Gıda ve içecek sanayi Ar-Ge politikalarına bütünsel yaklaşım şart!

Ulusal Gıda Teknoloji Platformu (UGTP) tarafından hazırlanan “2000-2013 Gıda Araştırmaları Envanteri”nin kamuoyu ile paylaşıldığı “Gıda ve İçecek Sanayi’nin Ar-Ge Gündemi” Konferansı’nda Ar-Ge ve inovasyonun sektörün geleceği için önemi vurgulandı.

UGTP Konferanslar Serisi kapsamında düzenlenen “Gıda ve İçecek Sanayi’nin Ar-Ge Gündemi” Konferansı, 9 Haziran’da Sheraton Maslak Otel İstanbul’da geniş bir katılımla gerçekleştirildi. Konferansta UGTP tarafından hazırlanan “2000-2013 Gıda Araştırmaları Envanteri” kamuoyu ile paylaşılırken, konferans kapsamında düzenlenen panellerde de gıda ve içecek sektörünün geleceği için Ar-Ge ve inovasyonun önemine dikkat çekildi.

Sektörün daha rekabetçi olabilmesinin Ar-Ge’ye bağlı olduğu belirtilen oturumlarda, başarılı Ar-Ge çalışmalarının hayata geçirilebilmesinin üniversite, sanayi ve kamunun daha fazla iş birliğine bağlı olduğu, gıda sanayi Ar-Ge politikalarının bütünsel bir yaklaşımla ele alınması gerektiği vurgulandı.

Konferansın açış konuşmaları; UGTP Başkanı Prof. Dr. Vural Gökmen, TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Başkanı İbrahim Yiğit ve Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF) Genel Sekreteri Ersin Taranoğlu tarafından yapıldı.

“Ar-Ge ve yenilik süreçleri bütünsel olarak ele alınmalı”

1 Nisan 2008 tarihinde uygulamaya giren Ar-Ge Kanunu sayesinde, bugün itibari ile ülkemizdeki özel sektör Ar-Ge merkezleri sayısının 154’e, Ar-Ge personeli sayısının ise 22 bine ulaştığını belirten Komisyon Başkanı Yiğit, “Elbette bu gelişmeler sevindirici olmakla birlikte, ülkemiz Ar-Ge göstergeleri açısından gelişmiş ülkelere kıyasla oldukça yetersiz kalmaktadır.” şeklinde konuştu.

Enerji, su ve gıda gibi stratejik öneme sahip alanlarda Ar-Ge ve yenilik süreçlerinin bütünsel olarak ele alınması gerekliliği doğrultusunda hazırlanan “Ulusal Gıda, Ar-Ge ve Yenilik Stratejisi”nin, Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’na sunulduğunu kaydeden Yiğit, Ar-Ge faaliyetlerinin üniversiteler, özel sektör ve kamu işbirliği ile daha da gelişeceğine inandığını ifade etti.

“Sektörel gerçeklere dayalı bir Ar-Ge politikası ortaya konulmalı”

Gıda ve içecek sanayinde Ar-Ge’ye ayrılan bütçenin 100 milyon TL’ye dayandığını söyleyen TGDF Genel Sekreteri Ersin Taranoğlu da, bugün sektörün en temel sorununun, tarımın sanayiye yeterli ve istenen kalitede ham maddeyi sürdürülebilir şekilde arz edememesi olduğunu ifade etti.

Diğer taraftan sektörde faaliyet gösteren yaklaşık 40 bin işletmenin yaklaşık %98’ini KOBİ’lerin oluşturduğuna dikkat çeken Taranoğlu, “Finansman sorunlarıyla uğraşan KOBİ’lerin doğal olarak Ar-Ge kapasiteleri yetersiz kalıyor. Bunun yanında, Ar-Ge konusunda üniversite - sanayi iş birliği de henüz istenen düzeyde değil. Üstüne bir de birtakım yasal düzenlemelerden kaynaklanan sorunları ve uzun bürokratik süreçleri de eklerseniz, sektördeki AR-GE harcamalarının artmasının önündeki temel engellerin ne olduğunu daha iyi görmüş oluruz.” dedi.

