7 Aralık 2011 ÇARŞAMBA
Resmî Gazete
Sayı : 28135
TEBLİĞ
Gümrük ve Ticaret Bakanlığından:
SEBZE VE MEYVE TİCARETİ İLE HAL KAYIT SİSTEMİ
HAKKINDA TEBLİĞ
(2011/1)
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı, sebze ve meyve ticaretinin kaliteli, standartlara ve gıda güvenilirliğine uygun olarak serbest rekabet şartları içinde yapılmasını sağlamak, toptancı hali içinde veya dışında işlem gören sebze ve meyvelere ilişkin bilgileri elektronik ortamda tutmak, izlemek ve duyurmak, meslek mensupları ile diğer ilgilileri kayıt altına almak, bunlara yönelik veri tabanı oluşturmak ve toptancı halleri arasında ortak bilgi paylaşımını ve iletişimi sağlamaktır.
(2) Bu Tebliğ, bildirimcilere, bildirim işlemlerine, hal rüsumu ve paylaşımına, hal kayıt sistemine ve bu sistemi kullanacaklara ilişkin görev, yetki ve sorumlukların belirlenmesine yönelik usul ve esaslar ile sebze ve meyve ticaretine ilişkin diğer hususları kapsar.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ, 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 15 inci ve 16 ncı maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğde;
a) Bakanlık: Gümrük ve Ticaret Bakanlığını,
b) Banka: Hal rüsumunun tahsilini ve ilgili belediye ile işletmelere dağılımını yapmak üzere Bakanlıkça belirlenen bankayı,
c) Belediye: 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununa tabi belediyeleri,
ç) Belediye toptancı hali: Belediyelerce işletilen veya işletim yetkisi Kanuna göre işletmelere devredilen toptancı hallerini,
d) Hal rüsumu: Malları satın alanlarca toptan satış bedeli üzerinden toptancı hali bulunan belediye veya işletmelere ödenen meblağı,
e) İlgili birim: İç Ticaret Genel Müdürlüğünü,
f) İlgili yönetmelik: 5957 sayılı Kanuna istinaden çıkarılan yönetmelikleri,
g) Kanun: 11/3/2010 tarihli ve 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanunu,
ğ) Komisyoncu: Malların toptan satışı amacıyla kendi adına ve başkası hesabına komisyon esası üzerinden çalışan meslek mensuplarını,
h) Mal: Organik ve iyi tarım uygulamaları kapsamında üretilen sertifikalı ürünler dâhil ticarete konu sebze ve meyveleri,
ı) MERSİS: Merkezi Sicil Kayıt Sistemini,
i) Meslek mensubu: Malların ticaretiyle iştigal eden ilgili meslek odalarına kayıtlı kişileri,
j) Pazar yerleri: Belediyelerce tespit edilecek yer ve günlerde kurulan üretici ve semt pazarlarını,
k) Pazarcı: Mallar ile belediyece müsaade edilen diğer gıda ve ihtiyaç maddelerini semt pazarlarında doğrudan tüketicilere perakende olarak satan meslek mensuplarını,
l) Perakendeci: Malları toptan temin ederek doğrudan tüketicilere perakende olarak satan meslek mensuplarını,
m) Sistem: Bakanlık bünyesinde elektronik ortamda kurulan ve internet tabanlı çalışan merkezi hal kayıt sistemini,
n) Sistem internet sayfası: www.hal.gov.tr’yi,
o) Toptancı hali: Kanunda yer alan asgarî koşulları taşıyan projeler çerçevesinde belediyeler ile gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan, malların ayrı ayrı yahut birlikte toptan alım ve satımı ile kaydının yapıldığı yerleri,
ö) Tüccar: Malların toptan satışı amacıyla kendi adına ve hesabına çalışan meslek mensuplarını,
p) Özel toptancı hali: Gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan toptancı hallerini,
r) Toptan satış miktarı: Kilogram ile yapılan satışlarda 100 kilogram, bağ ile yapılan satışlarda 50 bağ, adet ile yapılan satışlarda 150 adedi,
s) Tüketim yeri: Malların tüketildiği il, ilçe veya belde belediye sınırları ve mücavir alanlarını,
ş) Üretici örgütü: Üreticilerce kurulan ve üretici örgütü belgesi almış olan tüzel kişilikleri,
t) Üretici: Malları üretenleri,
u) Üretim yeri: Malların üretildiği il, ilçe veya belde belediye sınırları ve mücavir alanlarını,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Sisteme Kayıt ve Bildirim
Bildirimci ve diğer kişiler ile bunların sisteme kaydı
MADDE 4 – (1) Bildirimciler, organik ve iyi tarım uygulamaları kapsamında üretilen sertifikalı ürünler dâhil toptan satış miktarı veya üzerindeki sebze ve meyvelerin her ne şekilde olursa olsun alımı, satımı ve devrini yapan gerçek veya tüzel kişilerdir. Bu kişiler şunlardır:
a) Sınaî üretimde kullanmak üzere mal satın alan sanayiciler,
b) İhraç etmek üzere mal satın alan ihracatçılar,
c) İlgili mevzuatı çerçevesinde mal ithal eden ithalatçılar,
ç) Üretici örgütleri,
d) Komisyoncular,
e) Tüccarlar,
f) Üreticiden temin ettiği malları, tüketiciye satan market, manav, pazarcı ve diğer perakendeciler,
g) Üreticiden temin ettiği malları münhasıran kendi tüketiminde kullanan lokanta, otel, yemekhane, hastane ve yurt gibi kuruluşlar.
(2) Bildirimciler, sisteme kaydolmak zorundadır. Birinci fıkrada belirtilen sıfatlardan birden fazlasına sahip olanların kaydında, her bir sıfata ilişkin bilgiler sisteme işlenir.
