Organik olan her şeyi anlamsızca 'yakarak' hem iklim değişikliğine katkıda bulunuyor hem de organik gübre olarak kullanılabilecek bu değeri yok ediyoruz. Sahi biz neyi yakıyoruz?
Bilimsel araştırmalar M.Ö. 2000’de Çinli ve M.S. 1. yy’da Romalı çiftçilerin hasadın ardından organik artıklarını yakmadıklarını veya çöpe atmadıklarını gösteriyor. İşlem modern tarımın başlangıcına kadar nesiller boyu uygulanmış. Peki Romalı çiftçiler tarlalarındaki çeri çöpü temizlemeyecek kadar tembel veya pis insanlar mıydı? Tabii ki hayır. Onlar organik atıklarını kompost olarak değerlendirip toprağın verimliliğini korumasını sağlıyorlardı. Yani bizlerin bugün besinlerin kimyasal gübre, hormon, tarım ilaçları gibi nedenlerle kanserojen etkilerinden kaçınmaya çalışarak uygulamaya çabaladığımız ‘organik tarım’ yapıyorlardı.
Günümüzde insanoğlu açlık sorununu bir türlü aşamadı. BM verilerine göre 900 milyonun üzerinde insan açlığın pençesinde. Nitekim, eski FAO başkanlarından E. Saouma “Dünya bu gidişle mi gelecek milyarları beslemeyi düşünüyor?” diyerek durumun ciddiyetine işaret etmiştir. Diğer taraftan ticari gübreler, hormonlar gibi çeşitli kimyasallar ile her çeşit üründe birim alandan maksimum verim alınabilmesine karşın, artık yiyecek-içeceklerin ne eski tatlarının ne de dayanıklılıklarının kaldığı da görülmektedir. 1992’de Rio’da gerçekleştirilen BM Çevre ve Kalkınma Konferansı’nda da kimyasalların daha az, organik gübrelerin daha fazla kullanılacağı tarım tekniklerinin geliştirilmesi önerisi benimsenmiştir.
Hem doğaya hem cebe...
Dünyada doğal tarımsal üretim eğilimi hızla artarken biz ne yapıyoruz? Çevremizde organik olan her şeyi topluyor, anlamsızca ve bindiğimiz dalı kesercesine ‘yakarak’ hem iklim değişikliğine katkıda bulunuyor hem de organik gübre olarak kullanılabilecek bu değeri yok ediyoruz. Sahi biz neyi yakıyoruz? Bahçelerimizde biçtiğimiz çimleri, ağaçlardan dökülen yaprakları ve dalları hatta topraktaki biyolojik çeşitliliği de yok ederek tarlalardaki organik artıkları anız diye yakıyoruz. Fazla ıslak olduğu için yakamadığımız evsel organik artıkları da kolayca poşetleyip çöpe atıyoruz.
Örneğin büyük şehirlerdeki sitelerde biçildikten sonra çöpe atılan çim miktarını tahmin etmeye çalışın. Oysa aynı siteler her yıl toprak iyileştirme için organik madde satın almakta ve gübreleme yapmakta. Harcanan toplam parayı tahmin etmeye çalışın. Bunun yerine sitelerin bir köşesinde ayrılacak basit kompost alanlarıyla sitenin tüm toprak ıslah çalışmaları için gerekli olan organik madde sağlanabilir. Böylece site giderleri düşerken, bu çaba doğaya katma değer olarak geri dönecektir.
Aslında bahçesi olan herkes ve hatta apartmandakiler balkonlarında teneke kutuda kompost yaparak hem doğadan geleni doğaya döndürmüş hem de çöp dökme alanlarındaki organik atık yükünü hafifletmiş olacaklardır. Nitekim Avrupa’da kompost yapımı peyzaj düzenlemelerinin doğal bir parçası olup; parklarda, sitelerde, ev bahçelerinde organik artıklar toplanarak kompost yapılmaktadır.
Tekrarlayalım: Çinli ve Romalı çiftçiler çok mu tembeldi ya da biz açlıkla pençeleşen dünyanın sigortası olan bu serveti yakarak modern mi oluyoruz? Yoksa yalnızca bilinçsizce davranıp kolaya mı kaçıyoruz?
Basit kompost hazırlama tekniği
Kompost, bitkisel atıkların, otların yığılarak çürütülmesinden meydana gelen doğal bir gübredir. Kompost için toplanan organik materyalle, gölgede toprak zemin üzerine 1-3 metre yükseklik, 2-3 metre genişlikte kuzey-güney yönünde uzanan şeritler oluşturulur. Organik materyal toprakla değişimli olarak her tabaka 30 cm’yi geçmeyecek şekilde yerleştirilir. Her kata bir miktar kireç serpilmesi kompost oluşumunu hızlandırır. Bu yığınların üstü toprakla kapatılmalı, sulanmalı ve arada altüst edilmeli. Her işlemden sonra yığın toprakla kapatılmalı. Kompost, altı ay veya iki yıl gibi belli bir olgunluğa ulaştıktan sonra kullanılmalıdır. Kompostun hazır hale geldiği, artıkların tanınmayacak bir hale gelmesi, gevşekleşmesi ve gri-siyah bir renk almasıyla anlaşılır.
