Dünyadaki yiyecekleri kontrol eden 10 firma ve karneleri
Dünyadaki yiyecek ve içecek üretimini kontrol eden en büyük firmalar, çevreye ve insan haklarına ne kadar duyarlı? İşte en büyük 10 şirketin karnesi...
Yukarıda, Şubat 2014’te Endonezya’daki Borneo adasında çekilen bir fotoğrafı görüyorsunuz. Fotoğrafta orman arazisinde bulunan ağaçlar kesilerek, palm yağı üretimine uygun ağaçlar dikmek için yer açılıyor. Bu fotoğraf, gıda firmalarının bazen çevre konusunda ne kadar duyarsız olabildiğinin göstergesi. Sırf kendi malzeme ihtiyaçları için koca bir ekosistemi yok etmekten ve beraberinde pek çok canlının da yok olmasına sebep olmaktan çekinmeyen bazı firmalar, ne yazık ki Dünya ’mızı çok kötü bir sona doğru sürüklüyor. İşte Oxfam International adlı şirket, bu ve benzeri konularda çalışmalar yapıyor. Tüm dünyada fakirliğe çözüm bulmak için çalışan Oxfam International, “Behind the Brands” (Markaların Ardında) adlı raporunda, dünyanın en büyük ve en etkili 10 yiyecek içecek firmasını listelerken, firmaların çevre, işçi hakları, iklim değişikliği gibi konularda neler yaptığını da raporladı. Zira listede yer alan güçlü firmalar, tüm dünyadaki insanların beslenmeleri ve çalışma koşulları yanında, çevre üzerinde de büyük bir etkiye sahip.
24/7 Wall St. Adlı ekonomi portalı da raporla ilgili analizine, söz konusu şirketlerin pazar büyüklüğünü, net kazançlarını, fon büyüklüğünü ve işçi sayısını ekledi.
Haberde yer alan bilgiler, firmaların raporlama dönemlerinin sona erdiği günün kuruna dayanarak, yabancı para birimlerinden dolara çevrildi. Markalarla ilgili bilgiler ise, firmaların internet sitelerinden ve Oxfam’dan alındı. Geçtiğimiz yıl tarım ve gıda sanayii, 1 milyardan fazla insan için iş kapısı oldu. Bu da dünyadaki işgücünün 3’te 1’i demek. Hayli zengin bir sektör olan tarım ve gıda sanayiini etkileyen şirketlerin sayısı ise oldukça az. İşte bu şirketlerin isimleri karneleri…
1. Associated British Foods PLC Hasılat: 21.1 milyar dolar (yaklaşık 46 milyar TL)
Reklam harcaması: Belirtilmemiş
Kar: 837 milyon dolar (yaklaşık 1 milyar 821 milyon TL)
İşçi sayısı: 112 bin 652
İngiliz yemek markası Associated British Foods, bugünkü küresel büyüklüğüne çoğunlukla yatırımlar yaparak ulaştı. Firma bugün şeker fabrikaları işletiyor, toptancılar ve sektördeki müşteriler için gıda bileşenleri satıyor. Aynı zamanda Mazola mısır yağı ve Twinings çayı gibi tüketim markalarının da üreticisi. Oxfam’a göre ise şirketin çevre bilinci konusundaki puanı düşük. Düşük puana sahip olmasının başlıca sebepleri, çevresel etki değerlendirmesini düzgün yönetememesi ve su tedarik zincirinin yönetimi konusunda güçlü uygulamalar yürütememesi.
2. The Coca-Cola Co.
Hasılat: 46.9 milyar dolar (yaklaşık 102 milyar TL)
Reklam harcaması: 3.0 milyar dolar (6 milyar 530 milyon TL)
Kar: 8.6 milyar dolar (18 milyar 710 milyon TL)
İşçi sayısı: 130 bin 600
Dünyanın en değerli markalarından biri olan Coca Cola, geçtiğimiz yıl 28.2 milyar içecek sattı. Bunlardan yüzde 47’si Coca Cola ticari markasına aitti. Bu durumda Coca Cola Co’nun bir önceki mali yılda yaptığı satışlar, yaklaşık 47 milyar doları (yaklaşık 102 milyar TL) buldu. Coca Cola Oxfam’ın raporunda, çalışan kadınlara yönelik ayrımcılığa dikkat çekmesi ve kadınların üretimde daha güçlü pozisyonlara yükselmesi anlamında başarılı puanlar aldı. Şirket aynı zamanda arazi yönetimi konusundaki pratiklerinden de iyi puanlarla ayrıldı.