(3) Malların depolandığı, işlendiği veya sevk edildiği depo, şube, tesis veya dağıtım merkezleri de sisteme kaydolur.
(4) Kendilerince üretilen ve henüz satışa konu olmayan malları depolama veya başka amaçlarla sevk eden üreticiler de sisteme kaydolur. Toptan satış miktarının altındaki malları sevk eden üreticiler hakkında bu hüküm uygulanmaz.
(5) Kayıt işlemi, toptancı hallerinde faaliyet gösterenler için toptancı hallerince, toptancı hali dışında faaliyet gösterenler için ise Bakanlık il müdürlüklerince yapılır. Sisteme kaydolmayanlar, bildirimde bulunamaz.
(6) Bildirimciler ile diğer kişilerin kaydı sırasında, sistem internet sayfasında yer alan bilgi ve belgeler istenir. Bu bilgi ve belgeler Bakanlıkça belirlenir.
(7) Toptancı hallerinde faaliyet gösterenler dışında, birinci fıkranın; (a), (b), (c), (d), (e) ve (f) bendinde belirtilenler kayıtlı olduğu ticaret sicil memurluğu ya da esnaf sicil müdürlüğünün bulunduğu, (ç) bendinde belirtilenler kuruluş merkezinin bulunduğu, (g) bendi ile üçüncü ve dördüncü fıkralarda belirtilenler ise kayıtlı olduğu ticaret sicil memurluğu, esnaf sicil müdürlüğü ya da faaliyet gösterdiği yerdeki il müdürlüğüne istenilen bilgi ve belgelerle birlikte başvurur. Birden fazla sıfata sahip olanlar, her bir sıfatının kaydı için bu fıkra uyarınca başvuracağı il müdürlüklerinden herhangi birine başvurabilir.
(8) Kayıt başvuruları, gerçek kişilerde bizzat kendisi veya vekâlet verdiği kişi tarafından, tüzel kişilerde ise yetkili temsilcisi tarafından yapılır.
(9) Sisteme kaydolanlara, kullanıcı adı ve şifresi verilir.
Bildirim
MADDE 5 – (1) Bildirim; toptan satış miktarı veya üzerindeki malların üretildiği yerden veya girdiği gümrük kapısının bulunduğu yerden her ne sebeple olursa olsun sevkinden önce bildirimciler tarafından sisteme yapılan beyan işlemidir.
(2) Bildirim, ithal edilen mallar için malın girdiği gümrük kapısının bulunduğu yerdeki, diğer mallar için ise malın üretildiği yerdeki toptancı haline doğrudan başvurularak yapılır. Bildirim, sistem internet sayfası üzerinden çevrimiçi veya çağrı merkezi üzerinden telefonla da yapılabilir.
(3) Çevrimiçi veya çağrı merkezi yoluyla yapılan bildirimler, malın üretildiği yerdeki veya malın girdiği gümrük kapısının bulunduğu yerdeki toptancı haline yapılmış sayılır.
(4) Malların üretildiği veya girdiği gümrük kapısının bulunduğu yerde toptancı hali bulunmaması halinde, bildirim işlemi karayolu mesafesi esas alınmak üzere o yere en yakın il, ilçe veya belde merkezindeki belediye toptancı haline yapılır. Denizyoluyla ulaşımın mümkün olduğu yerlerde bildirim yapılacak toptancı halinin belirlenmesinde denizyolu mesafesi de dikkate alınır.
(5) Bildirim işlemi;
a) Toptancı haline doğrudan başvurularak yapılacak bildirimlerde, bildirimcinin veya yetkilendirdiği kişinin beyanına göre toptancı halinde görevli personelce,
b) Sistem internet sayfası üzerinden çevrimiçi yapılacak bildirimlerde, doğrudan bildirimcilerce,
c) Çağrı merkezi üzerinden telefonla yapılacak bildirimlerde ise, bildirimcinin beyanına göre çağrı merkezinde görevli personelce,
sistem üzerinden yapılır.
(6) Toptancı haline doğrudan başvurularak yapılacak bildirimlerde, bildirim işlemlerinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi için hal yönetimince toptancı hali bünyesinde gerekli tedbirler alınır.
(7) Bildirim işlemi sırasında, mallara, bildirimciye ve malların taşındığı araçlara ilişkin sistem tarafından istenilen bilgiler doldurulur. Bu bilgiler, Bakanlıkça belirlenir.
(8) Toptan satış miktarı veya üzerindeki her mal için ayrı ayrı bildirimde bulunulur.
(9) Bildirim işlemi, sistem tarafından istenilen bilgilerin tamamının doldurulmasıyla tamamlanır. Alıcı ve fiyat gibi hususların belli olmaması nedeniyle tamamlanamayan bildirim işlemi, eksik bu bilgilerin daha sonradan beyan edilmesi ile tekemmül eder. Bildirimi tamamlanmadığı halde satışa sunulan mallar hakkında 9 uncu maddeye göre işlem yapılır.
(10) Sınaî üretimde kullanılmak veya ihraç edilmek üzere bildirimde bulunulan ancak, bu amaçla kullanılmayıp iç piyasada satışa sunulacak olan mallar için, önceki bildirime bağlı olarak satışa sunulmadan önce yeni bir bildirimde bulunulması zorunludur.
(11) Toptan satış miktarı veya üzerindeki mallar, üretildiği yerden veya girdiği gümrük kapısının bulunduğu yerden her ne sebeple olursa olsun sevkinden önce sisteme bildirilmek zorundadır. Malların henüz satışa konu olmaması veya depolarda muhafaza edilmek istenilmesi, bildirim zorunluluğunu ortadan kaldırmaz.
(12) Toptan satış miktarının altındaki mallar sisteme bildirilmez.
