Hızır’a 124 gün var
Güngör Uras
Olayların içinden
[email protected]
Saatli Maarif Takvimi’ni duvara astım. Bugün Miladi takvime göre 2012 yılının 1’inci günü. Ama, takvim yaprağının üst bölümünde verilen bilgilere göre, bugün Hicri takvime göre 1433 yılının Sefer ayının 7’sindeyiz. Rumi takvime göre ise 1427 yılındayız. Bugün Rumi takviminin Aralık ayının 19’u bitmedi. Bugün Anadolu takvimine göre Kasım’ın da 55’i. Sayın okuyucularıma Miladi, Hicri ve Rumi takvimler ile Anadolu geleneğini yaşatan Kasım-Hızır günleri hakkında özet bilgi vermek istiyorum.
Miladi Takvim 1 Ocak 2012
Eski yılın 31 Aralık gecesi sona ermesinin, 1 Ocak’ta yeni bir yılın başlamasının, milattan önce 45 yılına uzanan bir hikayesi vardır.
Eski Roma’da günlerin sayılmasında kargaşa yaşanırdı. Jül Sezar, milattan önce 45 yılında “Jülyen takvimi”ni uygulamaya koydurdu. Ve de yeni yılın başlangıcını 1 Ocak olarak belirledi. Papa Gregorius tarafından 1582 yılında düzenlenen “Gregoryen Takvim”de ise eski yıl 24 Mart gecesi bitiyor, yeni yıl 25 Mart günü başlıyordu. Gregoryen takvimde 1752 yılında düzeltme yapıldı. Yeni yıl 1 Ocak günü başlatılır oldu. 1 Ocak, İsa’nın doğum günü değildir. Yeni yıl kutlamalarının dini yanı yoktur. Bugün Hiristiyanların değil, Gregoryen (miladi) takvimi benimseyen her ırktan, dilden, dinden insanların yılbaşıdır.
Rumi Takvim 19 Aralık 1427
Rumi takvim milattan önce 45 yılında Roma İmparatoru Jül Sezar adına düzenlenen “Jülyen takvim”e dayanır. Yılbaşı 1 Mart olarak kabul edilir. Bir yıl 365 gündür. Rumi yıl, milattan sonra 584 yılında başlar. Bu nedenle Rumi yılı bulmak için miladi yıldan 584 çıkarılır. Her yıl 365 gün kabul edildiğinden, dört yılda bir, bir gün eklenerek zaman düzeltmesi yapılan miladi takvim ile günleri uyuşmaz. Osmanlı devletinde 1678 yılından itibaren resmi işlerde kullanıldı.
Cumhuriyet’in ilk yıllarında da Rumi takvim geçerli idi. 1925 yılında miladi takvime geçildi ama, Rumi takvime dayalı olarak “mali yıl” yakın zamana kadar 1 Mart’ta başlıyordu. Mali yıl daha yenilerde 1 Ocak tarihine kaydırıldı.
Hicri Takvim 7 Sefer 1433
Halife Ömer zamanında, Hicret’in 17’nci yılında yürürlüğe konulan hicri takvim, Müslüman ülkelerde benimsenen bir takvimdir. Hazreti Muhammed’in ölümünden sonra günlerin hesaplanmasında ortaya çıkan kargaşayı önlemek amacıyla düzenlendi. Bu takvimde Hazreti Muhammed’in Mekke’den Medine’ye göç yılı olan 622 yılı, takvimin başlangıç yılı kabul edildi. Miladi ve Rumi takvimlerdeki gibi yıl on iki aya bölündü. On iki aya muharrem, cemaziyülevvel, cemaziyülahir, safer, rebiyülevvel, rebiyülahir, recep, şaban, ramazan, sevval, zilkade, zilhicce isimleri verildi. Hicret’in muharrem ayında gerçekleştiği kabul edilerek, bu ay yılın ilk ayı olarak belirlendi. Hicri aylar 29 veya 30 gün sürer. Bu nedenle miladi ve hicri aylar arasında on günlük fark ortaya çıkar.
Kasım-Hızır günleri-Kasım 55
Bugün Kasım’ın 55’i. Hangi Kasım’ın? Anadolu halkı yüzyıllardır, bir yılı (12 ay yerine) “Kasım Günleri ve Hızır Günleri” diye ikiye böler Kasım Günleri 8 Kasım’da başlar. Sonbahar ve kışı kapsar. 179 gün sürer. 6 Mayıs’ta ise Hızır Günleri (Hızır İlyas’ın Hıdrellez’i) başlar. Hızır günleri 186 gündür. İlkbahar ve yazı kapsar. 7 Kasım’da biter.
Okuyucularımın yeni yıllarını kutluyorum.