3. Groupe Danone S.A. Hasılat: 29.3 milyar dolar (yaklaşık 64 milyar TL)
Reklam harcaması: 1.2 milyar dolar (2 milyar 610 milyon TL)
Kar: 2 milyar dolar (4 milyar 350 milyon TL)
İşçi sayısı: 104 bin 642
Fransız Danone Grubu, tam anlamıyla küresel bir şirket. En çok satış yaptığı pazar ise Rusya. Onu Fransa, ABD, Çin ve Endonezya takip ediyor. Şirketin sahip olduğu Danone Danoy markası, dünyanın en büyük taze süt ürünleri satıcısı konumunda. Şirketin 2013’teki satışlarının yarısı Danone Danoy’dan geldi. Şirket aynı zamanda yeni doğan beslenme ürünlerinde ve şişe su alanında da dünyadaki en büyük üretici. Şirket politikaları konusunda yüksek puanlar alan Danone Grubu, saydamlık ve su kaynaklarının iyi yönetilmesi konusunda da başarılı oldu. Öte yandan diğer politikalar konusunda, mesela arazilerini ve çiftçilikle ilgili sorunlarını ele alış biçimlerinde düşük puanlar aldı. Danone Grubu, kadınların tarım üretimi konusundaki sorunlarını çözmekte başarısız olduğu için, bu alanda Oxfam’dan en düşük puanı alan şirket oldu.
4. General Mills, Inc. Hasılat: 17.9 milyar dolar (yaklaşık 39 milyar TL)
Reklam harcaması: 1.1 milyar dolar (2 milyar 390 milyon TL)
Kar: 1.8 milyar dolar (Yaklaşık 4 milyar TL)
İşçi sayısı: 43 bin
Amerika’nın en bilindik bazı markaları bu grup tarafından üretiliyor. Betty Crocker, Green Giant ve Pillsbury gibi. Ancak önemli politikalara genel yaklaşım konusunda, en düşük puanları da General Mills, Inc. aldı. İklim değişikliği konusunda en az farkındalığa sahip olan şirket, bu konuda da çok az adım atıyor. Öte yandan şirket son zamanlarda, tedarik zincirindeki sera gazı salınımının azaltılması için çalışmalar yapacağını duyurdu. Duyurunun bir bölümünde de General Mills bazı emisyon hedefleri koyacağı, tedarikçilerinin uygulamalarını gözden geçireceği, en büyük palm yağı ve şeker tedarikçilerinin adlarını vererek saydamlığı artıracağı konusunda da söz verdi.
5. Kellogg Co.
Hasılat: 14.8 milyar dolar (32 milyar 200 milyon TL)
Reklam harcaması: 1.1 milyar dolar (2 milyar 390 milyon TL)
Kar: 1.8 milyar dolar (yaklaşık 4 milyar TL)
İşçi sayısı: 30 bin 277
En büyük yiyecek şirketleri arasında olan Kellog, buna rağmen görece az hasılata sahip. Şirket buna rağmen 2013 yılında yaklaşık 15 milyar dolarlık (32 milyar 200 milyon TL) satış hasılatı ile, buna yakın miktarlarda toplam varlık elde etti. Firma aynı zamanda Kellogg’s mısır gevreği, Keebler ve Pringles gibi pek çok tanınmış markanın da sahibi. (Pringles’ı 2012’de 2.7 milyar dolara [yaklaşık 6 milyar TL] satın almışlardı.) Kellogg’un sitesinde yer alan bilgilere göre firma, dünyadaki en büyük mısır gevreği firması ile en büyük ikinci kurabiye markası. Toplamda bakıldığı zaman Kellogg, 180 farklı ülkeye ihracat yapan, 1600 farklı yiyecek markasının üreticisi durumunda. Oxfam’ın genel notuna bakıldığında, listedeki 10 firma arasında sondan 3. olduğu görülüyor. Ancak Oxfam’ın bu yakınlarda yaptığı bir duyuruda, Kellogg’un tedarik zincirindeki sera gazı salınımını düşürme çabalarından övgüyle söz edildi.
6. Mars, Inc.
Hasılat: 33 milyar dolar (71 milyar 770 milyon TL)
Reklam harcaması: 2.2 milyar dolar (4 milyar 790 milyon TL)
Kar: Belirtilmemiş
İşçi sayısı: 60 bin
Dünyanın en büyük 10 yemek firmasından biri olan Mars, aynı zamanda bunlar arasında özel sektöre ait tek şirket. M&Ms, Milky Way, Snickers ve Twix gibi tanınmış çikolata markaları Mars’a ait. Bunun yanında Uncle Ben’s adlı pirinç firmasıyla, sakız ve şeker firması Wrigley de bu şirkete ait. Listedeki tüm şirketler arasında, su ve arazi sorunlarına karşı politika üretmek konusunda en düşük puanı bu firma aldı. Oxfam firmaya her iki konuda da az bilgili olduğu ve çevreye verdiği zararların farkında olmadığı için ceza verdi.