(13) Üreticiler, organik ve iyi tarım uygulamaları kapsamında üretilenler dâhil sebze ve meyvelerin üretimine ilişkin Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca tutulan ilgili sistemlere kaydolmak zorundadır. Söz konusu sistemlere kayıtlı olmayan üreticiler tarafından üretilen mallara ilişkin bildirimde bulunulamaz.
(14) Malların, depolarda muhafaza edilebilmesi ya da şube, tesis veya dağıtım merkezi aracılığıyla sevk edilebilmesi, bunların önceden sisteme kaydedilmesi ile mümkündür. Sisteme kaydedilmeyen depo, şube, tesis veya dağıtım merkezine yönelik herhangi bir bildirimde bulunulamaz.
(15) Toptancı hal dışında faaliyet gösteren tüccarlar, toptancı halinde toptan olarak mal satmak üzere bildirimde bulunabilir. Bunlar, Kanunun 4 üncü maddesinin beşinci fıkrasına göre toptancı hali dışında mal satmak üzere bildirimde bulunamaz.
(16) Üretici örgütünce yapılan satışlarda bildirim işlemi, üretici örgütünce yapılır. Üretici örgütü, yapacağı satışlarla ilgili olarak kendi ortak ve üyeleri ile ortak veya üyeleri dışındaki üreticiler ve diğer üretici örgütlerine ait malların stok kaydını tutar. Üretici örgütü, sistemdeki stok kaydında bulunmayan mallara ilişkin bildirimde bulunamaz.
(17) Bildirim üzerine tahakkuk eden hal rüsumunun beş iş günü içinde ödenmemesi halinde, ödeme yapılana kadar yeni bir bildirimde bulunulamaz.
(18) Çağrı merkezi üzerinden telefonla yapılacak bildirimlerde çağrı merkezi personelince, toptancı haline doğrudan başvurularak yapılacak bildirimlerde ise toptancı halinde görevli personelce bildirim işleminden önce bildirimcilerin kimlik bilgilerine ilişkin gerekli sorgulamalar yapılır.
(19) Bildirim yapıldıktan sonra bu işleme ilişkin oluşan künye numarası ve diğer bilgiler; çevrimiçi yapılan bildirimlerde sistem tarafından, telefonla yapılan bildirimlerde çağrı merkezi personeli tarafından, toptancı haline doğrudan başvurularak yapılan bildirimlerde ise görevli personel tarafından bildirimcilere verilir. Ayrıca oluşan künye numarası ve diğer bilgiler, sistem tarafından elektronik ortamda bildirimcilerin kayıtlı cep telefonu ve e-posta adresine iletilir.
(20) Sistemden kaynaklanan sorunlar nedeniyle bildirim işleminin sistem üzerinden yapılamadığı durumlarda, bildirim işlemi bildirimci veya yetkilendirdiği kişi tarafından EK-1’de yer alan belgenin doldurulması ve ilgili toptancı haline onaylatılması suretiyle gerçekleşir. Onay işleminden önce bildirimcinin veya yetkilendirdiği kişinin kimlik bilgilerine ilişkin gerekli sorgulamalar yapılır. Onaylanan belgenin bir nüshası bildirimciye verilir ve diğer nüshası sisteme işlenmek üzere ilgili toptancı halince muhafaza edilir. Bu belge, malın künyesi olarak kullanılabilir.
(21) Bildirimde bulunulan malların satışı engellenemez ve bunlar toptancı haline girmeye zorlanamaz.
(22) Ürettikleri malları ilgili idarelerce kendilerine gösterilen alanlarda perakende olarak doğrudan tüketicilere satan üreticiler, sisteme kaydolmaksızın, yıllık satış miktarlarını her yılın Ocak ayında sisteme işlenmek üzere ilgili idareye bildirir.
Künye ve künye numarası
MADDE 6 – (1) Bildirim yapıldıktan sonra, sistem tarafından bu işleme ilişkin bir künye oluşturulur. Künye, malın üretim yerini, cinsini, miktarını, hangi üretici ve işletmeye ait olduğunu, varsa sertifika bilgilerini ve Bakanlıkça uygun görülen diğer hususları içerir.
(2) Her bir künye için sistem tarafından özgün bir künye numarası üretilir. Bu numara ve Bakanlıkça belirlenecek diğer bilgiler, bildirimde bulunulan mal miktarına göre ilgililer tarafından sistem üzerinden barkodlu etiket olarak basılır. Bakanlık, sistem üzerinden basılacak etiket adedini uygulama veya standartları dikkate alarak sınırlandırabilir.
(3) Perakende satış yapan üreticiler, komisyoncular ile toptan veya perakende satış yapan diğer satıcılar, satışa sunduğu malların üzerinde veya kap ya da ambalajlarının herkes tarafından kolaylıkla görülebilecek bir yerinde ikinci fıkraya göre basılan barkodlu etiketin bulundurulmasını sağlamak zorundadır. 5 inci maddenin on ikinci fıkrası hükmü saklıdır.
(4) Barkodlu etiketin malların ya da kap veya ambalajlarının üzerinde bulundurulma zorunluluğu, malların üretildiği yerden veya girdiği gümrük kapısının bulunduğu yerden satışa sunulacağı yere sevki aşamasında aranmaz.
(5) Kap veya ambalajlarından çıkarılarak satışa sunulan mallara ilişkin barkodlu etiketler, herkes tarafından kolaylıkla görülebilecek bir şekilde bu malların satışa sunulduğu yerlerde bulundurulur.
(6) Herkes, sistem internet sayfası veya çağrı merkezi üzerinden künye numarasını kullanarak, künyede yer alan bilgilerden üretim yeri ve bildirim tarihi ile Bakanlıkça gerekli görülen diğer hususları sorgulayabilir.
(7) Üçüncü fıkraya aykırı hareket edenler hakkında Kanunun 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine göre cezai işlem uygulanır.
