Aylardır çiğ süt üreticilerinin korkulu rüyası olan süt krizi başladı. Süt sanayicileri, Mart ayı sonunda yapılacak ihaleyi beklemeden çiğ süt fiyatını 73.5 kuruştan 65 kuruşa düşürdü.

Sanayiciler, geriye dönük olarak 1 Şubat 2011’den geçerli olmak üzere üreticilere çiğ sütün litre fiyatını 65 kuruşa, Mart ayı için ise 60 kuruşa düşürdüklerini resmen bildirdi.

2010’un sonunda yapılan 3 aylık ihale bozulmasaydı, Mart ayı sonuna kadar çiğ sütün litresi 73.5 kuruştan satılacaktı.

Sanayicilerin tek taraflı olarak süt ihalesini bozması ile satışı gerçekleşmiş ancak parası ödenmemiş sütünde fiyatı düşürüldü.

Süt sanayicileri geçen hafta çiğ süt üreticilerine ‘fiyatınızı düşürdük’ diye yazı gönderirken, Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker, geçen Pazar günü Adana’da çiğ süt fiyatının düşürülmemesi gerektiği yönünde açıklama yaptı. Anlaşılan,Tarım Bakanı’nın çiğ süt fiyatının düştüğünden haberi olmadan bu açıklamayı yaptı. Bürokratları kendisini yanlış bilgilendiriyor. Sayın Bakan, sayın bürokratlar çiğ süt fiyatı düştü.

Çiğ süt fiyatının düşürülmesi ile ilgili pek çok senaryodan söz ediliyor. AKP içerisinde Mehdi Eker’i koltuktan düşürmeye yönelik bir operasyondan söz edenler de var, sanayicilerin süt tozuna verilen desteği yetersiz bulduğu için fiyatı düşürdüklerini söyleyenler de. Üstelik, Türkiye’nin en büyük gıda şirketlerinden ve aynı zamanda en çok süt tozu kullanan grubunun bu operasyonu desteklediği kulaktan kulağa dillendiriliyor.

Hangi senaryo geçerli olursa olsun sonuçta kaybeden çiğ süt üreticileri ve 73 milyon nüfusuyla Türkiye oluyor.

Hatırlarsanız 2008’de de aynı oyun sahneye konuldu. Çiğ sütün litre fiyatı 80 kuruştan 35 kuruşa kadar düşürüldü. Süt hayvanları kesime gitti. Ülkenin hayvan varlığı azaldı. Türkiye, kasaplık hayvan, besi hayvanı, kurbanlık koyun ve nihayetinde karkas et ithalatına başladı. Hayvancılık çöktü, tamamen dışa bağımlı bir sektör oldu. Ülkenin milyonlarca doları ithalata gitti ve gitmeye de devam ediyor.

Çiğ süt fiyatının tekrar düşürülmesi sektöre belki de öldürücü son darbeyi vuracak. Bugün ucuza çiğ süt alan sanayiciler yarın süt ithal etmek zorunda kalabilirler. Henüz kimse bunun hesabını yapmıyor. Fakat, 2008’dekinden daha büyük bir kriz olacağı kesin. Bu kez faturayı ödemek çok kolay olmayacak. Bedeli çok ağır olacak.

Çiğ süt fiyatının düşürüldüğünden bile haberi olmayan Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ne yapacak?

Alınacak önlem belli. Birkaç aydan beri baskıyla çiğ süt fiyatını 73.5 kuruşta tutmaya çalışan Bakanlık bu fiyatı daha fazla tutamayacağını anlayınca 1 Şubat 2011 tarihi itibariyle süt tozu üreten sanayicilere piyasadan litresi 73 kuruştan süt alarak süt tozu yapmaları şartıyla süt tozunda ton başına 2 bin 450 lira destek vereceğini ilan etti.

Süt tozu üretecek sanayiciler kim?

Çiğ süt fiyatını düşürenler.