7. Mondelez International, Inc.
Hasılat: 35.3 milyar dolar (76 milyar 780 milyon TL)
Reklam harcaması: 1.9 milyar dolar (4 milyar 130 milyon TL)
Kar: 3.9 milyar dolar (8 milyar 480 milyon TL)
İşçi sayısı: 107 bin
2012’de Kraft Foods şirketi Kraft Foods Group ve Mondelez olarak ikiye bölündü. Kraft Food Group Kuzey Amerika’daki süpermarket firmalarını alırken, Mondelez abur cubur ve şeker firmalarını üstlendi. Mondelez’in firmaları arasında Cadbury, Nabisco, Oreo ve Trident ile beraber başka pek çok firma daha bulunuyor. Şirket geçtiğimiz yıl 35 milyar dolardan (76 milyar 780 milyon TL) fazla gelir elde ederken, 72 milyar dolardan fazla aktif varlık elde etti. Mondelez şirketi, Oxfam’dan saydamlık konusunda düşük puanlar aldı. Aynı zamanda iklim değişikliği konusunda ve çalışanlarına yönelik tutumları da Oxfam tarafından zayıf bulundu.
8. Nestlé S.A. Hasılat: 103.5 milyar dolar (225 milyar 110 milyon TL)
Reklam harcaması: 3 milyar dolar (6 milyar 520 milyon TL)
Kar: 11.2 milyar dolar (24 milyar 360 milyon TL)
İşçi sayısı: 333 bin
Nestlé tüm bu 10 şirket arasında en büyük olanı. Geçtiğimiz yıl 92 milyar İsveç frangı (yaklaşık 219 milyar TL) hasılat elde eden şirketin net karları ve toplam varlıklarına bakıldığında, diğer firmalarınki cüce gibi kalıyor. Aynı zamanda Nestlé saydamlık, suyun kullanımı, iklim değişikliği gibi önemli şirket politikalarına yaklaşımı konusunda da yüksek puanlar aldı.
2013 yılındaki raporlarda Oxfam, Nestlé’nin Fildişi Sahilleri’ndeki kakao tedarik zincirindeki işgücü sömürüsünü fark etmesi ve bu konunun üzerine gitmesinden, övgüyle bahsediyor.
9. PepsiCo Inc. Hasılat: 66.4 milyar dolar (144 milyar 420 milyon TL)
Reklam harcaması: 2.5 milyar dolar (5 milyar 440 milyon TL)
Kar: 6.7 milyar dolar (14 milyar 570 milyon TL)
İşçi sayısı: 274 bin
Pepsi, Mountain Dew, Gatorade gibi ünlü içecek firmalarına sahip olmasının yanında PepsiCo Tostitos, Doritos, ve Quaker adlı yiyecek firmalarının da sahibi. Dünyada hemen hemen çeyrek milyon insana iş sağlayan firma, dünyanın en büyük reklam verenlerinden de birisi. Advertising Age dergisi, 2012 yılında PepsiCo’nun tüm dünyadaki basın harcamalarının 2.5 milyar dolar (5 milyar 440 milyon TL) olduğunu tahmin ediyor. Marka değerini ölçen Interbrand, BrandZ ve CoreBrand firmalarına göre Pepsi, dünyadaki herhangi bir sektörde yer alan en değerli marka. Oxfam’ın kontrol ettiği diğer 3 içecek şirketine göre, PepsiCo’nun politikalar konusundaki puanları daha düşük. Öte yandan şirketin CEO’su Indra Nooyi’nin baskıları sayesinde, PepsiCo daha sağlıklı içecekler üretmeye başladı. Bu da şirketin bir alanda bile olsa, şirket sorumluluğu anlamında ciddi bir üne sahip olmasını sağladı.
10. Unilever Group Hasılat: 68.5 milyar dolar (yaklaşık 149 milyar TL)
Reklam harcaması: 7.4 milyar dolar (yaklaşık 16 milyar TL)
Kar: 6.7 milyar dolar (14 milyar 570 milyon TL)
İşçi sayısı: 174 bin 381
Unilever’in üretimleri yalnızca yiyecek ve içecekle sınırlı değil. Birleşik Krallık (ve Hollanda) merkezli grup, aynı zamanda kişisel ve ev bakımı konusunda da ürünler yapıyor. Firmanın yiyecek ve içecek işlerine geçtiğimiz yıl 23 milyar Euro (65 milyar 730 milyon TL) değer biçildi. Unilever’in geçen yılki toplam hasılatı ise 50 milyar Euro (yaklaşık 143 milyar TL). Unilever’in sahip olduğu firmalar arasında Lipton çayları, Hellman’s mayonezleri ve Ben&Jerry’s dondurmaları da bulunuyor. Firmanın politikalar konusundaki puanları genel olarak iyi. Oxfam, çalışanlara yönelik politikalarla tarımcılık politikaları açısından en yüksek puanı Unilever’e verdi. Bu kondua Nestlé’den sonra ikinci sırada geliyor.
|