Bildirimcilerin yükümlülükleri
MADDE 7 – (1) Bildirimcilerin yükümlükleri şunlardır:
a) Sisteme kaydolmak,
b) Toptan satış miktarı veya üzerinde alım, satım ve devri yapılan mallara ilişkin bildirimde bulunmak,
c) Bildirime bağlı olarak sistem tarafından gönderilen bilginin doğruluğunu kontrol etmek, eksiklik veya yanlışlıkların derhal düzeltilmesini sağlamak,
ç) Bildirim üzerine tahakkuk eden hal rüsumunu beş iş günü içinde ödemek veya ödenmesini sağlamak,
d) Sisteme giriş için kendisine tahsis edilen kullanıcı adı ve şifresini mevzuata ve usulüne uygun kullanmak ve muhafaza etmek,
e) Sistemde kayıtlı iletişim bilgilerindeki değişiklikleri derhal, diğer değişiklikleri ise en geç bir ay içinde sisteme işlemek veya toptancı hali ya da il müdürlüğü kanalıyla işlenmesini sağlamak,
f) Toptancı halinde, toptan satış miktarının altında mal satmamak,
g) Mevzuat ve Bakanlıkça belirlenen diğer işlemleri yapmak.
(2) Sisteme kayıtlı diğer kişiler, birinci fıkranın (a), (d), (e) ve (g) bentlerindeki hükümlerden sorumludur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Hal Rüsumu ve Paylaşımı
Hal rüsumu
MADDE 8 – (1) İlgili mevzuatı çerçevesinde ithal edilen mallar ile fatura veya müstahsil makbuzu ile üreticilerden satın alınan mallardan; toptancı halinde satılanlardan yüzde bir, toptancı hali dışında satılanlardan yüzde iki oranında hal rüsumu alınır.
(2) Bildirimde bulunmak kaydıyla;
a) Sınaî üretimde kullanılmak üzere satın alınan mallardan,
b) İhraç edilmek üzere satın alınan mallardan,
c) 1/12/2004 tarihli ve 5262 sayılı Organik Tarım Kanunu kapsamında organik tarım faaliyetleri esaslarına uygun olarak üretilen ham, yarı mamul veya mamul haldeki sertifikalı ürünlerden,
ç) İyi tarım uygulamaları kapsamında sertifikalandırılan ürünlerden,
d) Üreticilerce perakende olarak doğrudan tüketicilere satılan mallardan,
e) Üretici örgütlerince toptancı hali içinde ve dışında satılan mallardan,
hal rüsumu alınmaz.
(3) Sınaî üretimde kullanılmak veya ihraç edilmek üzere bildirimde bulunulan ancak sınaî üretimde kullanılmayan ya da ihraç edilmeyen malların iç piyasada satışa sunulan kısmından birinci fıkraya göre hal rüsumu alınır.
(4) Gıda güvenilirliği ve kalitesi analizleri, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca yetkilendirilmiş kamu laboratuvarlarında veya özel laboratuvarlarda yapıldığı belgelenen mallar üzerinden alınacak hal rüsumu, yarısı oranında alınır.
(5) Mallar üzerinden mükerreren hal rüsumu alınamaz.
(6) Hal rüsum oranları, Bakanlar Kurulunca kararlaştırılması halinde değiştirilebilir.
(7) Hal rüsumu, bildirim işleminin tamamlanmasıyla tahakkuk eder. Rüsumun hesaplanmasında, toptan satış bedeli esas alınır.
(8) Malların gıda güvenilirliği ve kalitesi analizini yaptıracak olan bildirimcilerin, bu durumu bildirim işlemi esnasında beyan etmesi zorunludur. Beyanda bulunulmayan, beyanda bulunulup da ilgili toptancı haline beş iş günü içinde analiz sonucu iletilmeyen ya da analiz sonucunda künye numarası yer almayan mallar hakkında dördüncü fıkrada belirtilen indirim uygulanmaz.
(9) Hal rüsumu, malları satın alanlarca beş iş günü içinde ödenir. Tüccarlar tarafından yapılan satın alımlarda, hal rüsumu tüccar tarafından ödenir. Komisyoncular, aracılık ettiği satışlardan dolayı tahakkuk eden hal rüsumunun beş iş günü içinde ödenmesinden malı satın alanlarla birlikte müteselsilen sorumludur. Bu fıkraya aykırı hareket edenler hakkında ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla 5 inci maddenin on yedinci fıkrası hükmü uygulanır.
(10) Hal rüsumuna ilişkin ödemeler, 10 uncu maddeye göre Bakanlıkça belirlenen banka nezdinde malın üretildiği yerdeki toptancı halinin bağlı olduğu belediye veya işletmecisi adına açılan hesaba yatırılmak suretiyle yapılır. Malın üretildiği yerde toptancı hali bulunmaması veya birden fazla toptancı halinin bulunması durumunda 10 uncu maddeye göre işlem yapılır.
(11) Hal rüsumuna ilişkin ödemeler, künye numarası veya bildirimciye ait T.C.Kimlik ya da MERSİS numarası beyan edilerek yapılır.
(12) Birinci fıkrada belirtilen yüzde birlik hal rüsumu oranı ile ilgili mevzuatta toptancı halindeki satışlara ilişkin öngörülen diğer indirim oranlarının uygulanabilmesi için, bildirimde bulunulan malların ilgili toptancı haline fiilen girmesi ve bu durumun toptancı hal giriş kapısındaki kontrol kulübesinde görevli yetkili personelce sisteme işlenmesi gerekir.