Bakanlık, çiğ süt fiyatını düşürenlere, süt tozu üretmeleri için destek veriyor. Bu destek ihracatçılara veriliyor gibi kurgulandı. Fakat, süt tozu üretenlerle, süt tozunu kullananlar büyük ölçüde aynı şirketler. Bu şirketler hem iç piyasaya süt ve süt ürünleri satıyor, hem de devlet destekli ucuz süt tozundan yararlanarak gıda ürünleri üretiyor. Ürettikleri gıda ürünlerini de yine iç pazara sundukları gibi ihraçta ediyorlar.

Çiğ süt üreten çiftçiye ise geçen yıl litresine 4 kuruş bu yıl 6 kuruş destek verilecek.

Dikkat ediniz, çiğ sütü üretene 6 kuruş, süt tozu üreten sanayiciye 24.5 kuruş destek veriliyor.

Süt tozu üretmek üzere süt alan sanayicilerin bu sütü üretici örgütlerinden alması zorunluluğu var. Süt tozu üreten sanayiciler üretici örgütlerine yazı yazarak, ‘Bakanlık 73 kuruştan süt alın diyor ama almamız mümkün değil. Biz desteği almak için 73 kuruştan fatura kesiyoruz. Fakat sizin sütünüzü almamız için bize iade faturası kesmeniz gerekiyor.’ diyor. Süt tozu üreten sanayici hem çiğ sütü daha uzuca alıyor hem de devletten süt tozu desteği alıyor.

Devlet desteği ile üretilen süt tozunun ihraç edilecek ürünlerde kullanılması gerekiyor. Diğer bir anlatımla bu süt tozunun dolaylı olarak ihraç edilmesi gerekiyor. Fakat, süt tozunu üreten, mamulleri ihraç eden ve aynı zamanda iç piyasaya da ürün satan aynı sanayiciler olunca, o süt tozunun tonu 4 bin liradan piyasaya da giriyor. İç piyasaya 4 bin liradan süt tozunun satılması demek çiğ sütün fiyatının 50 kuruşa düşmesi demek. Bu kez süt tozu üretmeyen ama piyasadan süt alan sanayiciler ve mandıracılar haksız rekabetle karşı kaşıya kalıyorlar.

Bütün buı gelişmeler olurken çiğ süt üreticileri ne yapıyor?

Türkiye Süt üreticileri Merkez Birliği Başkan Yardımcısı Osman Vasfi Yosun, Bağımsız Süt Platformu’ndan Ulaş Özkul ve Köy Koop Eski Genel Başkanı ve Çanakkale Köy-Koop Başkanı Mehmet Özkurnaz ile görüşüyoruz, endişeli bir bekleyiş içerisindeler.

Üretici hem parçalanmış hem de çaresiz. Sanayicinin dayattığı fiyatı kabul etmek ve birkaç kuruş yukarıda tutmaya çalışıyorlar.

Sanayicinin süt fiyatını düşürmesi üzerine Süt Üreticileri Birlikleri geçen Cuma günü Bandırma’da bir toplantı yaptı. Toplantıdan çıkan sonuç şu; çiğ süt fiyatının Şubat ayı için 65 kuruş olarak kabul edildi. Mart ayı için 61 kuruş olması için görüşmeler sürüyor.

Yarın ise, süt ihalesinin yapıldığı ve çiğ sütün fiyatının belirlendiği Çanakkale Biga’da bir toplantı yapılacak. Kooperatifler bir araya gelecek. Fiyatı değerlendirecek. Köy Koop’un eski Genel Başkanı ve Çanakkale Köy Koop Başkanı Mehmet Özkurnaz, bu toplantıya sanayicileri de davet edebileceklerini ve süt fiyatını yeniden belirleyeceklerini söyledi.

Özetle, ilk olarak 28 Eylül’de “Süt krizi kapıda” diye yazdık ve gerekli uyarıları yaptık.13 Ocak’ta “Sütte kriz korkusu” başlığı ile krizin yaklaştığını bir kez daha ayrıntılı olarak yazdık.(www.tarimdunyasi.net te bu yazıları bir kez daha okuyabilirsiniz.) Daha sonra her fırsatta konuyu gündeme getirdik. Fakat duyan olmadı. Beklenen süt krizi patlak verdi. Şimdi kriz derinleşerek büyüyecek. Bizden uyarması.

Ali Ekber Yıldırım

http://www.tarimdunyasi.net/