Erkan ÇELEBİ
[email protected]
Şarküteri sektörü yeni yatırıma gidecek, 2 milyar dolarlık pazarda kırmızı ve beyaz et ayrılacak
GIDA, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın sucuk, salam ve sosiste karma et uygulamasına son vermek için çalışmalar başlatması, yıllık hacmi 2 milyar dolara ulaşan şarküteri sektörünü yeni yatırımlara yöneltti. Bakanlığın bu ürünlerde karma et uygulamasına son vermesi durumunda, beyaz ve kırmızı et için aynı makine hatlarını kullanan firmaların yeni yatırımına giderek hatları ayırması gerekecek.
GEÇTİĞİMİZ ay yapılan analizlerde yüzde 100 dana diye satılan bazı sucuklarda kanatlı eti (tavuk ya da hindi) tespit edilmesi üzerine, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın sucuk, salam ve sosiste karma et uygulamasına son vermek için çalışmalar başlatması, yıllık hacmi 2 milyar dolara ulaşan şarküteri sektörünü bir anda karıştırdı. Bakanlığın şarküteri ürünlerde karma et uygulamasına son vermesi durumunda, beyaz ve kırmızı et için aynı makine hatlarını kullanan tüm firmaların yeni makine yatırımına giderek, hatları ayırmasını gerektirecek. Bu da sektörde faaliyet gösteren firmalara, hesapta olmayan ek bir maliyet yükü getirecek. Ancak, bir kilogram etin en az 18-20 TL’den satıldığı Türkiye’de, sosisin 4 TL’den, salamın 5 TL’den, sucuğun da 14 TL’den başlayıp, 50 TL’ye kadar ulaşmasının da önüne geçilebilecek.
Aynı çatı altında üretim
Türkiye’de şarküteri üretimi gerçekleştiren tesisler, kırmızı ve beyaz et ürünlerinin üretimini genellikle aynı çatı altında gerçekleştiriyor. Bu da, kırmızı et ve tavuk ya da hindi karışımı üretim yapıldıktan sonra, makinelerin mutlaka yıkanıp, temizlenmesini gerektiriyor. Aksi taktirde, makinelerde kalan kalıntıların, üretilecek farklı ürüne bulaşmasına yol açabiliyor. Bu da, yüzde 100 dana etinden gerçekleştirilen ürünlere tavuk ve hindi etlerinin küçük miktarda da olsa bulaşmasına neden olabiliyor. En ufak bir bulaşma bile analizlerde olumsuz neticeler doğurabiliyor. Bunun önüne geçilebilmesi için de ya kanatlı et ürünleriyle dana eti ürünlerinin ayrı tesislerde üretilmesi ya da her ürün grubu için ayrı makine parklarının oluşturulması gerekiyor. Firmalar şu anda ise yeni makine yatırımı yapmamak için tüm ürün gruplarında aynı makineleri kullanma yoluna gidiyor. İmajı hat ayırarak düzeltecek
Bakanlığın son analiz sonuçlarından nasibini alan Apikoğlu, zedelenen marka imajını düzeltmek amacıyla şimdi yeni makine yatırımına giderek, tavuk ve hindi eti kullandığı hatları, dana eti hatlarından tamamen ayırma yoluna gidiyor. Müşterilerine de 15 Mayıs tarihinden itibaren de bir daha binde 1 dahi karışma olmayacağı taahüdünde bulunuyor. Ayrıca, ilgili dönemde üretilen tüm acılı kangal sucukları da marketlerden tek tek toplayacağı sözünü veriyor.