Cezalı hal rüsumu
MADDE 9 – (1) Kanun, ilgili Yönetmelik ve bu Tebliğ hükümlerine aykırı olarak;
a) Sisteme bildirilmeden toptan alınıp satılan,
b) Sınaî üretimde kullanılmak veya ihraç edilmek üzere satın alınıp 5 inci maddenin onuncu fıkrasına aykırı olarak bildirimde bulunulmadan iç piyasada satışa sunulan,
c) Sisteme bildirilmeden perakende satılan,
ç) Miktarına, değerine, üretim şekline veya künyesinde belirtilen diğer hususlara ilişkin gerçeğe aykırı beyanda bulunulan,
mallar için hal rüsumu, tespitin yapıldığı yerdeki toptancı halinde o mallar için oluşan bir önceki gün birim fiyatlarının en yükseği, bir önceki gün fiyat oluşmamışsa o mallar için oluşan en son birim fiyatlarının en yükseği esas alınarak belirlenen toptan satış bedelinin yüzde yirmi beşi oranında cezalı olarak alınır.
(2) Tespitin yapıldığı yerde toptancı hali bulunmaması durumunda cezalı hal rüsumu, 5 inci maddenin dördüncü fıkrasına göre o yere en yakın il, ilçe veya belde merkezindeki belediye toptancı halinde oluşan fiyatlar esas alınarak hesaplanır.
(3) Cezalı hal rüsumunun hesaplanmasında o malın türü ve cinsi de dikkate alınır.
(4) Cezalı hal rüsumu tahsil edilen mallar için önceden ödenen hal rüsumu varsa cezalı tahsil edilecek hal rüsumundan mahsup edilir.
(5) Hal rüsumunun cezalı olarak alınmasına veya idari para cezası uygulanmasına yetkili personelce düzenlenen ceza tutanağına istinaden ilgili belediye encümenince karar verilir. Kanunun 14 üncü maddesinin üçüncü fıkrası hükmü saklıdır. Belediye encümenince verilen karar ile tahakkuk işlemi gerçekleşir.
(6) Cezalı hal rüsumuna ilişkin EK-2’de, idari para cezalarına ilişkin EK-3 ve EK-4’te yer alan tutanaklar, denetim yapmakla görevli yetkili personelce düzenlenir ve en geç ertesi güne kadar sisteme işlenir. Bakanlığın kararı üzerine, söz konusu tutanaklar sistem üzerinden anlık olarak düzenlenebilir.
(7) Cezalı hal rüsumu ile idari para cezası tutanaklarına ilişkin sistem üzerinden alınan rapor, tutanakların düzenlendiği günü takip eden ilk belediye encümen toplantısında gündeme alınarak görüşülür.
(8) Ceza kesilmemesine ilişkin belediye encümeni kararı gerekçeli olarak alınır ve bu gerekçeler, belediyece belirlenecek birimce sisteme aktarılır.
(9) Cezalı hal rüsumuna ilişkin ödemeler, ilgili belediyece bu iş için açılan banka hesabına yatırılmak suretiyle yapılır.
(10) Cezalı hal rüsumundan, malları taşıyan nakliyeciler ya da depolayanlar, mal sahibi ile birlikte müteselsilen sorumludur. Bildirimde bulunulmayan malları taşıyanlara veya bunları depolayanlara ayrıca Kanunun 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendine göre cezai işlem uygulanır.
(11) Altıncı fıkrada belirtilen ceza tutanakları üç nüsha olarak düzenlenir. Tutanakların bir nüshası ilgiliye verilir, bir nüshası ceza tutanaklarına ilişkin rapora eklenir, sabit nüshası dip koçan olarak saklanır.
(12) Tutanaklar, otokopili kağıtlara seri itibarıyla matbu cilt ve sıra numarası taşıyacak şekilde bastırılır. Tutanaklar, yetkili personele zimmet karşılığında verilir ve kullanılan ciltlerin dip koçanları teslim alınmadan yeni cilt verilmez.
(13) Tutanaklar üzerinde kazıntı ve silinti yapılamaz. Yanlış tanzim edilen tutanaklar, üzerine gerekli açıklama yapılmak suretiyle iptal edilir ve dip koçanlarıyla birlikte muhafaza edilir.
(14) Özel toptancı hal işletmeleri ile belediye toptancı halinin işletim yetkisini devralan işletmeler ve bu işletmelerde görevli kişiler, denetim yapamaz ve ceza tutanağı düzenleyemez.
Hal rüsumunun paylaşımı
MADDE 10 – (1) Hal rüsumu, bu maddeye göre Bakanlıkça belirlenen banka nezdinde malın üretildiği yerdeki toptancı halinin bağlı olduğu belediye veya işletmecisi adına açılan hesaba yatırılır. Bu hesapta toplanan tutarın yüzde yirmi beşi, adına hesap açılan belediye veya işletmeci tarafından bildirilen banka hesabına aynı gün içinde, yüzde yetmiş beşi ise malın tüketime sunulduğu yerdeki toptancı halinin bağlı olduğu belediye veya işletmecisi tarafından bildirilen banka hesabına izleyen ayın beşinci gününde ilgili banka tarafından aktarılır.
(2) Malın üretildiği yerde toptancı hali bulunmaması durumunda, hal rüsumunun tamamı malın tüketime sunulduğu yerdeki toptancı halinin bağlı olduğu belediye veya işletmecisi adına açılan hesaba yatırılır. Bu hesapta toplanan tutar, ilgili belediye veya işletmeci tarafından bildirilen banka hesabına aynı gün içinde banka tarafından aktarılır.
(3) Malın tüketildiği yerde toptancı hali bulunmaması durumunda, hal rüsumunun tamamı malın üretildiği yerdeki toptancı halinin bağlı olduğu belediye veya işletmecisi adına açılan hesaba yatırılır. Bu hesapta toplanan tutar, ilgili belediye veya işletmeci tarafından bildirilen banka hesabına aynı gün içinde banka tarafından aktarılır.
