1980’lerde mercimek fazlalığı yaşayan ülkemizde tüketim artsın diye mercimeğin faydalarını anlatan ‘Mercimek Ayşe’ lakaplı Prof. Dr. Ayşe Baysal 84 yaşında. İlk beslenme profesörü olan Baysal günümüzde çok konuşulan isimlerin önerilerine karşı çıkarak “Kardiyoloğun, spor akademisi mezununun beslenmeyle ilgisi ne” diyor.
YAŞAMINI doğru beslenmeye adayan Prof. Dr. Baysal, kurucusu ve onursal başkanı olduğu Prof. Dr. Ayşe Baysal Beslenme Eğitimi ve Araştırma Vakfı’yla (BESVAK) çabalarını sürdürüyor. Bir yandan bilim ödülleri ve öğrenci bursu verirken diğer yandan kampanyalardan geri kalmayan Prof. Dr. Baysal’ın son çabalarından biri de ekmeği hedefleyenlere karşı oldu. Prof. Dr. Baysal, “Ortalıkta o kadar çok yanlış bilgi dolaşıyor ki... Beslenme ve diyetetik bir bilim. Spor öğretmenleri (Şeyda Çoşkun) ne ders almış ki diyet öneriyor. Kurslarda öğrendikleriyle yanlış bilgiler veriyorlar” diyor.
KARATAY EKMEKTE HATALI
Kardiyolog Prof. Dr. Canan Karatay’ın ekmeği yasaklamasının bilimsel bir yaklaşım olmadığını söyleyen Prof. Dr. Baysal, “Ekmek için bu şeker diyor. Hayır efendim, ekmek şeker değil. Şekerde protein olmaz, ekmekte var. Ben ‘Ekmek yemeyin’ denmesini topluma hakaret sayıyorum. Türkiye’nin temel besini ekmek. sağlık bakanlığı ile ekmeği iyileştirmek için yapılan çalışmaların hepsine katıldım. Un üreticileri de bizimle işbirliği yaptı.
ÇOCUKLARA YUMURTA
Temmuzdan beri unun, dolasıyla ekmeğin mineral içeriği 3 katına çıkarıldı. En iyi magnezyum kaynağı oldu. Obezitenin nedeni ekmek değil” diyor. Yüksek proteinli diyetlerin Prof. Dr. Karatay’ın buluşu değil, yıllardır bilinen Atkins diyeti olduğunu anlatan Prof. Dr. Baysal, şunları söylüyor: “Evet fazla kilolarda biraz proteini artırmak daha kolay kilo vermeyi sağlar. Ama sürekli protein yemek zararlı. Proteinler emilerek aminoasitlere ayrılıyor. Kana geçiyor, karaciğere taşınıyor. Karaciğer bunlardaki azot grubunu ayırmak için uğraşıyor. Ondan sonra karaciğer çıkan amonyağı üreye çeviriyor. Karaciğer ve böbrekler boşuna yoruluyor. Günde 1 gram proteine ihtiyaç varken fazlası üre olarak atılıyor. Daha sonra da kemikleri eritiyor. Yüksek protein özellikle hayvansal kaynaklı protein yiyeceklerde osteroporoz çok daha yaygın görülüyor. Yumurta en ucuz protein kaynağı. Yoksul insanların mutlaka tüketmesi gerekiyor. Yumurtanın ete göre bir üstünlüğü var. Sarısındaki lesitin beynimizi çalıştırıyor. Özellikle çocukların başarısı için günde bir yumurtayı tavsiye ediyoruz.”
TEREYAĞI MASUM OLMAZ
Baysal ayrıca tereyağ gibi doymuş yağların da kolestrolü artırıcı bir etkisi bulunduğunu söylüyor. “‘Doymuş yağ bir şey yapmaz’ diyor (Canan Karatay)... Yahu bütün dünya ‘yapar’ diyor. Bütün deneyler, bilim adamları, damarlarda fazla miktarda kolesterol biriktiği zaman damarların tıkanacağında birleşiyor. ‘İstediğin kadar yumurta ye, pastırma ye, et ye’ diyor. Ama 5 yıl sonra bunları yiyenler ne olacak? Zarar veren öneriler bunlar. Üstelik özendiriyor da” diyor.
HAREKET EDEN YAKAR
Diyette yasaklar yerine dengeli ve yeterli beslenmenin önemli olduğuna dikkati çeken Prof. Dr. Baysal, obezitenin temel nedenlerinin başında hareketsizliğin geldiğini söylüyor. Prof. Dr. Baysal, yediğini harcayanların şişman olamayacağını söylüyor.
Kanser fobisine karşı
Prof. Dr. Baysal, “Onu yeme kanser olursun” şeklindeki mesajların doğru olmadığını söylüyor. “Gıdaların bu şekilde kötülemesinin anlamı yok. Bütün gıdalardan, az yesinler, gün içinde aldıkları gıdaları dengelesinler” diyor.
TV’den mercimeğin yararlarını anlattı
80’Lİ yıllarının çocuk ve yetişkinleri için Prof. Dr. Baysal, “Mercimekçi Teyze”. Baysal bilime dayalı beslenme bilgilerini kapsadığı takdirde TRT’den gelen teklifi kabul etti. Aslında programın adı “Beslenirken” idi ve Derya Baykal sunuyordu. Baysal ise TRT ekranından mercimeğin çok besleyici ve iyi bir protein kaynağı olduğunu savunuyor, tarifler veriyordu.
NE Mİ YİYORUM?
Öğlen mercimek, yatmadan yoğurt
Röportajdan bir gün önce yedikleri: Kahvaltı: Bir dilim ekmek, bir yumurta, bazen az miktarda tahinli pekmez, az peynir, 2-3 ceviz. Bazen peynir yerine yağsız çökelek ve cevizli karışım tercih ediyor. Ara öğün: Genellikle ihtiyaç duymuyor, çok acıkırsa yoğurt veya bir ekmek parçasının içine ceviz koyup yiyor. Bir porsiyon meyve de bir başka seçenek olabilir. Her zaman bol su içiyor. Öğlen: Yeşil mercimekli, erişteli çorba, bir dilim ekmek. Ara öğün: Yoğurt Akşam: Bir parça tavuk, marul salata, makarna ve bir küçük dilim ekmek. Yatmadan: Yoğurt.
BUNLARI UNUTMAYIN
Asla kızartma!
Salatasız olmaz. Mutlaka en az bir öğünde salata yiyin. Salataları farklı renkteki sebzelerden hazırlayın. Günde iki porsiyon meyve yiyin. Yine farklı renkleri tercih edin. Yemekleri çelik tencerede, ağzı kapalı pişirin. Evde fritöz olmamalı. Yiyeceklerini kızartmayın. Çok canınız çekerse yağsız tavada sık olmamak koşuluyla kızartın.
