ALİ EKBER YILDIRIM / TARIM DÜNYASINDAN Fındık üreticisi endişeli... aey@dunya.com
Fındık sezonu sessiz sedasız açıldı. Geçmiş yıllardaki gibi sezon öncesi bir hareketlilik yok. Üretici fındığını toplamaya başladı. Bir hafta 10 güne kadar fındık pazara inecek. Bu yıl devletin fındık fiyatı açıklaması veya ürün alması beklenmiyor. Piyasa tamamen küresel firmalara ve özel sektöre emanet. Üretici sahipsiz ve endişeli. Oluşacak fiyatın maliyetin altında kalacağı endişesi var.
Fındığın maliyeti ne kadar? Üretimin en yoğun olduğu Ordu'da maliyetle ilgili bir komisyon oluşturuldu. Ordu Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Turan Karadeniz, Ordu Ziraat Odası Başkanı Necat Avcı, Fındık Araştırma İstasyonu Müdür Vekili Fatih Özdemir, Ordu İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü Ziraat Teknikeri Coşkun Öztürk, Ordu Fiskobirlik Yönetim Kurulu Başkanı Cemil Kurucu, Fiskobirlik Genel Müdürlüğü'nden Ziraat Mühendisi Mustafa Yardım, Ordu Ticaret Odası Yönetim Kurulu Üyesi Ayhan Yılmaz, Ordu Ticaret Borsası Başkan Yardımcısı Cengiz Bilgihan, Ordu Ziraat Mühendisleri Odası'ndan Mustafa İşler, Fatsa, Ünye, Aybastı, Ulubey, Gölköy, Kabadüz, Korgan, Perşembe, Kumru, Akkuş, İkizce, Gürgentepe, Çamaş ziraat odalarının başkan ve temsilcilerinden oluşan komisyon ayrıntılı maliyet hesabını çıkardı. Komisyon raporuna göre fındık üretiminin en yoğun olduğu Ordu'da 1 kilo fındığın maliyeti 4 lira 71 kuruş. Bunun üzerine refah payı eklendiğinde kabuklu fındığın kilosunun 5 liranın üzerinde olması gerekiyor. Şu anda geçmiş yıllardan kalan kabuklu fındığın kilosu piyasada 4 lira ile 3.8 lira arasında alıcı buluyor. Devlet adına fındık alımı yapılmaz ve piyasayı düzenleyici bir kuruma görev verilmezse fındık fiyatının yükselmesi zor. Geçen yıla göre fındık rekoltesi yüksek. Geçen yıl olağanüstü bir sezon yaşandı. Kabuklu fındık üretimi 430 bin tondu. Bu nedenle fındık fiyatı bir ara 7.5 liraya kadar çıktı. Bu sene rekoltenin 550-600 bin ton arasında olması bekleniyor. Bu yüksek rekolte nedeniyle fiyatın düşük oluşacağı endişesi var.
Endişe sadece fiyatla ilgili de değil. Devlet adına arz fazlası fındığı alacak herhangi bir kurum görevlendirilmedi. Piyasada fındık fiyatı çok düşerse kim müdahale edecek? Bu da belli değil. Hükümetin, üç yıl süreyle uyguladığı ve üreticilere her yıl dekar başına 150 lira alan bazlı destek uygulaması sona erdi. Bu sene destek verilip verilmeyeceği belli değil. Bakanlar Kurulu'nun 7 Mayıs 2012 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan "2012 Yılında Yapılacak Tarımsal Desteklemelere İlişkin Karar"ında fındığa ilişkin hiçbir destek yok. Eğer destek verilirse hükümetin ek bütçe ayırması gerekecek.
Fındıkta üretici cephesinde endişeli bir bekleyiş sürerken sanayici cephesinde hareketlenme var. Fındığı ürünlerinde kullanan ve dünyanın en büyük fındık alıcıları konumundaki küresel şirketler Türkiye'de kabuklu fındık piyasasına yerleşiyor. Dünyanın en büyük şekerleme şirketlerinden ve en fazla fındık alan firmalarından Ferrero Manisa'da fabrika yatırımı yaptı. Gelecek yıl faaliyete geçmesi planlanan fabrika Türkiye'de en çok fındık alan tesislerden biri olacak. Ferrero bu yatırımı sürdürürken fındık işleyen ve ihracat ağırlıklı çalışan İzmit'teki Stelliferi Fındık ve Gıda Sanayi'ni satın aldı. Ferrero'nun Türkiye'ye yatırım yaparak yerleşmesi fındık piyasasındaki dengeleri değiştirecektir. Türkiye, daha fazla fındık ihraç etmek yerine fındığı iç piyasada tüketerek mamul ihraç edecek. Ferrero'nun yaptığını diğer şirketlerde yapıyor. Yıllarca Türkiye'den fındık alan dev firmalar strateji değiştirerek Türkiye'ye yerleşiyorlar. Doğrudan fındık almaları bugüne kadar bu dev şirketlere fındık temin eden ve ihraç eden fındık firmalarını zorlayacak. Dev firmalar kendi fındığını kendisi piyasadan alacak. Onlara fındık temin eden firmaların bir bölümü iş yapamayacak. Özetle fındıkta yeni bir sezon başlarken üretici endişeli, sanayici ve ihracatçı cephesinde hareketlilik var. Fındıkta yeni bir dönem başlıyor.
* * * *
AKİB'e teşekkür
Hafta sonu Mersin'de önemli bir toplantı vardı. Akdeniz İhracatçı Birlikleri'nin (AKİB) düzenlediği Turunçgil Zirvesi'ne Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan katıldı. Törende Vahap Munyar, Abdurrahman Yıldırım, Celal Toprak, Okan Müderrisoğlu, Mehmet Uluğtürkan ile birlikte bize de bir ödül takdim edilecekti. Öncelikle AKİB yöneticilerine ve hafta sonu İzmir Gazeteciler Cemiyeti'nin kuruluş yıldönümü nedeniyle katılamadığım törende ödülümü alan Mersin Büromuzun çalışkan muhabirlerinden Derya Eğrican Güleç'e sonsuz teşekkürler. http://www.dunya.com
|