Sektörün 2023 hedefinin 40 milyar dolar ihracat olduğunu kaydeden Taranoğlu, 2050 yılına kadar nüfus artışı, kentleşme, talepteki yükseliş, buna karşın giderek azalan doğal kaynaklar, iklim değişikliği gibi pek çok global senaryolar da göz önünde bulundurularak, “İstikrarlı, uzun vadeli ve sektörel gerçeklere dayalı bir Ar-Ge politikasının ortaya konulması” gerektiğine işaret etti.

“Üniversite ve sanayi arasında Ar-Ge odaklı iletişim kanalı”

UGTP Başkanı Prof. Dr. Vural Gökmen ise konuşmasında, UGTP’nin ulusal ve uluslararası piyasalara yönelik olarak kaliteli, güvenilir, sağlıklı ve yenilikçi ürünler geliştirilmesi için gıda ve sağlık, gıda kalitesi ve üretimi, gıda güvenliği ve tüketici temalarına odaklı araştırma faaliyetlerinin entegrasyonuna ve bilgi-teknoloji transfer mekanizmaları geliştirilmesine katkı sağlamayı amaçladığını belirtti.

Bu doğrultuda 2013 yılında Stratejik Araştırma ve Yenilik Gündemi ‘Vizyon 2023’ belgesini hazırlayıp, ilgili kesimler ile paylaştıklarını kaydeden Gökmen, şöyle konuştu:

“Vizyon 2023 belgesi, daha başarılı ve rekabetçi bir gıda sektörü için önümüzdeki 10 yılda ele alınmasında yarar görülen Ar-Ge ve yenilik konularını ortaya koyuyor. UGTP olarak, belirlenen öncelikler doğrultusunda örnek projelerin geliştirilmesine aracılık etmek üzere Üniversite-Sanayi İşbirliği Eşleştirme uygulamasını başlattık. Bu uygulamamız, üniversite ve sanayi arasında Ar-Ge odaklı bir iletişim kanalı oluşturmayı amaçlıyor. Bunun için ülkemizde mevcut bilgi birikiminin ve araştırmacı kaynaklarının ortaya konulması gerekiyordu. Bugün paylaştığımız UGTP Gıda Araştırmaları Envanteri’ni, bu gereksinimi karşılamak amacı ile hazırladık.”

Konferansta düzenlenen ilk oturumda; gıda, beslenme ve sağlık alanından akademisyenler “Akademik Açıdan Ar-Ge Gündemi”ni tartıştı. ODTÜ Genel Sekreter Vekili Prof. Dr. Hami Alpas’ın moderatörlüğünde gerçekleşen oturuma; Ege Üniversitesi Gıda Teknolojisi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Taner Baysal, Marmara Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Funda Elmacıoğlu, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Çelik ile TÜBİTAK-TEYDEB-BİYOTEG Yürütme Komitesi Sekreteri Vekili Dr. Naci Sağlam sunumlarıyla katılan isimler oldu.

Gıda ve Kontrol Genel Müdürü Prof. Dr. İrfan Erol’un moderatörlüğündeki oturumda ise iş dünyasından temsilciler “Rekabetçi Bir Sanayi İçin Sanayinin Ar-Ge Beklentileri”ni ortaya koydu. Oturuma; Eti Şirketler Grubu İcra Kurulu Başkanı Hakan Polatoğlu, Yaşar Holding Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Mehmet Aktaş, Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ali Ülker, Tat Gıda, SEK Süt İşletmeleri Grup Yöneticisi Murat Hocalar ve Aromsa A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Murat Yasa konuşmacı olarak katıldı.

“Sanayi ve Akademi Ar-Ge Gündemi Ne Derece Örtüşüyor?” başlıklı kapanış oturumunda ise TGDF Başkan Vekili Rint Akyüz ile ODTÜ Genel Sekreter Vekili Prof. Dr. Hami Alpas görüşlerini katılımcılarla paylaştı.

