Faizi düşürmek kolay da enflasyonu düşürmek zor
Olayların içinden | Güngör Uras [email protected]
Enflasyon yüzde 9’un üzerine oturdu, kaldı. Tüketici fiyatlarında yıllık artış Nisan’dan bu yana (3 aydır) yüzde 9’un üzerinde. Yüzde 9.38, yüzde 9.66 ve nihayet yüzde 9.16 oldu. Halbuki Merkez Bankası Başkanı, haziranda enflasyonun “önemli ölçüde aşağıya ineceğini” söylüyordu. Piyasalar da haziranda fiyatların gerilemese bile artmayacağına, enflasyonun yüzde 9’un altına, en az yüzde 8.80’lere gerileyeceğine inanmaya başlamıştı. Piyasalar bu iyimser tahmine dayalı olarak hesap kitap yapar hale gelmişti. (Ben de yanılanlardan biriyim.)
Dünkü enflasyon rakamları moralleri bozdu. Bırakınız Haziran ayını, içinde bulunduğumuz Temmuz ayında fiyat artışları yüzde 0.15’den daha fazla olur ise, Temmuz enflasyonu da yüzde 9’un üzerinde olacak.
Haziranda TÜFE Endeksinde aylık artış (TÜFE artış oranları enflasyon oranı olarak kabul ediliyor ) Haziran’da yüzde 0.31 oldu. Aylık artış beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Haziran’dan Haziran’a yıllık TÜFE artışı (Enflasyon) yüzde 9.16.
İyileşme yok
Haziran ayı enflasyonu yüzde 9.66 olan mayıs ayı enflasyonunun gerisinde ama, “Dişe dokunur” bir iyileşme yok. Bekleyiş enflasyonda en az 1 puanlık bir gerileme idi.
Hatta o kadar ki, faiz oranlarında ciddi indirim yapılmasında ısrarcı olanlar, Haziran enflasyonundaki 1 puanlık gerilemeye dayalı olarak Merkez Bankası’nın hemen 1 veya 1.5 puan faiz indirimini gerçekleştireceğine inanıyorlardı.
Beklentileri aşan enflasyonda temel olarak gıda fiyatlarındaki artış etkili oldu.
Kuraklık ve Ramazan ayının etkisinde gıda fiyatları arttı. Gıda fiyatlarındaki değişimin aylık enflasyona katkısı önceki dönemlerde eksi olurken, bu Haziran ayında gıda fiyatları artışı enflasyonu 0.1 puan yükseltti. Ulaştırma fiyatlarındaki artış enflasyonu 0.1 puan, lokanta-oteller fiyatlarındaki artış 0.1 puan artırdı.
Bütün bu gelişmeler piyasada olumlu havayı bozdu. Elektrik ve doğalgaza zam yapılmasa bile yıl sonu enflasyonunun yüzde 9.0, yüzde 9.5 olabileceği tahmin ediliyor.
Emir dinlemiyor!
Enflasyon geriliyor mu, yoksa yüzde 9.0’un üzerine yerleşti ve kaldı mı konusunu tartışmanın zamanıdır. Bu yazının altında enflasyon ile ilgili son 3 yılın Haziran ayı artış oranlarını gösteren bir tablo var. Tabloda dikkati çeken şudur.
- Haziran ayında yıllık enflasyon geçmiş 2 yılın üzerinde.
- Yılın ilk 6 ayında enflasyondaki artış, önceki yıllarda görülmeyecek ölçüde yüksek.
- Haziranda yaz mevsiminin olumlu etkisi, döviz fiyatlarındaki istikrar ve iyimser bekleyiş fiyat artışlarını frenleyememiş durumda.
- Halk için önemli olan gıda maddeleri fiyatlarıdır. Toplam tüketim harcamalarının ortalama dörtte birini oluşturan gıdada yıllık fiyat artışı yüzde 12.47 oldu. 2012’de artış yüzde 7.38 idi. 2013’de yüzde 12.47 artış olmuştu. Üst üste yüzde 13’e yakın fiyat artışının devam etmesi hane halkını ezen ve üzen bir gelişmedir.
Görülüyor ki faizi düşürmek kolay da, enflasyonu düşürmek zor. Faiz emir ve kumanda ile düşürülebiliyor. Ama enflasyon emir dinlemiyor.
Bütün bunlara rağmen önümüzdeki günlerde faiz tartışmaları devam edecek. Faizin aşağıya çekilmesinde ısrarcı olanlar, enflasyonun suçunu faize yükleyecek.
http://ekonomi.milliyet.com.tr/ |
