Günde 150 tonluk süt kapasitesi ile Küçük Menderes Havzası’nın en etkin tarımsal sanayi kuruluşu haline gelen Tire Koop, küçük üreticilerle işbirliği-güçbirliği içinde Türkiye yapısına uygun bir model yarattı.

DÜNYANIN en verimli havzalarından biri kabul edilen Küçük Menderes’te son dönemde iyice ön plana çıkan süt hayvancılığı bölge ekonomisinde lokomotif rolü oynamaya başladı. Söz konusu sürecin en etkin bölgesel oyuncusu Tire Süt Kooperatifi Başkanı Mahmut Eskiyörük, son on yıllık dönemi şöyle anlatıyor;
“580 ortaklı Tire Süt Müstahsilleri Tarımsal Kalkınma Kooperatifi, 2002 yılında yeni bir yönetim anlayışı ile yapılandıktan sonra hızla gelişti ve 2 bin 300 ortağa ulaşarak, bugün yaklaşık 150 ton günlük süt kapasitesi ile Havza’nın en etkin tarımsal sanayi kuruluşu haline gelmeyi başardı. 2 bin 300 ailenin son 10 yılda yaşadığı sosyo-ekonomik değişim ve bu olgunun bölge ekonomisinde yarattığı çarpan etkisinin sonuçları aslında kırsal refah artışının da göstergesi oldu.”
İşbirliği- güçbirliği
“Türk tarımı çok zor ve tehlikeli bir süreçte” diyor Mahmut Eskiyörük. Bölünmüş ve çok parçalı arazi yapısı en önemli sorun. Üretim maliyetlerinin hızla artması da dünya ile rekabetin sağlanmasında en önemli engel. Oysa küresel rekabet ortamına ayak uydurabilmek için işletmelerin mutlaka büyümesi gerekiyor. Ancak, bu büyüme küçükleri yok ederek değil, küçük işletmeleri ‘kooperatif’ çatısı altında bir araya getirerek gerçekleştirilmeli. Eskiyörük, “İşte biz Tire Süt Kooperatifi olarak küçük üreticileri yok etmeden, işbirliği-güçbirliği yaparak, Türkiye yapısına uygun bir model yarattık” değerlendirmesini yapıyor.
Ölçek ekonomisi
2 bin 300 küçük işletmenin ortak karar alıp, birlikte hareket etmesi küçük çiftçinin maliyetlerini aşağı çekiyor. Böylece Kooperatif yönetiminin üretim planlaması yapması kolaylaşıyor. Üretici ortaklara sağlanan hizmetleri şöyle anlatalım; Çiftliklere ve köy merkezlerine kurulan soğutma tankları ile sütte soğuk zincir ve kalite sorunu çözülerek AB standartlarına uygun hale getirilmiş. Ayrıca ortaklara yem, tohum, gübre, veterinerlik, makine, akaryakıt, market desteği de sağlanmış. Bütün bunlar üretim maliyetini düşürme yönünde önemli katkılar yaratmış durumda. Mahmut Eskiyörük, “Ortaya çıkan ölçek ekonomisi sayesinde rekabetçiliği ve verimli işletme yönetimini öğrendik” diyor. Son on yıllık dönemde küçük üreticilerin söz konusu modelle ayakta kalmayı başarması, bölge ekonomisine yapılan en önemli katkı.
Yeni projeler
Bu yıl iki önemli proje faaliyete geçecek. Tire OSB’de hizmete girecek Süt ve Süt Ürünleri İşleme Tesisi’nde, halen devam eden pastörize ve organik sütün yanısıra beyaz peynir, kaşar, yoğurt ve ayran gibi diğer süt ürünleri de üretilebilecek. Diğer proje ise İZKA’dan alınan hibe desteği ile devreye girecek Et ve Et Ürünleri İşleme tesisi. Burada üretici ortakların kesimlik hayvanları işlenecek. Tire Süt; sucuk,sosis,salam,köfte ve şiş köfte imalatıyla artık hayvancılıkta entegre üretim aşamasına geçmeyi planlıyor.
Yani hedef büyük. Tarım-sanayi entegrasyonu ile örnek bir kırsal kalkınma modeli yaratabilmek. Küçük işletmelerin bir araya gelmeleriyle ortaya çıkan sinerji kırsal bölgede sürdürülebilir gelir artışına dönüştürebilirse, Tire Süt hedefine ulaşmanın mutluluğunu yaşayacak.
İSTİKRARSIZ FİYAT
Bütün bu olumlu gelişmelere karşılık
süt fiyatlarındaki sert iniş çıkışlar üretici başta olmak üzere tüm sektörü sıkıntıya sokuyor. Öyle ki, yem fiyatlarının son altı aydaki artış oranı yüzde 30. Buna karşılık aynı dönemde süt fiyatlarında yüzde 30 düşüş meydana geliyor. Oysa sürdürülebilir üretimin sağlanabilmesi için dünya ölçeğinde temel kıstas 1 lt süt ile en az 1,5 kg yem alınabilmesi. Kooperatif Başkanı, ”Üreticinin bu koşullarda para kazanması mümkün değil” diyor.
OKUL SÜTÜ ÇÖZÜMÜ
Bahar aylarında üretimin artmasıyla sorun daha da ağırlaşacak. Mahmut Eskiyörük,kısa vadede çözüm olarak “Okul Sütü Projesi”ni öneriyor. Şu anda sözkonusu projeye Büyükşehir Belediyesiyle birlikte Bergama ve Seferihisar Belediyeleri destek veriyor. Eskiyörük “Aslında hükümetin ‘Okul Sütü Projesi’ne sahip çıkmasını bekliyoruz. Eğer bu uygulama yaygınlaştırılırsa üretim-tüketim dengesinin sağlanmasına ciddi katkı yapabilir” diye konuşuyor.

İsmail UĞURAL