Gıda Araştırmaları Envanteri

Konferans kapsamında kamuoyuna açıklanan UGTP Gıda Araştırmaları Envanteri, 2000-2013 yılları arasında uluslararası hakemli dergilerde yayınlanmış Türkiye adresli bilimsel makaleleri kapsıyor. Bu kaynaklara erişim amacı ile Thomson Reuters firmasının Web of Science veri tabanı FOOD ve NUTRITION anahtar kelimeleri esas alınarak, TURKEY veya TURKIYE adres kısıtlamalı olarak tarandı. Tarama sonucunda 2000 yılı sonrasına ait 6.299 adet bilimsel esere ulaşıldı. Bu eserlerin doğrudan gıda ve beslenme alanı ile ilgili olmayanları (besicilik, tarımsal uygulamalar, tıp gibi) ayıklandı. Geriye kalan eserler yıllar bazında aşağıda belirtilen UGTP tematik alanlarına göre etiketlendi.

Gıda ve Sağlık

•Gıda Teknolojisi – Mühendisliği

•Gıda Kalitesi

•Gıda Güvenliği

•Tüketici

Bu şekilde etiketlenen yaklaşık 3.000 bilimsel eserin künye bilgileri (başlık, özet, anahtar kelimeler, yazar isimleri ve adresleri, dergi bilgileri, tematik alan) envanter kapsamında arşivlendi.

En çok eser gıda kalitesi üzerine yazıldı

Araştırma sonucuna göre en yüksek eser sayısı 1.368 adet ile gıda kalitesi alanında ortaya çıktı. Bunu 1071 adet eser sayısı ile gıda güvenliği izliyor. Gıda ve sağlık alanındaki eser sayıları genel olarak oldukça düşük bir seviyede (10-20 adet/yıl) seyrederken, son 3 yılda belli bir artış eğilimi göze çarpıyor. Gıda teknolojisi ve mühendisliği alanındaki eser sayılarının ise yıllar itibarı ile yatay bir seyir (20-50 adet/yıl) izlediği gözlemlendi.

UGTP Başkanı Prof. Dr. Vural Gökmen, elde edilen sonuçlar üzerine şu değerlendirmeyi yaptı:

“Gıda araştırma makalelerinin sayısında yıllar itibarı ile düzenli bir artış gerçekleştiğini gördük. Gıda kalitesi ve gıda güvenliği konuları ise en çok yayın yapılan alanlar olarak öne çıktı.

Gıda araştırmaları envanteri, gıda güvenliği alanında ülkemizde yapılan yayınların niceliksel olarak yeterli düzeyde olduğunu ortaya koyuyor. Ancak bu eserlerde ele alınan konuların ülkemizde mevcut gıda güvenliği sorunlarının giderilmesine potansiyel olarak ne düzeyde katkı sağlayabileceği niteliksel olarak değerlendirilmelidir.

Gıda teknolojisi ve mühendisliği alanındaki bilimsel makale sayısındaki artış hızı düşük. Gıda ve sağlık alanında yayınlanan eser sayısı ise 2010 yılı öncesine kadar son derece sınırlı düzeyde. Ancak son 3 yıl içinde yapılan yayınlarda belirgin bir artış göze çarpıyor. Buna rağmen gıda ve sağlık alanında yapılan çalışmaların nicelik olarak hala sınırlı düzeyde kaldığını gördük. Gıda ve sağlık alanı ile gıda teknolojisi ve mühendisliği alanı UGTP tarafından saha ve anket çalışmasına göre yüksek öncelikli alanlar olarak belirlendi. UGTP olarak ülkemizde bu alanlara odaklı bilimsel araştırmalara ivme kazandırılması yönünde tedbirler alınması gerektiğini düşünüyoruz.

Gıda ve tüketici tematik alanına yönelik bilimsel eserlerin sayısı da son derece sınırlı. Gerekli araştırma yoğunluğunun sağlanabilmesi için bu alanda çalışacak kritik araştırmacı kitlesinin yetiştirilmesi gerekliliği ortaya çıkıyor.”

Gıdahattı.com/10.06.2014