(4) Malın hem üretildiği hem de tüketildiği yerde toptancı halinin bulunmaması durumunda hal rüsumu, banka tarafından açılan ayrı bir hesaba yatırılır. Bu hesapta toplanan tutar, aylık olarak izleyen ayın beşinci gününde, toptancı hallerinin bağlı olduğu belediyelerin ülke geneli o ayki toplam rüsum gelirindeki payı dikkate alınarak bu belediyelerin hesabına aktarılır.
(5) Bu maddeye göre hal rüsumunun özel toptancı halinin işletmecisi hesabına yatırılması veya aktarılması, bildirime konu malların bu halde faaliyet gösterenlerce üretilmesi veya satın alınması ve malların fiilen bu hale girmesine bağlıdır.
(6) Toptancı halinde faaliyet gösteren tüccarlar tarafından yapılan satın alımlarda, malın tüketime sunulduğu yer tüccarın faaliyet gösterdiği toptancı halinin bulunduğu yerdir. Toptancı hali dışında faaliyet gösteren tüccarlar tarafından yapılan satın alımlarda ise malın tüketime sunulduğu yer, tüccarın malı sattığı toptancı halinin bulunduğu yerdir.
(7) Bu maddeye göre özel toptancı hali işletmecisi hesabında biriken tutarların yarısı aylık olarak izleyen ayın beşinci gününe kadar ilgili belediyeye ödenir.
(8) Birinci fıkrada belirtilen oranlar, Bakanlar Kurulunca kararlaştırılması halinde değiştirilebilir.
(9) Hal rüsumunun tahsilini ve ilgili belediye ile işletmelere dağılımını yapacak banka, Türkiye Bankalar Birliğinin verilerine göre ülke genelinde şube sayısı 600 ve üzerinde olan ve bu şubelerin en az % 60’ı toptancı hallerinin bulunduğu il, ilçe ve belde merkezlerinde faaliyet gösteren bankalar arasından Bakanlıkça belirlenir. Bu belirlemede, toptancı halinin bağlı olduğu belediye veya işletmecisine ödenmek üzere, bunlar adına açılan hesaplarda tutulacak meblağlar için en yüksek getiriyi sağlayan teklif ile Bakanlıkça öngörülen diğer şartlar dikkate alınır.
(10) Toptancı halinin bağlı olduğu belediye veya işletmecisi, dokuzuncu fıkraya göre elde edilen geliri, toptancı hallerinin alt yapısının geliştirilmesi ve sistemin sağlıklı bir şekilde işlemesi amacıyla kullanır.
(11) Banka tarafından, toptancı hallerinin bağlı olduğu belediye ve işletmecileri adına hesaplar açılır ve hal rüsumunun tahsilini ve ilgili belediye ile işletmelere dağılımını yapmak üzere ülkede faaliyet gösteren diğer bankalarla gerekli protokoller yapılır ve alt yapı kurulur.
(12) Hal rüsumlarına ilişkin hesapların tutulmasına, bu rüsumların tahsiline ve dağılımına ilişkin her ne sebeple olursa olsun banka tarafından hiçbir ücret talep edilemez ve kesinti yapılamaz.
(13) Banka nezdindeki söz konusu hesaplar, amacı dışında kullanılamaz, üzerine ihtiyati tedbir konulamaz ve haczedilemez.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İdarelerin Görev, Yetki ve Sorumlulukları
İl müdürlüğünün görev, yetki ve sorumlulukları
MADDE 11 – (1) Bakanlık il müdürlüğünce yapılacak iş ve işlemler şunlardır:
a) Bildirimciler ile diğer ilgilileri sisteme kaydetmek, kayıtlı bilgileri güncellemek,
b) Sisteme kaydedilen gerçek ve tüzel kişilerin her biri için dosya açmak ve ilgili evrakı bu dosyada muhafaza etmek,
c) Yeni kurulan, faaliyeti durdurulan ve kapatılan toptancı hallerine ilişkin bilgileri sisteme kaydetmek, kayıtlı bilgileri güncellemek,
ç) Hal hakem heyeti üyelerine ve raportörlere ilişkin bilgiler ile bu heyetin toplantı ve kararlarına ilişkin bilgileri sisteme kaydetmek, heyetin sekreterya hizmetlerini yerine getirmek,
d) Yapılan denetimler sonucunda Kanuna aykırı eylemleri tespit edilenlere yönelik düzenlenen ceza tutanaklarını, Kanunun 14 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca ilgili belediyeye göndermek,
e) Kanunun uygulanmasına ilişkin yapılan şikâyetleri değerlendirmek, görev ve yetki alanı içinde olanları sonuçlandırmak, diğerlerini ilgili yerlere iletmek,
f) Üreticilerce kurulan tüzel kişiliklere, ilgili mevzuata göre üretici örgütü belgesi vermek veya iptal etmek,
g) Sistemin kullanılmasına yönelik yetkilendirme işlemlerini yapmak,
ğ) Lüzumu halinde, bildirim işlemlerini sistem üzerinden yapmak,
h) Mevzuat ve Bakanlıkça verilen diğer görevleri yapmak.
(2) Bakanlık il müdürlüğü, gümrük ve ticaret denetmenleri eliyle Kanuna istinaden il sınırları içindeki gerekli denetimi yapmaya yetkilidir.
