 ABD'nin derdi başka AB'ninki başka ABD'nin derdi ekonomisini harekete geçirmek. Talebi canlandırmak. Talep canlanışına bağlı olarak üretimi artırmak. İşsizliğe çözüm getirmek. ABD yönetimi hem para politikasında hem mali politikada bağımsız. Serbest. İstediği kadar dolar basabiliyor. Bütçesini istediği kadar açabiliyor. Bu konuda tek engel iki parti arasındaki iktidar rekabeti. Borcunun büyüklüğü, cari açık büyük dert değil.
AB'nin durumu farklı. AB'deki ortak para birimi euro krizin çözümünü zorlaştırıyor. İmkansız kılıyor.
Ülkeler mali politikalarında bağımsız. Bütçelerini açtılar. Bütçe açığı verdikçe borçlandılar.
İçeriden borçlandılar, dışarıdaki bankalardan borçlandılar. Borçları ödemek için euroya ihtiyaçları var. Euronun miktarını artırmak imkansız. Ülkeler istedikleri kadar euro basamıyor. Bu durumda (1) Borçlarını ödemekte tıkandılar (2) Bütçe açıklarını sürdürme imkanları kalmadı. Borçlarını ödemekte tıkananan, bütçe açıklarını sürdürme imkanı kalmayan ülkelerin derdi sadece kendi dertleri değil. AB bütünlüğünü yaralıyorlar. Bütünlüğün sürmesi için ayakta kalmaları, yürümeleri için tedbir gerek. Bütçelerini dengeleyince ekonomileri küçülüyor. Borç ödeme imkanları büsbütün yok oluyor.Yardım ile durumlarını düzeltme şansı yok.
AB'nin bütçe açığı derdi ile borçlanan ve borçlarını ödeyemez duruma düşen ülkeleri dertli ama, AB'nin "Baba Ülkeleri"nin, "Bırakalım ne dertleri var ise görsünler" deme şansları yok. Çünkü onlara para veren bankalar "Baba Ülkeler"in bankaları. Ülkeler batarsa bankalar da batacak. Yunanistan, İspanya, İtalya ve İrlanda'nın Fransız bankalarına 251 milyar euro, Alman bankalarına 269 milyar euro, İngiliz bankalarına 280 milyar euro borcu var.
Bu yüzden Franız bankalarının kredi notları kırılmaya başladı. Hem güç duruma düşen ülkelerdeki hem de bu ülkelere borç veren ülkelerdeki bankalar şimdilerde ayakta kalma mücadelesi veriyor.
ABD'de bu durum olsa, yönetim para basar, bankaların özkaynaklarını güçlendirirdi. AB sistemi içinde Almanya euro bastıramıyor, kendi bütçesinden bankaları kurtaramıyor.Önümüzdeki dönemde en fazla bu konuyu tartışacağız. Tevfik Güngör |
