Eskiden enerjinin beşiği sayılan bölgelerde savaş çıktığında petrol fiyatları tavan yapar, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu petrole bağımlı ülkeler sıkıntı yaşardı. Bugünse tam tersi bir durum söz konusu. Aylardır petrol ve doğalgaz vanalarının bulunduğu Ortadoğu’da kan gövdeyi götürdüğü halde petrol fiyatları tepetaklak gidiyor. Daha 3.5 ay önce Irak’ta, IŞİD güçleri Musul’u alarak ilerlemeye başladığında brent petrolün varil fiyatı 115 dolara kadar fırlamıştı; şu anda % 24 değer kaybederek son 4 yılın en düşük seviyesine inmiş durumda. Bu yazıyı yazdığım saatlerde brent petrolün varil fiyatı 87.80 dolara gerilemişti; uzmanlar önümüzdeki dönemde 10 dolarlık bir gerileme marjının daha bulunduğuna işaret ediyorlar. Bu 10 dolarlık marj, Amerika ve Rusya’da 75 dolar civarında olan ham petrol maliyet fiyatını dikkate alarak yapılan bir hesaplama...
İpler Suudi Arabistan’da Uluslararası Para Fonu IMF’in hafta sonundaki yıllık toplantısında da ilan edildiği gibi dünya ekonomisi bıçak sırtında duruyor ve gerekli önlemler alınmadığı takdirde durum daha da kötüye gidebilir. IMF tahminlerinin yanı sıra son bir hafta içinde açıklanan yeni veriler, ABD dışında pek çok ülkede ekonominin kötüye gittiğini gösteriyor. Birçok Avrupa ülkesinde, Japonya’da, Rusya’da, Brezilya’da ekonomi durma noktasına yaklaşırken küresel ekonominin son yıllardaki lokomotifi Çin’de de ciddi yavaşlama var. Dolayısıyla petrol fiyatlarındaki bu tepetaklak gidişin ana nedeni küresel ekonomideki yavaşlama ve ABD’nin enerjide kendine yeterli hale gelmesi. Ama sadece o kadar mı? Yoksa işin içinde Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü OPEC’in toplam üretiminin üçte birini gerçekleştiren Suudi Arabistan’ın Amerika ile birlikte hareket ederek Rusya’yı iyice köşeye sıkıştırmak amacıyla yaptığı bir hamle de söz konusu mu? Zira Asya ülkelerine peşpeşe yapılan iskontolarda başrolde, Suudilerin Amerikalılarla ortak olduğu devlet petrol pazarlama şirketi ARAMCO var.
OPEC içinde tartışma Wall Street Journal’deki haberde dünya petrol piyasasında son 4 yıldır dengeyi hep Suudilerin sağladığı vurgulanıyor. Suudiler kendi kotalarından azaltma yaparak dünya petrol fiyatlarını dengede tutuyorlarmış. Ancak bu kez “hep biz yapamayız, biraz siz de yapın” diyerek geri çekilivermişler. Şimdi OPEC ülkeleri arasında kotaları kimin azaltacağı konusunda bir tartışma da var. Ama ipler Suudi Arabistan’ın elinde olduğuna göre bu tartışma da havanda su dövmekten öteye gidemez. Sonuç mu sebep mi sorusunun yanıtına gelince... Örneğin Rusya, petrole müthiş bağımlı bir ülke; devletin gelirlerinin yarıdan çoğu petrolden geliyor ve fiyatlar geriledikçe Rusya’nın resesyona girme ihtimali artıyor. Fiyatlardaki bu tepetaklak gidiş, Venezuela’dan Nijerya’ya petrol geliriyle yaşayan ülkeler için kâbus. Zaten petrol fiyatları düşünce doğalgaz da peşinden geliyor... Buna karşılık bizim gibi petrol üreticisi değil de tüketicisi olan ülkeler içinse petrol, önemli bir girdi ve fiyatının düşmesi, maliyetleri düşürücü etki yapıyor. Sonuç: Hane halklarının yeni alanlara harcama yapma gücü doğuyor; bir başka deyişle pozitif, reel gelir efekti yaratıyor. Petrol fiyatlarındaki düşüş, tüketici ülkelerin ekonomilerine yeni hareket getirebilir...
