Gidya nedir ve nerelerde ne amaçla kullanılır?

Türkiye Gidya cevherini kullanamıyor

Afşin-Elbistan Termik Santrali B Ünitesi İşletme Müdürü Alper Özcan, milyonlarca ton Gidya’nın toprağa yeniden gömülmesinin büyük bir kayıp olduğunu söyledi. Özcan, “Türkiye, büyük bir değer olan gidyanın önemini bilmiyor. Özellikle Afşin-Elbistan Termik Santrali İşletmelerinde her yıl milyonlarca ton Gidya, talep olmadığı ve işlenmediği için yeniden toprağa gömülüyor.” dedi.

Konu ile ilgili görüş belirten Afşin-Elbistan Termik Santrali B Ünitesi İşletme Müdürü Alper Özcan, tarımsal değeri yüksek olan gidyanın tarım arazilerinde değerlendirilmesinin verimliliği önemli ölçüde artıracağını ifade etti.

Özcan, “Her yıl milyonlarca ton gidya kömür işletildikten sonra atıklarla birlikte toprağa gömülüyor. İnsanımız bu önemli değeri bilmiyor. Bizim işletmemize Çukurova bölgesinden gelen bazı girişimciler, termik santrallerden Çukurova’ya kadar taşıma amaçlı bir demiryolu yapılıp, gidya taşımacılığı yapılması gerektiğini belirtti. Oldukça hoş bir düşünce ancak Çukurova topraklarının gıdaya ihtiyacı var. Yorgun, hasta toprağın gidya gibi doğal bir maddeye ihtiyacı var. Bu konuyu, ulaşabildiğimiz herkese anlatıyoruz. Afşin ve Elbistan’da organik tarım yapmak isteyenler zaman zaman alıp kullanıyor ve normal toprak ile farkını görüyorlar.” diye konuştu.

Afşin-Elbistan Termik Santrallerinin entegre bir tesis olduğunun altını çizen Özcan, “Bizler elektrik üretmek için gereken ne ise onu yapıyoruz. Bizim ortaya çıkardığımız materyalleri değerlendirmek gelişime açık, proje ağırlıklı düşünebilen insanlarımıza düşüyor. Atık küllerden çimento yapılabilir. Gidya Türk tarım sektöründe değerlendirilebilir. Bu materyalin suyu ve nemi tutma özelliği var. Suyu tutup bitkinin gelişimine katkı sağlıyor. EÜAŞ Genel Müdürlüğü bu konularda tekliflere açık. Bu konuda çalışma yapanlar bunu yakından bilirler.” ifadesini kullandı.

GİDYA NEDİR VE NERELERDE, NE AMAÇLA KULLANILABİLİR?

Gidya; yüksek oranda karbon ve humik asitler içeren, kömür düzeyine ulaşmamış doğal bir organik materyaldir. Linyit havzalarının üst katmanlarında bulunan ve tarımsal değeri yüksek doğal bir materyaldir. Türkiye’de yapılan araştırmalarda; yüksek oranda karbon ve hümik asitler içermesi, kömür düzeyine ulaşmamış doğal bir organik madde olması, bitki besin elementleri içermesi, toksik element içeriğinin düşük olması, hümik ve fulvik asit içeriğinin yüksek olması nedeniyle, gidyanın gübre olarak kullanım potansiyeli üzerinde durulmuştur. Bitki verimine etkisi, gübre değeri, organik madde içeriği ve hümin madde içeriğinin değerlendirilmesi gibi konularda çalışmalar yapılmıştır. Yapılan araştırmalar, Gidya’nın tarımsal verimi ciddi oranda etkilediğini ortaya koymuştur. Gidya; bitkilerin kök gelişimini, sürgün gelişimini artırır. Topraktaki besin elementlerinin bitki tarafından alınmasını sağlar. Toprağın çatlamasını ve erozyonu önler. Su tutma kapasitesini artırarak kuraklığı önler.

Gidya, güneş ışınlarını emerek toprağın çabuk ısınması ile mikro organizma faaliyetlerini artırır. Bu nedenle toprağın zararlı ve zehirli maddelerden temizlenmesini sağlar. Topraktaki makro ve mikro elementlerin bitki kök bölgesinden uzaklaşmasını engeller. Topraktaki minerallerin birbirini etkileyerek yararsız formlara dönüşmesini azaltarak, bitki besin maddelerinin alınabilirliğini artırır. Toprağa uygulanan azotun kaybolup gitmesini engelleyerek, bitkiye kademeli bir şekilde verir. Topraktaki tuzu tamponlayarak kök bölgesinden uzaklaştırır. Bitkideki hormon faaliyetini etkileyen azotu, uygun bir forma dönüştürmesi neticesinde, kök ve çiçeklenmeyi artırır.

Topraktaki mikro floranın artması nedeniyle, faydalı mikro organizmaların artmasına yardımcı olur. Bitki hastalıklarına neden olan bakteri ve mantarları baskılayıcı faydalı mikroorganizmaların çoğalmasına zemin hazırlayarak, hastalık etmenlerini baskı altına alır.
(CİHAN)