Ağustos’ta gıda ve alkolsüz içecek fiyatları yıllık yüzde 14.44 arttı. Merkez Bankası’nın dün açıklanan ‘Ağustos Ayı Fiyat gelişmeleri raporu, enflasyondaki tırmanışın nedenini gıda maddeleri olarak gösteriyor. İyi de gıda maddelerinin fiyatı neden artıyor? Bu konuya kimse değinmiyor. Gıda maddeleri fiyatı artıyor. Artacak. Çünkü tarım politikamız yanlış. çünkü tarımda üretici maliyetin altında satış yapma durumunda kaldığı için üretimi artıramıyor. Çünkü tarımda arz artmıyor. Çünkü gıda maddelerinde arz talebi karşılayamıyor. Çünkü aracılar üreticiyi istismar ederek, üretici sırtından para kazanıyor. TZOB’nin belirlemelerine göre üretici, pazar ve market fiyatlarındaki çarpıklığı dikkatlerinize sunmak istiyorum:
Domatesi üretici 75 kr’den satıyor. Markette tüketici en az 2.61 ödüyor. Üretici, tüketici arasında domates fiyatına 1.86 TL fark biniyor. Bu farkın bir bölümü nakliye ve pazarlama gideri ama... El insaf.. Üretici, tüm riski üzerine alarak 75 kr’den satmış.
Kuru fasulyeyi üretici 3.25 TL’den satıyor. Markette 9.02 TL. El insaf... Suç üreticide mi? (Aşağıdaki tabloda üretici, pazar ve market fiyatlarını görecek ve de şaşıracaksınız.)
Şevket Demirel anlatıyor Geçen hafta sonu Isparta’daydım, Şevket Demirel tarımda üreticinin neden perişan olduğunu anlattı. Diyor ki, “Tarlalar mirasla bölündü. Küçük üretici, toptancıya mahkum. Ürün çıkmış. Satamazsa elinde kalacak. Bazen maliyetine satıyor. Sonuçta üretici para kazanamıyor. Para kazanamayınca da ya tarlayı ekmekten vazgeçiyor ya da şehre göçüyor. Sonuçta tarımda üretim artmıyor. Talep büyüyor. Üretici az, üretim az ama aracı çok. Aracı güçlü. Aracı, üreticinin emeğini, ürününü ucuz fiyatla satın aldıktan sonra buna fiyat bindirerek tüketiciye sunuyor. Üretici kazanmıyor ama üretici ile tüketici arasında çok kişi, üreticinin kazanmadığı o yetersiz üretimi elden ele dolaştırarak para kazanıyor. Sonuçta üretici de, tüketici de mutsuz. Ama üretici ile tüketici arasındakiler para kazanıyor. Çözüm, arazilerin bütünleştirilmesidir. Tarlaların büyütülmesidir. Üretici ile tüketici arasında alım satımla para kazananların azaltılmasıdır.”
Aracılar kazanıyor Gıda maddelerini pazarlayan, yerel, ulusal ve uluslararası koskoca marketler var. Bunlar büyük sermaye gruplarına ait. Bu grupların tarım ürünü, gıda maddesi işleyen fabrikaları var. Salça, konserve yapıyorlar. Bunların hangisi tarım üretimine soyundu? Domates üretmeye soyunanlar bile bir süre sonra havlu attı. Çünkü küçük tarım üreticisini istismar ederek, ürününü ucuz fiyatla ele geçirmek daha kolay. Tarımda üretim yapısı böyle devam ettikçe, üretim yapanlar para kazanamadıkça, gıda üretimi artmayacak, gerileyecek. Talep arttıkça, aracı yükü fiyatlara daha çok binecek. Fiyatlar artacak. Çözüm, üretimi artırmak. Üretim, istihdam demektir. Gelir demektir. Refah demektir. Arz artınca fiyatlar geriler.
