Sıkı tutunun, TÜFE artışı ekimde yüzde 2.5-3.0'ü bulabilir
Alaattin AKTAŞ / EKO ANALİZ Geçen yılın eylül ayında yüzde 0.77 olan TÜFE artışı bu yıl yüzde 0.14'te kalınca doğal olarak yıllık oran da geriledi. Ağustos sonunda yüzde 9.54 olan yıllık artış, eylül sonunda yüzde 8.86'ya düştü.
Yıllık oranın bir ay gerilemiş olması da önemliydi ama, asıl önemli olan eğilimdi ve o eğilim için de ekim ayı gerçekleşmesini görmek gerekiyordu.
Eylüldeki gerilemeye bakan kimi siyasetçiler, bu oranların ilan edildiği 3 Ekim gününden önce elektrik ve doğalgaza gelen yüzde 9 zammın etkisini nasıl olduysa göz ardı ederek eylül sonrasına ilişkin pembe mesajlar vermeye çalıştılar. Enflasyonda düşüş başlamıştı, yakında daha hızlı düşüş görülürdü; gibi, gibi, gibi...
Ama rakamlar hiç de öyle söylemiyordu. Bir kere ekim, enfl asyonda zaten kabus ayıydı. Yeni seri TÜFE'de ekim ayları itibariyle yalnızca 2003 yılında yüzde 1'in altında bir artış sağlanabilmişti, 2011'de ise aylık artış yüzde 3.27'yi bulmuştu.
Ekimde, eylüldeki yüzde 0.14 gibi bir artışta kalmak söz konusu bile olamazdı. Ama, geçen yılın ekimindeki yüzde 1.80'e bakanlar, yüzde 1.79'a bile razıydı tabii ki. Böyle bir gerçekleşmeyle yıllık oran yine gerileyecekti. Ama acaba bu yıl ekimde geçen yılın altında kalmak mümkün müydü?
Yani bizi bu yıl nasıl bir ekim bekliyor olabilirdi? Gerçi daha ayın başındaydık, bir tahminde bulunmak çok zordu. Ama neyse ki elimizde çok iyi bir malzeme, çok iyi bir dayanak vardı: Elektrik ve doğalgaz zamları.
Yüzde 2.5'in altı çok zor
TÜFE'de elektrik yüzde 3,1203 ağırlığa sahip. Doğalgazın ağırlığı ise yüzde 1,3996 düzeyinde. Yani yüzde 9 zam yapılan elektrik ve doğalgaz TÜFE'de toplam yüzde 4,5199 ağırlığa sahip bulunuyor. Bu iki kalem dışındaki tüm mal ve hizmetlerin ağırlığı ise yüzde 95,4801.
İşte bu yüzde 95'lik ağırlığa sahip mal ve hizmetlerin fiyatı hiç değişmese bile, elektrik ve doğalgaz zammı ekim ayı enfl asyonuna yüzde 0.41 düzeyinde yansıyacak. Bir kez daha vurgulayalım, diğer hiçbir mal ve hizmetin fiyatı artmasa bile bu artış olacak.
Ama elektrik ve doğalgaza zam yapıldığında bunun diğer mal ve hizmetlere yansımaması düşünülebilir mi, bu mümkün mü?
Geçmiş yılların bize söylediği, elektrik ve doğalgazdaki ortalama zammın, yüzde 29'luk bir geçişkenlikle TÜFE'ye yansıdığını gösteriyor. Yani yüzde 10'luk bir elektrik ve doğalgaz zammı, ortalama olarak TÜFE'de o ay yüzde 2.9 artış yaşanması sonucunu doğuruyor.
Bu yıl ekimdeki zam oranı yüzde 9. Bu da bize ekimde elektrik ve doğalgazdaki geçişkenlikten dolayı TÜFE'de yüzde 2.6 dolayında bir artış olacağını gösteriyor.
Kaldı ki, daha önce de vurguladık; ekim ayları genellikle fiyatların hep yüksek oranda arttığı bir ay. Dolayısıyla bu ay için yüzde 2'nin altında gelecek bir TÜFE artışını "harika" diye nitelemek gerek. Yüzde 3'ün üstü ise elbette kötü, ama hiç de sürpriz sayılacak bir oran olmayacak. Biz kendimizi yüzde 2.5-3.0 arası bir orana hazırlasak iyi olur gibi görünüyor.
Bağlantı çok belirgin
2003 yılından bu yana olan dönemin ekim aylarındaki elektrik ve doğalgaz zamlarını çıkardık. Sonra bu zamları, elektrik ve doğalgazın TÜFE içindeki ağırlıkları üzerinden ağırlıklandırarak ortalama bir zam oranı bulduk. Ve bu zam oranını ekim ayının TÜFE artışıyla kıyasladık. Ortaya çıkan grafik, söz konusu iki kalemdeki zam oranıyla TÜFE artışı arasında çok belirgin bir bağlantı olduğunu ortaya koyuyor.
Elektrik ve doğalgaz zamlarına ilişkin verilerin TÜİK'in TÜFE kapsamında yer alan verileri olduğunu belirtelim.
Bu arada, TÜFE'de yüzde 1,1672 payı bulunan tüpgaza da yüksek oranlı bir zam yapıldığı takdirde TÜFE'de ekim ayının tablosu kuşkusuz daha karanlık hale gelecek.
Şimdi merak edilen, bu ay sonunda açıklanacak yılın son enflasyon raporunda Merkez Bankası'nın 2014 enfl asyonuna ilişkin tahminini hangi düzeye çekeceği. Merkez, eylüldeki yıllık gerilemenin rehavetiyle yüzde 9'un altında bir tahmin mi belirleyecek, yoksa ekimin görünen köy durumunu dikkate alıp yüzde 9'un üstünde bir oranı mı tercih edecek? Mevcut tahminin yüzde 7.6 olduğunu da hatırlatalım.
http://www.dunya.com/ |
