 Güngör Uras | Olayların içinden
Dışarıya satan kazanıyor
[email protected]
Şimdilerde üretici fiyatlarındaki değişim hem ”yurtiçi üretici fiyatları“ olarak hem de “yurtdışı üretici fiyatları” olarak 2 farklı pencereden izleniyor.
- Yurtiçi üretici fiyatları, üreticinin yurtiçindeki satış fiyatındaki değişimi gösteriyor. - Yurtdışı üretici fiyatları ise, içeride üretimi yapılan ve yurtdışına satışa konu olan ürünlerin üretici fiyatlarındaki değişimi veriyor.
Yurtdışına satışlar yabancı para (dolar ve euro) ile yapıldığından, yurtdışı üretici fiyatları yabancı paranın (cari döviz kuru üzerinden) Türk Lirası’na dönüştürülmesiyle izleniyor. - Ağustos ayından geriye 12 aylık dönemde ortalama olarak yurtiçi üretici fiyatları yüzde 9.55 oranında artarken, yurtdışı üretici fiyatları artışı yüzde 15.55 oldu. Geçen yılın ağustos ayında 12 aylık ortalamaya göre, yurtiçi üretici fiyatlarında artış yüzde 3.39 iken, yurtdışı üretici fiyatlarındaki artış yüzde 1.77 idi. Bu yılkinin tersine bir durum vardı. Yurtdışı üretici fiyatları artışı daha azdı.
Farkın nedeni, döviz fiyatı Ne oluyor da yurtiçi üretici fiyatları ile yurtdışı üretici fiyatları arasında bu kadar fark oluyor?
Neden yurtiçi üretici fiyatlarındaki artış düşük de yurtdışı üretici fiyatları artışı yüksek?
Farkın nedeni, döviz kurundaki değişimdir. Üretimde maliyet artışı aynı. Ürünün yurtiçinde satılanı ile yurtdışında satılanı ayni maliyete sahip. Ancak ürünler yurtiçine satılırken TL ile, yurtdışına satılırken dövizle satılıyor. Üretici geçen ağustos ayında yurtdışına satış yaptığında 1 euro karşılığında 2.55 TL alıyordu. Bu yılın ağustos ayında 1 euro’ya satılan malın TL karşılığı 2.85 TL oldu. “Yurtdışı üretici fiyatları” değişimi döviz kuruyla değil, TL ile izleniyor. Döviz, cari kurdan TL’ye çevriliyor. Yurtdışı fiyatlarındaki değişim döviz kuruna bağlı olarak az veya çok olabiliyor. Yurtdışı üretici fiyatlarının yurtiçi üretici fiyatlarının üzerinde artış göstermesi ihracat bakımından çok önemlidir.
Bu fark üretilen malın yurtiçinde satılacak yerde, dışarıya satılmasında, üreticinin daha fazla kazanmasına imkân verir.
Malın maliyeti aynı Tekrarda yarar vardır. İçeriye ve dışarıya satılan malın maliyeti aynıdır. Yerli ve döviz girdisi aynıdır. Fark, TL veya dövizle satılmasından kaynaklanmaktadır. Fark katma değerdir. Buna rağmen ağustos ayından geriye ihracat artışının yüzde 3.5 olması, yurtdışı üretici fiyatlarındaki bu avantajın henüz iyi şekilde değerlendirilemediğini gösteriyor. Yurtiçin üretici fiyatı ile yurtdışı üretici fiyatı arasındaki fark, döviz kurunun artması sonucu üreticinin yurtdışına satış yaptığında, ihracat yaptığında ne ölçüde kazançlı çıktığını gösteriyor.. Örneğin ağustostan geriye 12 aylık ortalama fiyat değişimi: - Gıda ürünleri sektöründe yurtiçinde fiyat artışları yüzde 12.5 iken, yurtdışı üretici fiyatlarındaki artış yüzde 16.8 oldu.
- Tekstilde yurtiçi fiyat artışı yüzde 10.9 iken, yurtdışı üretici fiyatı artışı yüzde 16.4 oranında. - Giyim eşyasında yurtiçi üretici fiyatı artışı yüzde 13.9, yurtdışı üretici fiyatı artışı yüzde 21.2 oranında yurtiçi üretici fiyatları ile yurtdışı üretici fiyatları arasındaki farkın büyüklüğü, döviz kurunun yükselmesinin, ihracatı büyük ölçüde cazip hale getirdiğini gösteriyor. Ne var ki ihracat fiyatının cazipliği, üretilen her malın dışarıya satılmasına imkân vermiyor. Dışarıda talebi olan, kaliteli malı üretmek gerekiyor. Fiyat istikrarıyla dış pazarlarda kalıcı yer edinmek gerekiyor.
| 
