Ülkenin döviz geliri, giderini fazlası ile karşılar. Ülkenin kasaları döviz (dolar) ile dolar. Örnek: Çin ve Japonya. (Almanya da aynı durumda ama ortak para birimi euro’yu AB’nin diğer ortakları rezil ediyor.)

(2) Ülkenin ihracatı, ithalatı karşılayamadığı için döviz (dolar) açığı büyüdüğü halde, ülkeye şu veya bu nedenle (ülke yüksek faiz verdiği için veya borsası çok kazandırdığı için) geçici olarak (buna sıcak para diyorlar) döviz girer. Sıcak para sadece döviz açığını kapatmaz, piyasayı da dövize boğar. Bu durumda dövizin fiyatı ucuzlar, ülke parası değer kazanır.

Bizde TL’sini değerli kılan, işte bu sıcak para girişidir. Merkez Bankası’nın açıkladığı rakamlara göre:

- Ocak-Temmuz döneminde ithalat (fob) 94 milyar dolar, ihracat (fob) 68 milyar dolar. Dış ticaret açığı 26 milyar dolar.

- Netice: Cari açık-(döviz açığı) diğer döviz gelir gideri sonucu 24 milyar dolar.

Döviz açığı devam ediyor

(Bir ara açıklama: Merkez Bankası’nın cari açık hesaplarında ithalat ve ihracat rakamları fob olarak alınıyor. TÜİK’in dış ticaret istatistiklerinde ithalat rakamları cif olarak izleniyor.

Bu nedenle dış ticaret açığı rakamları farklı olabiliyor.

TÜİK tarafından açıklanan ocak-ağustos dönemi dış ticaret istatistiklerine göre, yılın ilk 8 ayında ithalat-cif 114 milyar dolar, ihracat-fob 73 milyar dolar, dış ticaret açığı 41 milyar dolar olarak gerçekleşti...)

İyi de, bu kadar döviz açığı varken Türk Lirası nasıl değerleniyor?

(1) Önceleri Merkez Bankası güvence veriyordu. Son olarak Sayın R.T. Erdoğan güvence verdi: “TL’nin değeri onurumuzdur. Biz TL’nin değerini düşürtmeyeceğiz!”

Bu güvencenin tercümesi şudur:

“Ey sıcak paracılar... Bizde dolar fiyatı değişmeyecek. Biz dalgalı kur adı altında döviz fiyatını gizlice kazığa bağladık. Doları kaç TL’den satarsanız, aynı fiyattan alırsınız. Kur riski yok.”

(2) Bu güvenceyi alan sıcak paracılar Türkiye’ye döviz getiriyor, dövizi önce TL’ye çeviriyorlar. TL.’ye yüzde 7-9 oranında faiz alıyorlar. Kur riski olmayınca bu net faiz demektir. Dünyada faiz yüzde

1-2’lerde dolanırken sıcak paracılar neden Türkiye’ye para akıtmasınlar ki?

Açıktan fazla sıcak para geliyor

(Bir ara bilgi: 30 Eylül 2010 tarihinde Vatan Ekonomi’de yer alan bir habere göre, Türkiye’ye 2 günde 1.5 milyar dolar sıcak para gelmiş.)

Merkez Bankası açıkladı: Ocak-temmuz döneminde 24 milyar dolarlık cari açığa (döviz açığına) karşılık ülkeye giren taze döviz (net döviz girişi) 32 milyar dolardır.

Bu döviz girişinin sadece 3 milyar dolarlık bölümü doğrudan yabancı sermaye denilen kalıcı dövizdir. Kalan 29 milyar doları borsaya gelen ve borç olarak gelen sıcak paradır. (Her an yurt dışına çıkabilecek dövizdir.)

Ülkeye ihtiyaçtan çok fazla döviz girer ise ne olur? Tabii ki dövizin (doların)

fiyatı düşer.

Bu durumda:

(1) İyimserler, “Oh... Oh... O kadar döviz girişi var ki... Türk Lirası değerini koruyor” diye sevinir. Ucuz döviz ile ucuz ithalat devam eder.

(2) Kötümserler, “Sıcak para ekonomiyi rezil ediyor. Döviz fiyatını ucuzlatıyor. Ucuz ithalat üretimin, yatırımların, istihdamın, ihracatın büyümesini engelliyor. Üstüne de boş yere sıcak paraya faiz ödüyoruz” diyerek dövünür.

(“Cari açık sürdürülemez... Sıcak para devamlı gelmez. Bir gün kaçar... Dolar fiyatı tırmanışa geçer...” diyerek yıllardır korkuyoruz, yazıyoruz, çiziyoruz... Ama, sekiz yıldır cari açığa rağmen sıcak para girişi sürüyor. Dolar bol ve de 1.50 TL. dolayında... İyimserler haklı çıkıyor!)

Güngör Uras

http://www.milliyet.com.tr/