Belediyenin görev, yetki ve sorumlulukları
MADDE 12 – (1) Yetki alanı çerçevesinde, belediyece yapılacak iş ve işlemler şunlardır:
a) Pazar yerleri ile buralarda faaliyet gösterenlere ilişkin bilgileri sisteme kaydetmek, kayıtlı bilgileri güncellemek,
b) Sisteme kaydedilen üretici ve pazarcıların her biri için dosya açmak ve ilgili evrakı bu dosyada muhafaza etmek,
c) Yetki alanı içinde, Kanun ve diğer ilgili mevzuat çerçevesinde gerekli denetimleri yapmak, yapılan denetimler sonucunda mevzuata aykırı eylemleri tespit edilenlere idarî yaptırım uygulamak, cezalı hal rüsumu ve idari para cezalarına ilişkin bu Tebliğde belirtilen diğer iş ve işlemleri yapmak,
ç) Kanunun uygulanmasına ilişkin yapılan şikâyetleri değerlendirmek, görev ve yetki alanı içinde olanları sonuçlandırmak, diğerlerini ilgili yerlere iletmek,
d) Sistemin kullanılmasına yönelik yetkilendirme işlemlerini yapmak,
e) Bankalar nezdinde, cezalı hal rüsumun yatırılacağı bir hesap açmak,
f) Mevzuat ve Bakanlıkça verilen diğer görevleri yapmak.
(2) Toptancı hali bulunan belediyeler, birinci fıkranın (e) bendinde belirtilen hesabın yanı sıra hal rüsumunun yatırılacağı bir hesap açar. Açılan bu hesaba ilişkin bilgiler, Bakanlıkça belirlenen bankaya bildirilir.
(3) Birinci fıkranın (c) bendinde belirtilen denetim yetkisi münhasıran yetkili belediye personelince kullanılır ve bu yetki hiçbir şekilde gerçek veya tüzel kişilere devredilemez.
Toptancı halinin görev, yetki ve sorumlulukları
MADDE 13 – (1) Toptancı halince yapılacak iş ve işlemler şunlardır:
a) Sistemde yer alan toptancı haline ilişkin bilgileri güncellemek veya Bakanlık il müdürlüğü aracılığıyla güncellenmesini sağlamak,
b) Toptancı halinde faaliyet gösterenler ile bunlardan alınan teminatlara ilişkin bilgileri Sisteme kaydetmek ve bu bilgileri güncellemek,
c) Toptancı hali içinde, Kanun ve diğer ilgili mevzuat çerçevesinde gerekli denetimleri yapmak, yapılan denetimler sonucunda mevzuata aykırı eylemleri tespit edilenlere ceza uygulamak,
ç) Kanunun uygulanmasına ilişkin yapılan şikâyetleri değerlendirmek, görev ve yetki alanı içinde olanları sonuçlandırmak, diğerlerini ilgili yerlere iletmek,
d) Toptancı haline gelen araçlar ile halden çıkan araçlarda bulunan mallara ilişkin kontrol ve kayıt işlemleri ile bu bilgiler doğrultusunda stok kontrolünü yapmak,
e) Sistem üzerinden elde edilen veriler doğrultusunda sebze ve meyve fiyatları ile Bakanlıkça uygun görülen diğer bilgileri uygun vasıtalarla yayımlamak,
f) Bildirim işlemlerini yapmak, bildirim sonucunda oluşan künye numarası ve diğer bilgileri içeren belgeyi bildirimciye vermek,
g) Bildirim işleminin sistem üzerinden yapılamadığı durumlarda, EK-1’de yer alan belgeyi onaylayarak bir nüshasını bildirimciye vermek ve bu belgede yer alan bilgileri daha sonra sisteme işlemek,
ğ) Sistemin kullanılmasına yönelik yetkilendirme işlemlerini yapmak,
h) Bildirimciler tarafından iletilen analiz sonuçlarını aynı gün içinde sisteme işlemek,
ı) Mevzuat ve Bakanlıkça verilen diğer görevleri yapmak.
Yetkilendirme işlemleri
MADDE 14 – (1) Yetkilendirme, sistemi kullanacak personele sistem üzerinden özgün kullanıcı adı ve şifresi tahsis edilme işlemidir. Yetkili personeli belirleme işlemi, bu maddede öngörülen usullere göre yapılır.
(2) Bakanlığın ilgili birim amirinin görevlendirdiği personel, sistemin uygulama yöneticisidir. Uygulama yöneticisi; sistem üzerinden Bakanlık il müdürlerini, çağrı merkezi ve ilgili birim personelini yetkilendirir.
(3) İl müdürü, il nezdinde sistemin il uygulama yöneticisidir. İl uygulama yöneticisi; sistem üzerinden, bu Tebliğde belirtilen iş ve işlemleri yerine getirmek üzere, hal yöneticisini, belediye başkanlığınca görevlendirilecek personeli, hal hakem heyeti başkanı ve raportörü ile görevlendirdiği diğer il müdürlüğü personelini yetkilendirir.
(4) Üçüncü fıkraya göre il müdürlüğünce yetkilendirilen belediye personeli, belediye nezdinde sistemin belediye uygulama yöneticisidir. Belediye uygulama yöneticisi; sistem üzerinden, bu Tebliğde belirtilen iş ve işlemleri yerine getirmek üzere, ilgili belediye personelini ve belediye zabıtasını yetkilendirir.
(5) Hal yöneticisi, toptancı hali nezdinde sistemin hal uygulama yöneticisidir. Hal uygulama yöneticisi; sistem üzerinden, bu Tebliğde belirtilen iş ve işlemleri yerine getirmek üzere, ilgili hal personelini ve hal zabıtasını yetkilendirir.
(6) Bakanlık uygulama yöneticisi, gerek duyulması halinde, üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralarda öngörülen yetkilendirme işlemleri ile ihtiyaç duyulan diğer yetkilendirme işlemlerini yapmaya yetkilidir.
(7) Bu maddeye göre yapılacak yetkilendirmelerde yedek personel de belirlenir.