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ise yıllık hacmi 2 milyar dolara ulaşan şarküteri sektörünün yüzde 90’ını oluşturan salam, sucuk ve sosiste karma et uygulamasına son vermeye kararlı görülüyor. İşlenmiş et ürünlerinde hileyi önlemek amacıyla harekete geçen bakanlık, sektörün tüm baskılarına rağmen önümüzdeki 15 gün içerisinde konuyla ilgili yeni bir tebliğ yayınlayacak. Ancak, firmaların gerekli yatırımları gerçekleştirebilmeleri için sektöre de belli bir süre tanınacak. Yeni tebliğ, yürürlüğe girdikten sonra da şarküteri ürünleri ya sadece kırmızı et ya da beyaz etten üretilebilecek. Türk Gıda Kodeksi’nde de değişiklik yapılarak, yeni tebliğe uygun hale getirilecek. Tüm bunların ardından sucuk, salam, sosis gibi ürünler yüzde 100 dana, yüzde 100 tavuk ve yüzde 100 hindi eti olarak üretilebilecek. Yüzde 60 dana, yüzde 40 tavuk eti gibi karışımlar olamayacak. 4 TL’ye sosis, 5 TL’ye salam Pazar Araştırma Şirketi Nielsen’in 2011 yılı verilerine göre, sucuk ürünlerinin toplam şarküteri pazarından aldığı pay, yüzde 54.52’ye ulaşıyor. Salamın payı yüzde 21.24, sosisin payı yüzde 13.21, pastırmanın da yüzde 5.80 payı bulunuyor. Tüm bunları kavurma yüzde 3.17 ile, jambon yüzde 1.14’le, füme et ise yüzde 0.69 pazar payı ile takip ediyor. Türkiye’de kişi başına düşen yıllık şarküteri tüketimi ise 3.6 kilogram oluyor.
Ancak, zincir marketlerde satılan sucuğun kilosu 14 TL’den başlayıp, yüzde 100 dana olanlarda 50 TL’ye kadar çıkabiliyor. Aradaki fark, salamda daha da büyüyor. Piyasada kilogramı 5 TL’den de 35 TL’den de salam satılıyor. Sosisin kilogramı ise 4 TL den başlıyor. Bu yüzde 100 dana etinde 25 TL’ye çıkıyor.
Karışık ürünler suistimale açık
KIRMIZI et fiyatlarındaki artış, işlenmiş et ürünleri pazarında da rekabeti kızıştırıyor. Tavuk ve hindi etinden oluşan beyaz et karışımları suistimallere de açık kapı bırakıyor. Satışa sunulan ürünlerde karışım oranlarının tam olarak belirlenememesi, bu ürünler alınırken muhakkak güvenilir markaların tercih edilmesini gerektiriyor. Bu tür ürünlerde pakette yazan karışım oranıyla fiyatın karşılaştırılması doğru bir yöntem olarak gösteriliyor.
Yeni ürünlerle rekabet kızışıyor
BİR yandan karma et tartışmalarının yaşandığı şarküteri sektöründe diğer yandan da bahar aylarının gelmesi ve mangal sezonunun açılmasıyla birlikte, rekabet de kızıştı. Sucuk başta olmak üzere mangalda ızgaraya yönelik ürünlerde kampanyaları devreye sokan firmalar, şarküteri ürünlerinde 60, 75 ve 90 gramlık ambalajları da piyasaya sürdü. 25 gramlık mini paketleri içeren tek atıştırmalık ambalajlar üretilmeye başlandı. Ayrıca, sucuk çeşitlerinde XL adını verdikleri ekstra büyük ambalajlar da ürün yelpazelerine eklendi. Sektörde faaliyet gösteren firmalar, açılıp kapanabilme özelliği olan ambalajlarla da ürünlerin uzun süre muhafaza edilmesini sağlıyorlar.
Yüzde ‘100’ üretmeyen deşifre edilecek
YÜZDE 100 dana ve tavuk etinden üretim yapma şartının ihlal edilmesi halinde birtakım cezai yaptırımlar devreye girecek. Tebliğ ihlali gerçekleştiren işletmelere idari para cezası kesilmesinin yanı sıra balda ve et ürünlerinde kısa süre önce uygulanan deşifre yöntemine başvurulacak. Bakanlık piyasada bulunan sağlıksız ürünleri piyasadan toplatacak. Sorunlu ürünleri toplatma ve imha ettirme maliyeti üretici firmalara fatura edilirken, uyarı ve para cezası da verilecek. |
