükbaş yetiştiriciliği: Akkaraman ırkı yetiştirilebilir. Yumurta tavukçuluğu: İl, yumurta piyasasında söz sahibi Et tavukçuluğu: Yem ve hammadde temini kolay, et tavukçuluğu ve buna bağlı mezbahaneler yok. Et ve süt ürünleri işleme: Pazarlama sıkıntısı yaşamıyor. Gıda: Yoğun tarımsal üretim sektörü cazip hale getiriyor. Sebze: Kaşınhanı havucu lezzetiyle, aromasıyla ihracatta tercih ediliyor. Bağcılık: Hadim, Bozkır ve Güneysınır ilçelerinde Kecimen, Gögüzümü, Hesebali gibi ticari değeri yüksek yerel çeşitler yetiştiriliyor. Tarla ürünleri: Geniş araziler sektör için cazip. Meyvecilik: Kiraz, elma gibi meyvelerin yetişmesine imkan veren iklim ve toprak yapısına sahip. Pazarlama sıkıntısı yok. Organik tarım: Toprakları temiz ve uygun. Tohumculuk: 87 tohum firması faaliyette. Bu sektör gelişiyor. Zirai alet ve makine: Sektör gelişiyor. TOKAT
Hayvancılık: İklimi, meraları güçlü alanlar sunuyor. Hayvansal ürün işlemeye yönelik sanayi potansiyeli yüksektir. Fide ve fidan: Fide açığı var. Tarımsal sanayi: İşleme yatırımlarına uygun. Bağ yaprağı: Dünyaca ünlü Tokat bağ yaprağı işleme ve paketlemesi yapılabilir. Su ürünleri işleme: Güçlü bir üretim ve kültür altyapısı var. Yaş sebze-meyve işleme: Potansiyel yüksek, üretilenin çok azı paketlenebiliyor. Dondurulmuş gıda: Sektör açığı mevcut. Unlu mamuller: Üretim potansiyeli yüksek. Organik tarım: Potansiyel yüksek. KARS Organik tarım: Toprakları kirlenmemiş, potansiyele sahip. Tıbbi ve aromatik bitki: Kekik, adaçayı, hindibağ vb. zengin bitki çeşitliliğine sahip. Kaz yetiştiriciliği: Birçok çiftçi üretiyor. Kaz önemli bir gelir kaynağı olabilir. Fransa gibi Avrupa ülkelerinde kaz ciğeri yüksek fiyatlarla alıcı buluyor. Tüyü hammadde. Gıda: Kaşar üretiminde çıkan peynir altı suyu atıl durumda. Kavılca buğdayı: Gluten içermiyor, çölyak hastaları tüketebiliyorlar. Meyvecilik: Uzun elma iyi bir yatırım olabilir. Arıcılık: Florası zengin.
