Uzun süredir ihracatçılarımız kendi ilgi pencerelerinden döviz fiyatının artmasını beklerler. Türk Lirası'nın aşırı değerli olmasından yakınırlar.
Türk Lirasının aşırı değerli olmasının (1) Önce ucuz ithalatı teşvik ederek cari açığı büyütmesinden, (2) Sonra da içeride üretimde ucuz ithal girdi kullanımını teşvik ederek, üretimin yapısını bozmasından yakınır dururuz.
Öte yanda, bankaların ve reel sektörün büyük döviz kredisi stoku nedeniyle döviz fiyatındaki artışın ortaya çıkaracağı kur riskinden korkulur.
Cari açığın büyümesi karşısında Hükümetin paniğe uğraması Tük Lirasının aşırı değerli olması konusunu gündemin başına taşıdı.
Aslında Merkez Bankası ve Hükümet, Türk Lirası'nın değer kaybı konusunda endişeli olduklarından Türk Lirası'nın değerini değiştirmeden kredi kısıntısı ile talebi frenleme çabaları öne çıktı.
Fakat bu arada Türk Lirası beklenmedik bir şekilde değer kaybetmeye başladı. Dolar fiyatı 1.65 TL.ya yaklaştı.
Bizde döviz denilince genelde sadece dolar gündeme gelir. Döviz fiyatı denilince dolar fiyatına bakılır. Halbuki günümüzde euro da Türk ekonomisi bakımından önem kazanmış durumda.
İşte bu tabloda "Döviz Sepeti" (dolar-euro sepeti) önem kazandı.
Ve de kısa sürede döviz sepetinde önemli değişiklikler oldu.
Asaf Savaş Akat dün Dünya'daki köşesinde bu değişimin boyutuna dikkat çekti. Asaf Savaş Akat diyor ki, Türk Lirasının değer kaybı, ihracatı teşvik ederken ithalatı cezalandırır. Daha da önemlisi iç talebi daraltır. Kur hareketi kredi talebini kısmanın da etkili bir yöntemidir.
Küresel kriz sonrasında dolar-euro paritesinde dalgalanma çok arttı. O nedenle dolar ya da euro kuruna bakmak anlamsızlaştı. Yerine yarım dolar artı yarım eurodan oluşan döviz sepeti kullanılıyor.
2010 Yılı Haziran sonunda sepet 1.75 TL civarında iken 11 Kasım 2010'da 1.68 TL ile dibe vurdu. Sonra yükseliş eğilimi başlıyor. Önceki gün sepet 1.99 TL'ye ulaştı.
Dip noktası ile karşılaştıralım. Yedi buçuk ayda Türk Lirasının döviz sepetine karşı yüzde 18,3 değer kaybettiği görülüyor.
Açık anlatımı ile piyasa sarsılmadan, piyasa hazmederek Türk Lirası değerinde önemli ölçüde düzeltme gerçekleşmiş.
Eğer bugünlerdeki gibi ekonomide endişe ve panik yaratmayacak boyutlarda düzeltme hareketi devam eder ise, yaz ayında Türk Lirası gerçek değerine oturmuş olur.
Tekrarda yarar vardır: Önem taşıyan, Türk Lirasının değerindeki düzeltmenin hazmedilebilir şekilde (panik yaratmadan) ve hazmedilebilir ölçüde (büyük risk yaratmadan) gerçekleşmesidir.
Tevfik Güngör