(8) Yetkilendirilen personel, sisteme giriş için kendisine tahsis edilen kullanıcı adı ve şifresini mevzuata ve usulüne uygun kullanmaktan ve muhafaza etmekten sorumludur.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Yürürlükten kaldırılan tebliğ
MADDE 15 – (1) 1/3/1999 tarihli ve 23626 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Toptancı Hallerinde Uygulanacak Komisyon Tavan Oranının Belirlenmesi Hakkında Tebliğ (1999/2) yürürlükten kaldırılmıştır.
Geçiş hükümleri
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) İlgili Yönetmelik yürürlüğe girinceye kadar, üretici örgütü belgesi verme ve iptal etme işlemleri, 15/1/1997 tarihli ve 22878 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yaş Sebze ve Meyve Üretici Birliklerinin Tabi Olduğu Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre Bakanlıkça yapılır.
(2) Kanunun 10 uncu maddesinde öngörülen hal hakem heyetlerinin, Kanunun yürürlüğe girdiği 1/1/2012 tarihinden itibaren en kısa sürede oluşturulması ve faaliyete geçmesine yönelik iş ve işlemler Bakanlık il müdürlüklerince yürütülür. Hal hakem heyetinde görev yapacak temsilciyi seçecek en fazla üyeye sahip komisyoncu ve/veya tüccar derneğinin belirlenmesinde, sisteme kayıtlı üye sayıları dikkate alınır. İlgili mühendis odasınca heyete yapılacak görevlendirmeler, o ilde en fazla üyeye sahip ziraat mühendisleri ya da gıda mühendisleri odasınca yapılır.
(3) Hal hakem heyetleri, ilgili Yönetmelik yürürlüğe girinceye kadar çalışmalarını Kanuna ve 26/8/1998 tarihli ve 23445 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Toptancı Hal Hakem Kurulları Yönetmeliğinin Kanuna aykırı olmayan hükümlerine göre yürütür.
(4) İlgili yönetmelik yürürlüğe girinceye kadar, belediye ve mücavir alan sınırları içinde kurulmuş bulunan kontrol ve denetim noktaları, Kanun ve bu Tebliğde belirtilen iş ve işlemleri yürütmek üzere faaliyetlerine devam eder.
(5) 5 inci maddenin on üçüncü fıkrası uyarınca, bildirimde bulunabilmek için üreticilerin Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca tutulan ilgili sistemlere kayıtlı olma zorunluluğu 1/1/2013 tarihine kadar aranmaz.
(6) 6 ncı maddenin üçüncü fıkrasına istinaden malların ya da kap veya ambalajlarının üzerinde bulundurulması zorunlu olan barkodlu etiket yerine, sistem üzerinden oluşturulan künye belgesi 1/1/2013 tarihine kadar kullanılabilir. Bu belge, bildirimcinin talebi üzerine toptancı hali tarafından verilir. 5 inci maddenin yirminci fıkrası hükmü saklıdır.
(7) Belediyeler, yetki alanları içinde bulunan semt ve üretici pazarlarına ve buralarda faaliyet gösterenlere ilişkin bilgileri 1/1/2013 tarihine kadar sisteme kaydeder.
(8) Tüzel kişilere ilişkin MERSİS numarası kullanılmaya başlanana kadar, hal rüsumuna ilişkin ödemeler bildirimcilere ait vergi numarası beyan edilerek yapılabilir.
(9) Toptancı halleri, halde faaliyet gösterenlere ilişkin bilgileri 1/1/2012 tarihine kadar sisteme kaydeder.
(10) Toptancı halinde faaliyet gösterenler dışındaki bildirimciler, sisteme kaydolmaksızın 30/6/2012 tarihine kadar toptancı haline doğrudan başvurarak bildirimde bulunabilir. Bu bildirim işlemi, bildirimci veya yetkilendirdiği kişi tarafından EK-5’te yer alan belgedeki bilgilerin doldurulması ve toptancı halinde görevli personelce sisteme aktarılması suretiyle gerçekleşir. Bildirim işleminden önce bildirimci veya yetkilendirdiği kişinin kimlik bilgilerine ilişkin gerekli sorgulamalar yapılır.
(11) 5 inci maddenin on birinci fıkrasına göre malın sevkinden önce yapılması gereken bildirim, 1/1/2013 tarihine kadar malın üretildiği yerden veya girdiği gümrük kapısının bulunduğu yerden gideceği yere kadarki aşamada yapılabilir. Ancak sistem üzerinden bildirim işleminin yapılabildiği kontrol ve denetim noktalarında, mala ilişkin bildirim, denetim yapmakla görevli yetkili personelin tespitleri doğrultusunda bu aşamada yapılır.
(12) Toptancı halinin bağlı olduğu belediyeler veya işletmecileri, hal rüsumunun aktarılacağı banka hesabına ait bilgileri 1/1/2012 tarihine kadar Bakanlıkça belirlenen bankaya bildirir.
(13) Bakanlığın il müdürlüklerinin teşkilatlanması tamamlanıncaya kadar, bu Tebliğde Bakanlık il müdürlüklerince yapılması gereken iş ve işlemler, 3/6/2011 tarihli ve 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 4 üncü maddesine istinaden Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının il müdürlükleri tarafından yerine getirilir.
Yürürlük
MADDE 16 – (1) Bu Tebliğin 15 inci maddesi 1/1/2012 tarihinde, diğer maddeleri yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 17 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Gümrük ve Ticaret Bakanı yürütür.
EKLER
EK-1 HAL KAYIT SİSTEMİ BİLDİRİM FORMU
EK-2 CEZALI HAL RÜSUMU TUTANAĞI
EK-3 İDARİ PARA CEZASI TUTANAĞI
(Toptancı Halleri ve Diğer Yerler İçin)
EK-4 İDARİ PARA CEZASI TUTANAĞI
(Pazar Yerleri İçin)
EK-5 HAL KAYIT SİSTEMİ GEÇİCİ BİLDİRİM FORMU
