Pancar Motoru yaşatamadık
Güngör Uras Olayların içinden
[email protected]
Yılda 10 milyon TL’lik üretim yapan, 2010’da 1.8 milyon TL zarar eden, toplam borcu 7 milyon TL’ye ulaşan Pancar Motor Fabrikası kapandı. Kamuoyu gereken ilgiyi göstermedi. Halbuki Pancar Motor’un kapanması Türk sanayi ve ekonomisi için önemli bir kayıptır. Pancar Motor’un ana hissedarları pancar ekicileri kooperatifleri idi. Sermayede Eskişehir Pancar Ekicileri Kooperatifi yüzde 74.8, Pancar Ekicileri Kooperatifleri yüzde 17, Pankobirlik yüzde 1.8, Kayseri, Konya, Amasya ve Adapazarı Şeker Fabrikaları toplam yüzde 6.2’lik paya sahipti. Fabrikada üretilen motorlar yurt genelinde 32 pancar kooperatifi ve bunlara bağlı 264 mağaza ve 61 bayi kanalıyla pazarlanıyordu. Fabrikanın üzerinde kurulu bulunduğu Eski Edirne asfaltı üzerindeki 44 dönümlük arsanın sahibi olan Kayseri Şeker Fabrikası AŞ, ödenmeyen kira borçları nedeni ve mahkeme kararı ile fabrikanın tahliyesini istedi. Böylece Pancar Motor’un idam ipini çekti.
DİSK’e bağlı Birleşik Metal İş Sendikası’na üye işçilerin biriken ücret ve tazminat alacaklarının 3.5 Milyon TL seviyesinde olduğu ifade edildi. İşçiler alacaklarını garanti altına almak için makineler üzerine haciz koydurdu. Fabrikadaki teçhizatın üzerinde işçilerin yanı sıra, kamunun da ödenmeyen SSK prim borçları nedeni ile haciz kararı var.
Fabrika yerine konut
Fabrikanın 44 dönümlük arsasına yap-satçılar 300 milyon TL değer biçiyor. Pancar Motor Fabrikası’nın makineleri haraç mezat satıldıktan ve de fabrika binası yıkıldıktan sonra yakında arsasında konutlar yükselecek. Bize fabrika değil, konut gerek. Fabrika para getirmiyor. Para konutta var. Pancar Motor Fabrikasını Erbakan kurdu. Bugüne kadar tesislerinde Türk tipi 600 bin dolayında motor üretildi. Bu motorların yüzde 80’ini tarlalarda çiftçiler kullanıyor. Bu motorlarla tarlalar sulanıyor. Ucuna 2 tekerlek takılan pancar motor ile tarla çapalanıyor. Hatta uyduruk römork çekicileri yapılıyor. Pancar motorların yüzde 20’sini balıkçılar, denizciler kullanıyor. Deniz kıyılarında duyulan “pat-pat-pat” sesleri Pancar motorun sesidir. Çiftçilere, denizcilere göre “Pancar motor ölmez... Çok sağlamdır. Çiftçiyi tarlada, balıkçıyı denizde bırakmaz.”
Necmettin Erbakan, 1956’da Türkiye’de ilk yerli motoru imal edecek olan, 200 ortaklı Gümüş Motor’u kurdu. Erbakan’da fabrika kurma fikri Almanya’da çalışmaları esnasında, Türkiye Zirai Donatım Kurumu’nun sipariş verdiği motorları görünce iyice uyanmıştı.
55 yıllık fabrika kapandı
Daha sonra Pancar Kooperatifleri Birliği’nin yönetimine geçen ve Pancar Motor adı altında çalışan fabrikanın temelini 1 Temmuz 1956’da attı. Gümüş Motor fabrikasında seri imalat 1 Mart 1960 tarihinde başladı. 1960 yılında Ankara’da yapılan Sanayi Kongresi’nde Gümüş Motor’un yaptığı imalatları sunan Erbakan “Yeni hedef otomobillerin Türkiye’de yapılmasıdır” fikrini ortaya attı. Fabrikanın adı 1964’te sermayedarların değişmesi ile Pancar Motor oldu. Pancar Motor asıl krizi 2009 sonrası yaşadı. Şirket yönetimi fabrikanın batmasına karşı tedbirler alarak ayakta tutmaya çalıştı. Üretim geçen kasım ayı ortasında durdu.
Pancar Motor, Çin’in çok ucuz ürünlerle Türkiye pazarına girmesinden sonra zor günler yaşadı. Pancar Motor’un ürettiği dizel motorların dayanıklı olmasına, kullanıcıların ürünü beğenmesine rağmen fiyatın Çin mallarının üzerinde olması, talebin düşmesine neden oldu. Küçük ve Orta Büyüklükte İşletmeler Derneği (Kobider) Başkanı Özgenç, “ABD’de devlet General Motors’u yaşatmak için 52 milyar dolar destek verdi. Bizde devlet Türkiye’nin ilk dizel motor fabrikası Pancar Motor’un kapanmasını önlemek için 7 milyarlık borca formül bulamadı” diyor.
* * *
 Ekonomi Bakanı Sayın Çağlayan önceki gün 2011 yılında cep telefonu ithaline 1.7 milyar dolar ödendiğini belirtti.
İzmir’deki 45 yıllık RAKS firması 2000 yılında 14 ayrı model cep telefonu üreterek piyasaya sürdü. O yıllar dünyada cep telefonu piyasası bu kadar büyümemişti. 1998 krizinde oluşan 150 milyon dolar kredi yüküne çare bulamayan RAKS kapandı. Fabrikası icra yolu ile satıldı. 12 yıl önce cep telefonu yaparken şimdi yapamaz olduk. Sayın Çağlayan belki Pancar Motor yazısını okur ve bu arada belki, RAKS’ı da hatırlar. | 
