LİMON TIKANIKLIK HASTALIĞI
Lemon sieve-tube necrosis
1. TANIMI VE YAŞAYIŞI
Limon tıkanıklık hastalığı, limonların önemli hastalıklarından biridir. Hastalık limonlarda floemde tıkanıklığa neden olur. Hastalık, virüs benzeri bir hastalık olup, etmeninin özellikleri bilinmemektedir.
2. BELİRTİLERİ, EKONOMİK öNEMİ VE YAYILIŞI
Hastalıklı limonlarda ağaçlar henüz 4-5 yaşlarında iken belirtiler görülmeye başlar. önce aşı yerinin hemen üstünde dışarıya doğru hafif şişme görülür. Ağaç yaşlandıkça aynı yerde, yer yer ur şeklinde şişkinlikler olabildiği gibi, bu şişlikler ağacı saran bir kuşak şeklinde de olur
10-15 yaşını geçmiş ağaçlarda şişen kısımlar anacın üstüne sarkar. Sarkan kısmın kambiyum ve floem dokuları zarar görür.
Dolayısıyla köklere besin maddelerinin gitmesi aksar, ağacın gelişmesi durur, yapraklar sararır, dökülür ve ince dallarda kurumalar olur. Şişen kısımlarda zamk akıntısı görülür,
Aşının hemen üstündeki şişen kısımdan çakı ile kabuk kesiti alındığında, kabuğun oduna bakan iç kısmında gözle görülebilen çok küçük irili ufaklı delikler ve bunun karşısındaki odun yüzeyinde iğne ucu gibi ince çıkıntılar görülür. Hastalığın bu belirtileri, Tristeza'dan farklı olarak sadece aşı yerinin üzerinde yer almaktadır.
Limon ve turunç anacının floem boruları nekrozlaşır ve köklere doğru gıda iletim fonksiyonunu kaybederler. Bitkinin özüm-lediği maddeler aşı yerinden geçip turunç anacının kök sistemine ulaşamadığı için kökler zamanla çürüyüp ölmeye başlar ve ağaçlarda %50-90'a kadar verim kaybı görülebilir.
Hastalık aşı materyali ile yayılır ve dünyanın her yerinde yaygın olarak bulunur. Tristeza ile bulaşık olan limonlarda her iki hastalığın bulunması durumunda belirtiler çok daha şiddetli olup, ağaç çok kısa zamanda şiddetli kloroz ve çalılaşma göstererek ölür.
3. KONUKÇULARI
Eureka ve birçok ticari limon varyetesi bu hastalığa karşı çok duyarlıdır. Akdeniz bölgesinde üretilen ve Uçkurutan hastalığına karşı dayanıklı olan Memeli (Demre) limon çeşidinde, bu hastalık %100 yaygınlık göstermektedir. Ayrıca İtalyan çeşidi olan Monocello limon çeşidinde de hastalık saptanmıştır.
4. MÜCADELESİ
— Hastalık etmenlerinden ari sertifikalı fidan kullanılmalıdır.
— Budama alet ve ekipmanları ile aşı bıçağı bir ağaçtan diğerine geçerken %2'lik sodyum hipoklorid solüsyonuna batınlarak dezenfekte edilmelidir
— Ayrıca kaba limon (rough limon) ve Troyer citrange gibi dayanıklı anaç kullanılması tavsiye edilir. |
